Wojcieszów

Wojcieszów
miasto i gmina
Ilustracja
Panorama Wojcieszowa
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

złotoryjski

Prawa miejskie

1973

Burmistrz

Sławomir Maciejczyk

Powierzchnia

32,17 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


3650[1]
113,5 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 75

Kod pocztowy

59-550

Tablice rejestracyjne

DZL

Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego
Mapa konturowa powiatu złotoryjskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wojcieszów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wojcieszów”
Ziemia50°57′17″N 15°55′23″E/50,954722 15,923056
TERC (TERYT)

0226011

SIMC

0936517

Urząd miejski
ul. Pocztowa 1
59-550 Wojcieszów
Strona internetowa
BIP

Wojcieszów (niem. Kauffung[2]) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, położone nad rzeką Kaczawą, w Górach Kaczawskich w Sudetach Zachodnich.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 3650 mieszkańców[1].

Lokalny ośrodek usługowo-turystyczny. Zakłady wapiennicze, przemysł drzewny i spożywczy. W Wojcieszowie znajdują się trzy kościoły, dwie stacje kolejowe (zamknięte dla ruchu pasażerskiego), szkoła podstawowa i gimnazjum, dom kultury, biblioteka miejska, ruiny zamku, ruiny szubienicy, 5 pałaców oraz zespół dworski.

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 328 i nieczynna linia kolejowa LegnicaZłotoryjaMarciszówKamienna Góra.

Położenie

Miasto znajduje się w województwie dolnośląskim, w południowej części powiatu złotoryjskiego. Gmina miejska jest położona nad rzeką Kaczawą, w Górach Kaczawskich, w Sudetach Zachodnich.

Sąsiednie gminy: Bolków, Janowice Wielkie, Świerzawa.

Według danych z roku 2002 Wojcieszów ma obszar 32,16 km², w tym: użytki rolne 38%, użytki leśne 46%[3].

Miasto stanowi 5,59% powierzchni powiatu.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.

Nazwa

Nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego imienia Wojciech. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest jako Woycechdorf, czyli wieś Wojciecha[4].

Historia

Osiedle w Wojcieszowie Górnym (1955–1958) ze stoków Połomu

W jaskiniach góry Połom stwierdzono ślady działalności człowieka paleolitycznego m.in. narzędzia, kości zwierząt (niedźwiedzia jaskiniowego). Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z XIII w. Miejscowość stanowiła własność Piastów śląskich do 1392. Następnie, po upadku ostatniego niezależnego księstwa piastowskiego, przeszła pod koronę czeską. W 1526, miejscowość przeszła pod koronę Habsburgów (Austrii). Na skutek wojen śląskich, w 1742 r. Wojcieszów włączony został do Królestwa Prus. Po II wojnie światowej (1945 r.) Wojcieszów przeszedł pod jurysdykcję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W mieście działały Wojcieszowskie Zakłady Przemysłu Wapienniczego oraz rozlewnia wód stołowych Wojcieszowianka, która czerpała wodę ze zdroju wody mineralnej Miłek[5]. Od 1989 r. Wojcieszów należy do Rzeczypospolitej Polskiej.

W latach 1956–1973 Wojcieszów był osiedlem typu miejskiego. W 1973 r. uzyskał status miasta.

W latach 1955–1958 zbudowano osiedle mieszkaniowe w rejonie ulic Kochanowskiego i Żeromskiego (Wojcieszów Górny). Autorami projektu byli: Marianna Rostkowska, Stanisław Ryniak i Jan Kalinowski z Wojewódzkiego Biura Projektów we Wrocławiu[6].

2 lipca 2017 odbyło się kolejne (po 1999) referendum lokalne w sprawie przyłączenia Wojcieszowa do powiatu jeleniogórskiego, w którym za taką zmianą opowiedziało się 838 głosujących, przy 43 głosach przeciwnych i 11 nieważnych. Ze względu na zbyt niską frekwencję wyborczą (29,4%) wynik referendum pozostał nieważny (dla uzyskania ważności zabrakło 19 głosów)[7][8][9].

Budowa geologiczna i bogactwa mineralne

Wojcieszów położony jest w obrębie metamorfiku kaczawskiego. Wzniesienia wokół niego zbudowane są ze staropaleozoicznych skał metamorficznych facji zieleńcowej. Są to zieleńce i łupki zieleńcowe, fyllity, łupki serycytowe, łupki kwarcowe, wapienie krystaliczne, porfiroidy. Są one silnie zaangażowane tektonicznie – zafałdowane oraz poprzecinane uskokami i żyłami kwarcowymi.

Niektóre z nich były w przeszłości eksploatowane. Zieleńce, łupki i fyllity na lokalne potrzeby, natomiast wapienie krystaliczne na skalę przemysłową. Wapienie wojcieszowskie początkowo eksploatowano jako kamienie budowlane i ozdobne, później jako surowiec dla przemysłu wapienniczego.

Ponadto, od średniowiecza w rejonie Wojcieszowa wydobywano rudy miedzi z różnymi dodatkami, a w latach 40. i 50. XX w. prowadzono poszukiwania rud uranu.

Ochrona przyrody

Panorama Wojcieszowa
Wojcieszów
Panorama, 20.05.2019

Na obszarze gminy znajduje się rezerwat przyrody Góra Miłek chroniący charakterystyczny dla Sudetów fragment regla dolnego na podłożu wapiennym z występującymi naturalnymi zespołami roślinnymi i bogatą fauną bezkręgowców[10].

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2016 r. miasto miało 3742 mieszkańców. Gminę miejską zamieszkiwało 8,4% ludności powiatu[11]. Gęstość zaludnienia wynosi 116,3 osoby na km².

