Wojna w Ogadenie

Wojna w Ogadenie
zimna wojna
Ilustracja
Czas

13 lipca 197715 marca 1978

Miejsce

Ogaden

Terytorium

Etiopia

Wynik

zwycięstwo etiopskie

Strony konfliktu
 Etiopia
 Jemen Południowy
wsparcie:
 Kuba
 ZSRR
 Somalia
Front Wyzwolenia Zachodniej Somalii
wsparcie:
 Stany Zjednoczone
Dowódcy
Mengystu Hajle Marjam
Wasilij Pietrow
Siad Barre
Siły
Etiopia 75 000
1500
Somalia 60 000
Straty
Etiopia: 6133 zabitych
10 563 rannych
3867 wziętych do niewoli
i zaginionych
(w tym 1362 dezerterów)
Kuba: 400 zabitych
Jemen 100 zabitych
ZSRR: 33 zabitych
Straty materialne:
23 samoloty
139 czołgów
108 transp. opanc.
1399 pojazdów
6453 zabitych
2409 rannych
275 wziętych do niewoli
i zaginionych
Straty materialne:
28 samolotów
72 czołgi
30 transp. opanc.
90 pojazdów
brak współrzędnych
Czołg T-62 zniszczony w czasie walk w Ogadenie

Wojna w Ogadenie – konwencjonalny konflikt zbrojny stoczony pomiędzy wojskami Somalii i Etiopii w latach 1977–1978 o etiopską prowincję Ogaden. Walki wybuchły, gdy Somalia – pragnąc wykorzystać chwilowe zachwianie równowagi sił w regionie – postanowiła zająć Ogaden, twierdząc, że jest to część historycznej „Wielkiej Somalii”. Wojna ta stanowi doskonałą ilustrację kruchych sojuszów okresu zimnej wojny: Związek Radziecki przestał dostarczać pomoc Somalii i poparł Etiopię, która poprzednio była bliskim sojusznikiem Stanów Zjednoczonych, co spowodowało, że USA zaczęły wspierać Somalię. Wojna dobiegła kresu wraz z wycofaniem się wojsk somalijskich z Ogadenu i zawarciem zawieszenia broni[1].

Tło konfliktu

Walki somalijsko-etiopskie

Ogaden jest sporną prowincją Etiopii zamieszkiwaną w większości przez Somalów (Somalisów). Kwestia przynależności regionu budziła kontrowersje już od uzyskania niepodległości przez Somalię w 1960 roku. Do szeregu starć granicznych w Ogadenie doszło już na początku 1964 roku. 7 lutego oddziały somalijskie przekroczyły granicę i wkroczyły do prowincji. Postęp somalijskich oddziałów zakończyła mediacja podjęta przez Organizację Jedności Afrykańskiej. Mediacja zakończyła się przywróceniem terytorialnego status quo)[1][2]. Problem przynależności tych ziem powrócił po wojskowym zamachu stanu w Etiopii z 1974 roku. Nowy rząd zmuszony był do walki z coraz silniejszymi separatyzmami które nie ominęły Ogadenu. W 1975 roku rozpoczęła się rebelia Frontu Wyzwolenia Zachodniej Somalii (WSLF)[3].

Do 1977 roku rebelianci z WSLF nie przejawiali większej aktywności, a ich działania ograniczały się do ataków na etiopskie posterunki[1]. Od 1976 roku finansowanie i zaopatrywanie buntu rozpoczął somalijski rząd Mohammeda Siad Barre[3].

Sytuacja geopolityczna

Wraz z narastaniem konfliktu o prowincję doszło do zmian na geopolitycznej mapie regionu. Somalia będąca dotychczasowym sojusznikiem ZSRR zerwała wcześniejsze umowy z tym mocarstwem i zwróciła się o pomoc do Stanów Zjednoczonych. Spowodowane to było ożywionymi relacjami etiopsko-radzieckimi. Decydujący wpływ na zbliżenie się Somalii do USA miało zaproponowanie przez Związek Radziecki utworzenia federacji Etiopii, Somalii i Dżibuti. Radziecka propozycja była w Somalii skrajnie niepopularna. Federacja stała w sprzeczności z silnie nacjonalistycznym nastawieniem Somalijczyków (ideologia Wielkiej Somalii)[4][1].

Wraz z wyrzuceniem przez rząd Somalii doradców radzieckich, Waszyngton zainstalował w Somalii misję pod nazwą Amerykańska Agencja na rzecz Rozwoju Międzynarodowego, utworzono także bazę wojskową w Berberze[5].

Etiopia w zbliżającym się konflikcie mogła liczyć na pomoc nie tylko ZSRR (który od 1976 roku wysyłał do tego kraju doradców i sprzęt), ale również Kuby, Korei Północnej i NRD. Napływ radzieckiego sprzętu zwiększył się gdy rządzący dyktator Mengystu Hajle Marjam zdecydował się w kwietniu 1977 roku zamknąć działającą w kraju amerykańską misję wojskową i jej centrum łączności[1][6].

Przebieg działań

Wojska somalijskie wkroczyły do Ogadenu o 3.00 nad ranem 13 lipca 1977 roku (według niektórych dokumentów etiopskich miało to miejsce 23 lipca)[7]. Jeśli wierzyć etiopskim danym, liczyła ona 70 tys. żołnierzy, 40 samolotów, 250 czołgów, 350 transporterów opancerzonych i 600 dział, czyli praktycznie tyle, ile liczyła cała armia somalijska[7]. Do końca miesiąca 60% terytorium Ogadenu znalazło się w rękach połączonych sił somalijskiej armii i rebeliantów, w tym miejscowość i lotnisko Godie nad rzeką Uebi Szebelie. Nie obeszło się przy tym bez ofiar; etiopscy obrońcy miast Dire Dawa i Dżidżiga zadali nacierającym poważne straty. Również lotnictwo etiopskie (EAF), po początkowym okresie przewagi somalijskich MiG-ów, zaczęło odzyskiwać przewagę w powietrzu przy użyciu znacznie lepszych amerykańskich F-5.

Związek Radziecki podjął się mediacji. Gdy te zakończyły się fiaskiem, ZSRR wysłał do Etiopii ogromne transporty uzbrojenia. Sowiecka pomoc militarna ustępowała wielkością jedynie dostawom dla Syrii w październiku 1973 roku podczas wojny Jom Kipur. Obok broni, amunicji i sprzętu do kraju napływali radzieccy doradcy wojskowi (personel radziecki liczył 800–1000 ludzi), a za nimi około 15 000 regularnych wojsk kubańskich (11 tysięcy w oddziałach i pododdziałach przewidzianych do bezpośredniego udziału w walce oraz 6000 instruktorów czy techników). Inne kraje socjalistyczne również pospieszyły z pomocą: Jemen Południowy zaoferował wsparcie zbrojne, Korea Północna pomagała w szkoleniu „Milicji Ludowej”; Niemcy Wschodnie również zaproponowały szkolenie, pomoc logistyczną i materiałową[8]. Kiedy w listopadzie ujawniona została skala komunistycznej pomocy, władze w Mogadiszu natychmiast zerwały stosunki dyplomatyczne z ZSRR i wydaliły z kraju wszystkich obywateli tego kraju. Somalia zwróciła się ponadto w stronę Zachodu oraz bardziej prozachodnich państw islamskich regionu (Egipt i Iran wraz z USA uczestniczyły w dozbrajaniu Somalii)[9][1].

Nie wszystkie socjalistyczne kraje stanęły po stronie Etiopii. W efekcie napiętych stosunków chińsko-sowieckich, Chiny wsparły Somalię na polu dyplomacji, udzielając jednocześnie niewielkiej pomocy wojskowej. Rumuński dyktator Nicolae Ceauşescu, który miał zwyczaj odstępować od linii politycznej Kremla, utrzymywał z Siadem Barre dobre stosunki[5].

Największe zwycięstwo sił SNA-WSLF w tej wojnie miało miejsce w połowie września, podczas drugiego natarcia na Dżidżigę, wskutek którego zdemoralizowane wojska etiopskie musiały opuścić miasto i wycofać się poza strategicznie ważną pozycję obronną na przełęczy Marda, w połowie drogi między Dżidżigą a Harar. Pod koniec września Etiopia musiała przyznać, że kontroluje nie więcej niż 10% obszaru Ogadenu, a na niektórych odcinkach frontu jej wojska zostały wyparte z terytoriów etnicznie somalijskich w regiony Harerge, Bale i Sidamo. Z drugiej jednak strony Somalijczycy nie byli w stanie postępować naprzód ze względu na wyczerpanie wojska, szczególnie w batalionach czołgów, ciągłe ataki powietrzne Etiopczyków na ich linie zaopatrzeniowe i niedogodności sezonu deszczowego, który uczynił drogi całkowicie nieprzejezdnymi. Tymczasem rządowi etiopskiemu udało się powołać pod broń ponad 100-tysięczne siły milicji, a następnie włączyć je w szeregi regularnej armii. Jednocześnie następowało szybkie przezbrajanie na modłę armii Układu Warszawskiego.

Od października 1977 do stycznia 1978 siły SNA-WSLF próbowały zdobyć Harar, gdzie zgrupowane zostały siły 40 tys. Etiopczyków wspieranych ogniem dział radzieckiej produkcji, jak również 11 tys. kubańskich żołnierzy, nad poczynaniami których czuwało 1500 doradców z ZSRR, na czele których stał generał Wasilij Pietrow. I choć wojskom somalijskim udało się w listopadzie dotrzeć do przedmieść Hararu, były zbyt wyczerpane, by zająć miasto i w końcu zostały odparte w tył, gdzie czekał je etiopski kontratak.

Etiopsko-kubańskie uderzenie nastąpiło z początkiem lutego. Towarzyszył mu drugi atak, którego Somalijczycy się nie spodziewali. Kolumna etiopskich i kubańskich wojsk pomaszerowała przez góry pomiędzy Dżidżigą a granicą somalijską, okrążając siły SNA-WSLF, broniące przełęczy Marda. Teraz nastąpił atak „cęgowy” z dwóch stron, co doprowadziło do odebrania w ciągu dwóch dni Dżidżigi i zabicia 3 tys. obrońców przełęczy. Somalijski front załamał się, wszystkie ważniejsze miasta wpadły w ręce Etiopczyków w ciągu dwóch tygodni. Zdając sobie sprawę z beznadziejnej sytuacji, Siad Barre 9 marca 1978 roku rozkazał armii wycofać się w granice Somalii. Ostatni większy somalijski oddział opuścił Etiopię 15 marca i tym samym wojna została zakończona. Wraz z somalijskim wojskiem do Somalii wycofało się 1,5 miliona mieszkańców Ogadenu obawiających się zemsty ze strony Etiopczyków[1][5].

Rezultaty wojny w Ogadenie

Po wycofaniu się armii somalijskiej partyzanci z WSLF nadal prowadzili swe działania. W maju 1980 roku udało im się, przy niewielkim udziale żołnierzy somalijskich, opanować znaczną połać Ogadenu, jednak do roku 1981 partyzanci zostali rozbici.

Wojna o Ogaden bardzo osłabiła somalijskie siły zbrojne. Niemal jedna trzecia żołnierzy somalijskich, jedna czwarta sił pancernych i połowa lotnictwa została stracona. Rząd Barre’a musiał porzucić marzenia o Wielkiej Somalii. Przegrana wojna rozpoczęła stopniowy upadek rządów Barre’a; pierwsza zorganizowana grupa opozycyjna, Demokratyczny Front Wyzwolenia Somalii (SSDF), został utworzony przez wojskowych w roku 1979.

Separatyzm w Ogadenie odżył po 1984 roku kiedy to utworzony został Narodowy Front Wyzwolenia Ogadenu (ONFL). W 1995 ugrupowanie podjęło rebelię w Ogadenie. Zintensyfikowane działania w konflikcie przypadły na lata 2007–2008[10]. Ostateczne porozumienie pokojowe między rządem a ONFL miało miejsce 29 lipca 2010[11].

Przypisy

  1. a b c d e f g Wojna ogadeńska. wiadomosci.onet.pl, 3 lipca 2007. [dostęp 2007-01-03].
  2. Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 355
  3. a b Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 356-7
  4. Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 355-57
  5. a b c Przemysław Jabłoński Etiopia, Somalia. Konflikty końca ubiegłego stulecia dla portalu arabia.pl
  6. Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 357
  7. a b Gebru Tareke, Ethiopia-Somalia War, s. 644
  8. Ethiopia: East Germany. Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych, 2005-11-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-13)].
  9. Miglietta, American Alliance Policy (2002), s. 78. „American military goods were provided by Egypt and Iran, which transferred excess arms from their inventories. It was said that American M-48 tanks sold to Iran were shipped to Somalia via Oman.”
  10. Scores die in Ethiopia oil attack. BBC News, 24 kwietnia 2007. [dostęp 2010-07-29].
  11. Ethiopia signs peace deal with Ogaden rebel group. BBC News, 29 lipca 2009. [dostęp 2010-07-30].

Zobacz też

Bibliografia

  • Gebru Tareke: Ethiopia-Somalia War. Red Sea Press, 1996. ISBN 1-8569-2201-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Ethiopia.svg
Flag of Ethiopia
Flag of the Soviet Union (dark version).svg
(c) I, Cmapm, CC-BY-SA-3.0
The flag of the Soviet Union (1955-1991) using a darker shade of red.
Schematic of the flag as adopted in 1955.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Karte Ogaden Haud Somali.gif
Autor: Lencer, Licencja: CC BY-SA 2.5
Map of Ethiopia (in German language) with the Somali region, Ogaden and the Haud – the Provinces prior to 1995 in grey, the contemporary regions in red
T-62 et T-55 détruits durant la guerre civile éthiopienne en 1991.jpg
Local residents walk past a T-62 main battle tank stranded outside the Presidential Palace following a battle between rebel forces and the government. (Released to Public) Note: this tank is misidentified by the original source. It is a T-62, not a T-55, judging by the spacing of the road wheels, the location of the bore evacuator halfway down the gun barrel, and the shape of the small round gunner's sight in the turret front.