Wyborg

Wyborg
Выборг
Viipuri
Ilustracja
Widok na miasto z wieży zamkowej
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Rosja

Obwód

 leningradzki

Data założenia

1293

Prawa miejskie

1403

Burmistrz

Dmitrij Nikulin[1]

Powierzchnia

160,84 km²

Wysokość

3 m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


74 054[2]
460,4 os./km²

Nr kierunkowy

+7 (81378)

Kod pocztowy

188800-188811

Tablice rejestracyjne

47

Położenie na mapie obwodu leningradzkiego
Mapa konturowa obwodu leningradzkiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Wyborg”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Wyborg”
Ziemia60°42′08″N 28°45′46″E/60,702222 28,762778
Strona internetowa
Portal Rosja

Wyborg (ros. Выборг, fiń. Viipuri, szw. Viborg) – miasto w Rosji, w obwodzie leningradzkim, leżące na Przesmyku Karelskim, nad Zatoką Wyborską. W Wyborgu występuje głównie przemysł stoczniowy, spożywczy, chemiczny, odzieżowy i elektrotechniczny. Miasto jest również ośrodkiem uzdrowiskowym i celem wypraw turystów. Według oficjalnych danych federalnych w 2021 roku zamieszkiwały je 74 054 osoby.

Historia

Wyborg, zamek z XIII wieku

Wyborg istniał już w X wieku, jako mała rybacka wioska zamieszkana przez Karelów. W niedługim czasie po wybudowaniu tam fortu, stał się ważnym ośrodkiem handlowym w księstwie Karelii. W XII wieku po raz pierwszy był wzmiankowany. W 1293 roku wraz z przyłączeniem księstwa przez Tyrgilsa Knutssona do królestwa Szwecji, został wybudowany zamek. Od XIV wieku Viipuri (Wyborg) należało do Hanzy. Miasto było położone na terenach spornych między Szwecją a Rosją. W XVII wieku miasto podupadło i straciło nieco na znaczeniu. W 1721 roku w wyniku szwedzko-rosyjskiego pokoju w Nystad przeszło w ręce Rosji.

Od 1809 roku włączone w skład Wielkiego Księstwa Finlandii, znajdującego się pod berłem Romanowów. Wraz z wybudowaniem do miasta linii kolejowej w 1869 roku, zaczął rozwijać się przemysł. Miasto było siedzibą istniejącej w latach 1892–1924 eparchii fińskiej i wyborskiej.

W latach 1918–1940 miasto należało do niepodległej Finlandii jako Viipuri. Było ono drugim co do wielkości miastem Finlandii oraz ważnym ośrodkiem przemysłowym, gospodarczym i kulturalnym. 95% mieszkańców stanowili Finowie, ale ważny element w życiu miejskim stanowiły różne mniejszości, np. Rosjanie, Niemcy, Żydzi i Tatarzy oraz szwedzkojęzyczni Finowie. Architekt Alvar Aalto zaprojektował (1927–1935) w Wyborgu słynną funkcjonalistyczną bibliotekę, która jest uważana za jeden z najważniejszych pomników modernistycznej architektury.

W wyniku wojny zimowej Finlandia utraciła miasto wraz z Przesmykiem Karelskim. Mieszkający w Wyborgu Finowie zostali ewakuowani na inne obszary Finlandii, a miasto zostało zaminowane przez Armię Czerwoną. 23 czerwca 1941 roku (dzień po niemieckim ataku na ZSRR), Finlandia została zaatakowana przez ZSRR. W krótkim czasie jej wojska przejęły inicjatywę i opanowały Wyborg podchodząc następnie pod Leningrad w tzw. wojnie kontynuacyjnej, co pozwoliło na powrót uchodźców. 20 czerwca 1944 roku, w czasie operacji wyborskiej, miasto zostało zajęte przez 21 Armię, wchodzącą w skład frontu leningradzkiego[3].

Po zakończeniu wojny Wyborg został włączony do Związku Radzieckiego, a ludność fińska została ponownie wysiedlona. Po opuszczeniu miasta przez Finów zasiedlono je osadnikami ze Związku Radzieckiego, przede wszystkim z Rosji. Administracyjnie miasto należy do obwodu leningradzkiego.