Dane z 31 grudnia 2016 r.[11]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
Jednostkaosób%osób%osób%
Populacja3742100190450,88183849,12

Piramida wieku mieszkańców Wojcieszowa w 2014 roku[12].
Piramida wieku Wojcieszow.png

Zabytki

Kościoły w Wojcieszowie Dolnym
Pałac w Wojcieszowie Dolnym (ul. Miedziana 1)
Pałac w Wojcieszowie Górnym, ul. Bolesława Chrobrego 48 (2007)
Krzyż milenijny

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:

  • kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Matki Bożej, pierwotnie wzniesiony w XIII w., przebudowywany w XVI w., XVIII w. i w 1913 r., restaurowany w 1964; gotyckie, renesansowe i barokowe płyty nagrobne w posadzce prezbiterium, otoczony murem, obok plebania z XVIII w. Wewnątrz gotyckie rzeźby m.in. Madonna z ok. 1500, barokowy ołtarz główny. W południowym murze zewnętrznym późnorenesansowe epitafia K. Ratzki (zm. 1604) i K. Zedlitza (zm. 1609) z czerwonego marmuru.
  • kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. pomocniczy pw. bł. Piotra Jerzego Frassati, z l. 1742-45, 1754 r., z wieżą z 1912 r. na murach renesansowe epitafia.
  • pałac Niemitz, przy ul. Chrobrego 167, z 1816 r., przebudowany w l. 1863-64 r., neogotycki, z ogrodem i zabudowaniami gospodarczymi

Wojcieszów Dolny

  • zespół pałacowy, ul. Bolesława Chrobrego 251:
    • pałac, XVI/XVII, przebudowany w latach 1858–1860[14]
    • park krajobrazowy, z XIX w.
  • zespół pałacowy „Lestgut”, ul. Chrobrego 11 (ul. Miedziana 1):
    • pałac, z 1870 r., zabudowania gospodarcze
    • park krajobrazowy, z drugiej połowy XIX w.,

Wojcieszów Górny

  • zespół pałacowy, ul. Bolesława Chrobrego 48, z 1596 r., XVII w., przebudowany w 1880 r. i 1930 r., XIX/XX w.:
  • zespół pałacowy, ul. Targowa 4, z XVIII/XIX w.:
  • pałac
  • park

inne zabytki:

  • zespół dworski, przy ul. Chrobrego 98, z przełomu XIX i XX w., z zabudowaniami gospodarczymi
  • ruiny zamku z XIV w., zniszczonego w czasie wojen husyckich
  • ruiny szubienicy
  • piece do wypalania wapna z XVIII/XIX wieku
  • kościół Matki Bożej Królowej Polski z lat 80. XX w.

Zagospodarowanie turystyczne

Religia

Kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski

Przypisy

  1. a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-15].
  2. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  3. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  4. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
  5. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 394.
  6. Dwadzieścia pięć lat architektury we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku, SARP, Wrocław 1973, s. 16.
  7. Przemek Kaczałko: Referendum w Wojcieszowie – zabrakło 19 głosów!
  8. Przemek Kaczałko: Wojcieszów do powiatu jeleniogórskiego?
  9. Protokół Miejskiej Komisji do spraw Referendum w Wojcieszowie ustalający wynik referendum lokalnego w sprawach istotnych dla wspólnoty lokalnej, zarządzonego na dzień 2 lipca 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2017 r. poz. 3160).
  10. Rejestr rezerwatów przyrody województwa dolnośląskiego, RDOŚ stan na 18 czerwca 2013. [dostęp 2014-01-27].
  11. a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 30 maja 2017, ISSN 2451-2087.
  12. Wojcieszów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  13. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 266. [dostęp 2012-11-16].
  14. Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 420.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
POL województwo dolnośląskie COA.svg
Herb województwa dolnośląskiego (od 2009)
POL Lądek-Zdrój COA.svg
Herb Lądka-Zdroju
Wojcieszów kościoły.jpg
Autor: Piotr Matyga, Licencja: CC BY 3.0
Zabytkowe kościoły w Wojcieszowie
POL Stronie Śląskie COA.svg
Herb gminy miasta Stronie Śląskie
Wojcieszów (31.05.2017) - Grzegorz Saczyło.jpg
Autor: Grzegorz Saczyło, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wojcieszów dnia 31 maja 2017 roku, koło godziny 11:00. Panorama Gminy Wojcieszów.
POL gmina Sobotka COA.svg
Herb gminy Sobótka
POL Kamieniec Ząbkowicki COA.svg
Herb gminy Kamieniec Ząbkowicki
POL Polkowice COA.svg
Herb miasta Polkowice z okresu III RP; zniesiony jesienią 2022.
Wojcieszów, krzyż milenijny-Aw58-.JPG
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wojcieszów - w Roku Jubileuszowym 2000 wzniesiono kopię krzyża z Giewontu który poświęcił pierwszy bp. legnicki Tadeusz Rybak. Inicjatorem przedsięwzięcia był proboszcz ks. Franciszek Rokicki. Krzyż wykonała Firma Gąsienica Makowski - Kowalczyk z Zakopanego.
Wojcieszów360 -20.05.2019 - Grzegorz Saczyło.jpg
Autor: Grzegorz Saczyło, Licencja: CC BY 3.0
Panorama 360 WOJCIESZÓW 20.05.2019
Wojcieszow OS.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wojcieszów Górny z Połomu.
Piramida wieku Wojcieszow.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Wojcieszowa, 2014
Wojcieszow Górny kwiecień 2007.JPG
Autor: Edward Knapczyk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wojcieszów Górny, ul. Bolesława Chrobrego 48 - pałac, XVII, XIX/XX
Wojcieszów, kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski (Aw58).JPG
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wojcieszów, kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski