Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Mera-Elwro

Zakłady Elektroniczne „Elwro”

Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Adres	ul. Aleksandra Ostrowskiego 30 53-238 Wrocław
Data założenia	6 lutego 1959[1]
Data likwidacji	1993
Położenie na mapie Wrocławia Zakłady Elektroniczne „Elwro”
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zakłady Elektroniczne „Elwro”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zakłady Elektroniczne „Elwro”
51°05′41,6″N 16°58′25,4″E/51,094889 16,973722

Wrocławskie Zakłady Elektroniczne „Elwro” (także Centrum Komputerowych Systemów Automatyki i Pomiarów „Mera-Elwro”) – istniejące w latach 1959–1993 zakłady zlokalizowane przy ul. Aleksandra Ostrowskiego 30 na wrocławskim Grabiszynie, produkujące urządzenia elektroniczne, między innymi kalkulatory (w tym pierwszy polski kalkulator biurowy Elwro 105LN), komputery mainframe serii Odra i RIAD, osprzęt komputerowy – m.in. pamięci ferrytowe^[2], elementy elektroniki wojskowej i inne^[3]. Na tej samej ulicy, pod numerem 22, istniało też przyzakładowe technikum elektroniczne, tzw. EZN (Elektroniczne Zakłady Naukowe), obecnie przeniesione na ulicę Braniborską 57^[4].

Historia

Wrocławskie Zakłady Elektroniczne zostały powołane przez ministra przemysłu ciężkiego w 1959 r.^[5] Pierwotnie z inicjatywą powołania zakładów przemysłu elektronicznego wystąpił Społeczny Komitet Budowy Wrocławskiego Ośrodka Telewizyjnego, kiedy po skutecznym wybudowaniu nadajnika na górze Ślęży okazało się, że zaopatrzenie się w telewizor jest bardzo trudne. W owym czasie telewizory produkowano w Polsce wyłącznie w stolicy. Zarządzenie z dnia 6 stycznia 1959 roku o uruchomieniu Wrocławskich Zakładów Elektronicznych powoływały je pod nazwą T-21, zaś ich siedzibą były budynki starej zrujnowanej cukrowni. W zakładzie jednak nigdy nie uruchomiono produkcji wspomnianych telewizorów, zaś nazwa została bardzo szybko zmieniona na powszechnie znaną. Pierwszym rodzajem uruchomionej produkcji były obrotowe przełączniki kanałów do telewizorów produkowanych w Warszawie – co przez dwa lata stanowiło główne źródło dochodów fabryki.

Jednak wizja rozwoju zakładu, przyjęta i realizowana przez dyrekcję, w tym dyrektora zakładów Mariana Tarnkowskiego, zakładała produkcję elektronicznych maszyn cyfrowych^[6].

W ciągu pierwszego roku działalności zakład opracował model maszyny Odra 1001, równocześnie produkując UMC-1 (według projektu Politechniki Warszawskiej)^[5]. Od 1963 zaczęto produkować komputery Odra 1003 i ZAM-21 (projekt Instytutu Maszyn Matematycznych w Warszawie)^[5]. Zakłady produkowały komputery następnych generacji – II i III^[5]. W 1975 rozpoczęto seryjny montaż komputerów Jednolitego Systemu R-32^[5].

W 1964 Zakład wszedł w skład Zjednoczenia Przemysłu Automatyki i Aparatury Pomiarowej MERA^[5]. W Zakładzie powołano dodatkowe jednostki^[5]:

• w 1963 Pracownię Projektową (od 1976 projektowanie było wspomagane komputerami)^[5];
• w 1968 Biuro Handlu Zagranicznego;
• w 1968 Biuro Obsługi Technicznej-Serwis i Ośrodek Szkoleniowy;
• w 1972 Biuro Generalnych Dostaw.

Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku zakłady podjęły produkcję konsoli TVG-10, stanowiącej klon gry Pong; szacuje się, że przez trzy lata do sprzedaży trafiło 9 tysięcy egzemplarzy urządzenia. W roku 1981 produkcję konsoli przejęło poznańskie Przedsiębiorstwo Polonijno-Zagraniczne Ameprod, produkując w około 3 lata 100 tysięcy konsol^[7].

W 1986 roku zakłady wyprodukowały próbną serię komputerów osobistych Elwro 800 Junior do użytku szkolnego przeznaczonych dla nauczycieli oraz dla uczniów. Rozwiązanie to zostało zaaprobowane przez ekspertów zajmujących się edukacją oraz informatyką jako najlepsze do edukacji informatycznej w szkołach. Od 1989 roku planowano rozpocząć produkcję komputerów wraz z oprogramowaniem na poziomie 30 tys. sztuk rocznie^[8].

Zakłady w roku 1993 zostały sprywatyzowane i sprzedane niemieckiemu koncernowi Siemens^[1], który uznał produkcję za nieopłacalną i zlikwidował fabrykę, wyburzając większość hal produkcyjnych. Większość pracowników zwolniono za ich zgodą w zamian za odprawy.

1 marca 2000, po siedmiu latach zarządzania przez Siemensa, wykupiła je w całości amerykańska firma telekomunikacyjna Telect^[1][9].

• 

  Odra 1003, pierwszy produkt seryjny

• 

  Linia strojenia przełączników telewizyjnych przed 1969 r.

• 

  Kompletowanie aparatów części centralnej elektronicznej automatyki analogowej systemu URS

• 

  Montaż podzespołów do maszyn cyfrowych

Ważniejsze produkty

• komputery:
  • mainframe: UMC-1^[10][5], Odra 1001^[3], Odra 1002^[3], Odra 1003^[3][10][5], Odra 1013^[10][5], Odra 1103^[5]
  • mainframe: Odra 1204^[3][10][5]
  • mainframe: Odra 1304^[3][11][5], Odra 1305^[3][11][10], Odra 1325^[3][11][10], RODAN 10 (mobilna, wojskowa wersja Odry 1325)^[11]
  • mainframe: R-32 (EC-2032) z rodziny RIAD R1, R-34 (EC-2034) z rodziny RIAD R2
• komputery analogowe rodziny ELWAT
• mikrokomputery: Elwro 800 Junior, Elwro 500, Elwro 600
• procesory teleprzetwarzania EC-8371.01 dla komputerów z rodziny RIAD
• kalkulatory: Elwro 105LN, Elwro 140, Elwro 144, Elwro 180, Elwro 255L, Elwro 440, Elwro 441 Bolek, Elwro 442LC Jacek, Elwro 480, Elwro 481 Lolek, Elwro 482
  • kalkulatory drukujące:, Elwro 240, Elwro 255L, Elwro 330, Elwro 343
• organki elektroniczne Elwirka

• 

  Odra 1305 (otwarta jednostka centralna)

• 

  Monitory ekranowe i pamięci taśmowe

• 

  Elwro 800 Junior

• 

  Elwro 801AT

Zobacz też

• Skwer ELWRO

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Galeria: Smutny koniec Elwro
• Galeria: Produkcja komputerów Odra
• Strona wspomnieniowa byłych pracowników Elwro
• PTI Sekcja Historyczna, Informator dla użytkowników komputerów Elwro, Historia Informatyki [dostęp 2020-11-05]  (pol.).
• Barbara Maćkowiak, Andrzej Myszkier, Bogdan Safader, (red. nauk.) Grażyna Trzaskowska: Polskie komputery rodziły się w ELWRO we Wrocławiu. Rola Wrocławskich Zakładów Elektronicznych ELWRO w rozwoju informatyki w Polsce. Wyd. 3.. Wrocław: Archiwum Państwowe we Wrocławiu, 2018. ISBN 978-83-7795-016-6. [dostęp 2021-07-19]. (pol.).