Wojna peruzyńska

Wojna peruzyńska 41–40 p.n.e.

Oktawian August
Czas	41–40 p.n.e.
Miejsce	Peruzja, Italia
Wynik	wygrana Oktawiana
Strony konfliktu
stronnicy Marka Antoniusza armia Oktawiana
Dowódcy
Fulwia, Lucjusz Antoniusz Marek Agryppa
Siły
nie mniej niż 8 legionów do 17 legionów
brak współrzędnych

Wojna peruzyńska (łac. Bellum Perusinum) – konflikt zbrojny zwolenników Marka Antoniusza z armią Oktawiana zimą 41 p.n.e.–40 p.n.e. Powodem wojny był spór z weteranami wojennymi.

Wprowadzenie

W rok po zawiązaniu II triumwiratu przez Marka Lepidusa, Marka Antoniusza i Oktawiana (43 p.n.e.) doszło do decydującej bitwy pod Filippi, w której pokonali zabójców Cezara: Brutusa oraz Kasjusza. Ponieważ Lepidus nie uczestniczył osobiście w bitwie, nastąpiły po niej zmiany we władzy wewnątrz triumwiratu. Obok Antoniusza silną władzę miał Oktawian. W tej sytuacji Lepidus przestał liczyć się w walce o władzę. Obaj zwycięzcy podzielili między siebie obowiązki. Marek Antoniusz był odpowiedzialny za porządek na wschodzie cesarstwa, Oktawian tymczasem otrzymał zadanie pozyskania środków i zaopatrzenia dla weteranów wojennych. W tym celu wywłaszczył miasta Italii oraz senatorów, co sprowadziło na niego gniew tych ostatnich. Niezadowoleni byli także sami weterani, gdyż ofiarowane im środki okazały się niewystarczające.

Strony konfliktu

Marka Antoniusza w konflikcie z Oktawianem wsparli żona Fulwia oraz brat Lucjusz Antoniusz. Fulwia oraz wybrany na konsula Lucjusz nie byli zadowoleni z działań Oktawiana i zamierzali sami przejąć jego zadania. Ich interwencja spowodowała cofnięcie przez Oktawiana wywłaszczenia senatorów. Nie odpowiadało to weteranom, którzy otrzymywali mniejsze nadziały. Wszelkie próby rozwiązania konfliktu pomiędzy Oktawianem i Markiem Antoniuszem skończyły się niepowodzeniem. Doprowadziło to w 40 r. p.n.e. do sytuacji, w której weterani sami zdecydowali się przejąć inicjatywę. Zebrali się w Rzymie i zażądali upublicznienia traktatów zawartych pomiędzy oboma władcami. Po zapoznaniu się z tymi dokumentami, zamierzali decydować na temat swojej przyszłości. Ich żądania zostały wyśmiane przez Fulwię i Lucjusza. Upokorzeni weterani przeszli wtedy na stronę Oktawiana i rozpoczęli zbrojenia, podejmując akcje militarne. W odpowiedzi Lucjusz przy pomocy swojego brata zebrał armię, którą zamierzał zaatakować przeciwników.

Przebieg wojny

Pierwszy krok wykonał Oktawian, który pomaszerował na miasto Nursia, a następnie zajął Sentinum. Lucjusz tymczasem ruszył na Rzym. Po dotarciu do miasta został do niego wpuszczony przez wartowników. W Rzymie wypowiedział się ostro przeciwko triumwiratowi, nazywając Oktawiana oraz Lepidusa zbrodniarzami. Lud rzymski uznał go wówczas za swojego przywódcę i oficjalnie wypowiedział wojnę Oktawianowi.

Pierwszym celem Lucjusza było niedopuszczenie do połączenia sił Oktawiana i Salvideniusza Rufusa, za którego armią podążały siły Gajusza Pollio oraz Publiusza Ventidiusa Bassusa. W tej sytuacji doradca i zaufany przyjaciel Oktawiana, Agryppa, skierował uwagę Lucjusza na strategicznie ważne miasto Satrium, które znalazło się w jego zasięgu. Plan powiódł się i Lucjusz skierował się przeciwko Agrylli. Wówczas wojska Salvideniusza wyszły na tyły Lucjusza, zamykając mu drogę odwrotu. Unikając walki, Lucjusz schronił się w mieście Peruzja.

Oblężenie Peruzji

Brama etruska w Peruzji

W kierunku Peruzji wyruszyły połączone siły Agryppy, Salvideniusza i Oktawiana. Wcześniej wojska Gajusza Pollio oraz Ventidiusa nieskutecznie próbowały dostać się do miasta. Podobnie nieudaną akcję przeprowadzili żołnierze Lucjusza, którzy nocą dwukrotnie bez sukcesu próbowali wydostać się z Peruzji. Wkrótce też wojskom Lucjusza zaczęły kończyć się zapasy żywności, zakazano wtedy wydawać pożywienie niewolnikom. Pomimo zastosowania tych środków ostrożności, coraz częściej dochodziło do zgonów w wyniku niedożywienia, co znacznie pogorszyło nastroje wśród żołnierzy.

Nastroje w armii Oktawiana również nie były najlepsze. Po obozie krążyła plotka, jakoby władca nakazał stracić jednego z żołnierzy, w wyniku nieporozumienia podczas widowiska teatralnego. Sytuacja doprowadziła do gniewnej reakcji wśród poddanych Oktawiana, a kilku z żołnierzy własnoręcznie zamierzało go zabić. W tym momencie rzekomo stracony żołnierz pojawił się cały i zdrowy, co uspokoiło napiętą sytuację. Po drugiej stronie barykady doszło natomiast do licznych dezercji. Trudną sytuację wykorzystał Oktawian, którego siły z zaskoczenia zajęły miasto.

Lucjusz Antoniusz oraz Fulwia zostali ułaskawieni, musieli jednak udać się na wygnanie. Członkowie rady miejskiej Peruzji w kilka dni po zajęciu miasta na rozkaz Oktawiana zostali straceni. Ponad 300 senatorów i członków możnych rodów, którzy współpracowali z Lucjuszem 15 marca 40 r. p.n.e., zostało skazanych i złożonych w ofierze na ołtarzu boskiego Cezara w rocznicę jego śmierci. Oktawian wypowiedział wówczas błagającym go o życie słowa (według Swetoniusza, Divus Augustus, 15): Moriendum est – (Trzeba umrzeć). Peruzję władca oddał swoim żołnierzom. Z obawy przed rabunkiem jeden z mieszkańców podpalił własny dom, co doprowadziło do pożaru miasta, które z wyjątkiem świątyni Wulkana całkowicie spłonęło.

Bibliografia

• Werner Eck, Deborah Lucas Schneider, Sarolta A. Takács: The age of Augustus. Malden, MA: Blackwell, 2003. ISBN 0-631-22958-2. (ang.).
• Dietmar Kienast: Augustus. Prinzeps und Monarch, Darmstadt 1992. (niem.)
• Theodor Mommsen: Römische Geschichte. Paderborn: Dtv, 1998. ISBN 3-423-59055-6. (niem.).