W 2007 r. w Finlandii opublikowano informację, jakoby w 1991 r. władze tego kraju otrzymały propozycję odkupienia za 15 mld dolarów Karelii, jednak powołana przez prezydenta Mauno Koivisto grupa ekspertów ustaliła, że szacowane na 70 mld dol. koszty odbudowy i naprawy tamtejszej infrastruktury byłyby zbyt wysokie dla budżetu państwa. Informacjom tym zaprzeczył zarówno Koivisto, jak i inni ówcześni politycy. W 2019 r. były wiceminister spraw zagranicznych Rosji Andriej Fiodorow potwierdził, że w 1991 roku władze ZSRR chciały sprzedać Finlandii za 15 mld dol. Karelię i rejon Petsamo, a w 1992 r. taką samą propozycję powtórzył doradca prezydenta Rosji Giennadij Burbulis. Sam Burbulis zdecydowanie jednak temu zaprzeczył[4].

Demografia

Wyborg w 1709 roku
Armia fińska w Wyborgu w 1941 roku
Muzeum regionalne w Wyborgu
Kościół Świętego Jacka w Wyborgu
Architektura miasta
Sowiecka zabudowa miasta

Informacje ogólne

Według lokalnych danych z 2011 roku w Wyborgu mieszka 80 100 ludzi[5]. Dane federalne z 2010 roku podają liczbę mieszkańców jako 79 962 osób[3]. W 2010 roku urodziło się 818 dzieci, zmarło 1182 osób[6]. Pod względem migracyjnym, miasto opuściło 611 dotychczasowych mieszkańców, ale 1340 nowych zarejestrowało swój pobyt[3]. Liczba ludności w wieku produkcyjnym wyniosła wówczas 42 600 osób, a bezrobocie 0,45%[6]. W 2002 roku kobiety stanowiły 53,9%, a mężczyźni 46,1%[7]. W 2008 roku struktura ludności wyglądała następująco, ludność do 18 roku życia stanowiła 17,4% populacji, ludność w wieku produkcyjnym 54,4%, bezrobotni 1,2%, a ludność w wieku poprodukcyjnym 27%[7].

Statystyki

Rok:Liczba ludności:
18122900
18414700
18508600
187013 500
189723 500
190036 800
192451 500
193974 400
194038 000
194430 000
19452500
194616 400
195035 000
195951 100
196257 000
196765 000
197065 200
197368 000
197671 000
197975 600
198278 000
198681 000
199280 900
199681 200
200279 200
200678 600
200877 600
201079 900
201180 100
201480 265
202174 054

Religia

Wyborg jest siedzibą eparchii wyborskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Katedrą tejże eparchii jest sobór Przemienienia Pańskiego w Wyborgu[8].

Zabytki

  • Zamek w Wyborgu
  • Okrągła Wieża

Turystyka i rekreacja

  • Park Mon Repos

Urodzeni w Wyborgu

Miasta partnerskie

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Russia edcp location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

* N: 54.0° N

Central meridian :

* E: 100.0° E

Standard parallels:

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Vyborg 06-2012 various listed 09.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Outline Map of Leningrad Oblast.svg
Позиционная карта Ленинградской области
  • Проекция — равноугольная.
  • Стандартная параллель — 60°00′00″С
  • Параметры шаблона (координаты краёв):
|top    = 61.5
|bottom = 58.2
|left   = 26.7
|right  = 35.9
Vyborg June2012 View from Olaf Tower 06.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vyborg (former Viipuri), Leningrad Oblast, Russia. Views from the Olaf Tower of the Vyborg Castle.
Paraati viipurissa.jpg
Finnish soldiers of the IV Corps on parade celebrating conquered Vyborg next to the Round Tower during the Continuation War.
Грифоны.Выборг 01.JPG
Autor: Екатерина Борисова, Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Vyborg 06-2012 various listed 05.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Flag of Vyborg.svg
Flag of Vyborg.
Vyborgs new buildings.JPG
Autor: Милашин П. А., Licencja: CC BY-SA 3.0
Buildings of the Soviet Era in the south-eastern outskirts of Vyborg.
Suecia 3-122 ; Viborg 1709.jpg
Viborg, Sweden (now Vyborg, Leningrad Oblast, Russia) in 1709
Башня Выборгской крепости 06.jpg
Autor: Maleevsw, Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer: