Wybory generalne w Boliwii w 2009 roku

Wybory generalne w Boliwii w 2009 rokuwybory prezydenckie i parlamentarne w Boliwii przeprowadzone 6 grudnia 2009. Wybory wygrał zdecydowanie prezydent Evo Morales, który zdobył ponad 64% głosów poparcia oraz jego partia, Ruch na rzecz Socjalizmu, która uzyskała większość mandatów w obu izbach parlamentu.

Geneza i organizacja wyborów

Prezydent Evo Morales.

Przyczyną organizacji wyborów w 2009 było przyjęcie nowej konstytucji. W referendum w styczniu 2009 obywatele większością 61% głosów poparli projekt nowej konstytucji, uchwalony w poprzednim roku przez specjalnie zwołane Zgromadzenie Konstytucyjne[1]. Inicjatorem zmiany konstytucji był urzędujący od 2006 prezydent Evo Morales, pierwszy przywódca Boliwii wywodzący z rdzennej ludności kraju. Nowa konstytucja wprowadzała szereg zmian w sferze społecznej, m.in. poszerzała prawa 36 ludów autochtonicznych. Wprowadzała również możliwość reelekcji prezydenta, co otworzyło Moralesowi drogę do ponownego ubiegania się o urząd. W październiku 2008 parlament zaakceptował treść nowej ustawy zasadniczej, tylko po tym jak prezydent zobowiązał się do ubiegania się o reelekcję tylko raz, w najbliższych wyborach. Wyznaczył również datę ewentualnych wyborów prezydenckich i parlamentarnych na 6 grudnia 2009. Zgodnie ze starą konstytucją, wybory odbyłyby się w grudniu 2010[2].

W kwietniu 2009 Kongres Narodowy, po burzliwej debacie i pięciodniowej głodówce prezydenta, przyjął nowe prawo wyborcze, które m.in. zapewniało 7 mandatów w parlamencie przedstawicielom autochtonów. Potwierdził również grudniową datę wyborów[3][4].

W czasie głosowania obywatele wybierali prezydenta i wiceprezydenta oraz 166 członków Kongresu Narodowego (130 członków Izby Deputowanych i 36 Senatorów)[5]. Wybory w Boliwii były monitorowane przez 100-osobową misję obserwacyjną Unii Europejskiej oraz misję OPA[6].

Kampania wyborcza

Według sondaży przedwyborczych, zdecydowanym faworytem wyborów wydawał się być prezydent Morales, który posiadał ponad 30% przewagi nad kandydatami opozycji. Jego głównym rywalem był Manfred Reyes Villa, były burmistrz miasta Cochabamba. Morales w czasie kampanii wyborczej zapowiadał kontynuację swojej polityki, kładącej nacisk na sprawiedliwość społeczną, prawa rdzennej ludności, nacjonalizację gospodarki i redystrybucję dochodów państwa do wszystkich grup społeczeństwa. Podkreślał swoje dotychczasowe dokonania, w tym objęcie opieką społeczną dzieci, matek, kobiet w ciąży i starszych[5][7]. Fundusze na finansowanie wydatków społecznych czerpał z nacjonalizacji najważniejszych gałęzi gospodarki, w tym sektora energetycznego i wydobywczego. Zapowiedział dalsze zwiększanie roli państwa w krajowej gospodarce, m.in. poprzez powołanie państwowego wydawnictwa prasowego, państwowych zakładów farmaceutycznych, cementowniczych oraz rozwój planów wydobycia litu i żelaza[8].

Dwaj główni kandydaci opozycji, Reyes Villa oraz Samuel Doria Medina, również zapowiadali redystrybucję dochodów państwa do najbardziej potrzebujących, bezrobotnych, a także drobnych producentów i przedsiębiorców[5]. Reyes Villa krytykował styl sprawowania władzy przez Moralesa, który określił mianem „demokracji terroru”[7]. Podkreślał, że wzmacnianie kontroli państwa nad gospodarką odstrasza potencjalnych prywatnych inwestorów i wstrzymuje napływ kapitału. Zapowiedział wzrost wydobycia gazu ziemnego. Zarzucał prezydentowi Moralesowi polaryzację społeczeństwa i dzielenie kraju na biedny, indiański zachód oraz bogaty, antyprezydencki wschód. Stwierdził, że wydatki społeczne jego administracji mają służyć przede wszystkim zapewnieniu sobie politycznego poparcia[8]. Morales oskarżył natomiast Reyesa Villę o korupcję i związek ze śmiercią co najmniej 12 swoich zwolenników w czasie zamieszek w kraju w 2007. Reyes Villa odrzucił oskarżenia[9].

Sondaże przedwyborcze

DataInstytutEvo MoralesManfred Reyes VillaSamuel Doria MedinaVíctor Hugo CárdenasJorge QuirogaRené JoaquinoInni/niezdecydowani
15-27.04.09[10]Ipsos, Apoyo, Opinión y Mercado41%--7%6%-47%
5-12.06.09[11]Ipsos, Apoyo, Opinión y Mercado44%5%7%8%5%-31%
8-20.07.09[12]Ipsos, Apoyo, Opinión y Mercado45%8%11%6%7%3%20%
5-22.08.09[13]Encuestas & Estudios Gallup Int.57,7%8,6%9,7%4,5%7,2%3,5%2,7%
2-20.09.09[14]Ipsos, Apoyo, Opinión y Mercado54%20%11%--3%12%
24.10-4.11.09[15]Captura Consulting51%16%8%--2%23%
29.10-6.11.09[16]Track / Unitel52%22%10%--3%13%
31.10-8.11.09[17]Equipos MORI52%18%9%---21%
14-22.11.09[18]Ipsos, Apoyo, Opinión y Mercado55%18%10%--2%15%
20-27.11.09[19]Equipos MORI53%21%9%---17%

Wyniki wyborów

Wyniki wyborów prezydenckich według zwycięzców w poszczególnych dystryktach
Podział miejsc w Senacie (u góry) i Izbie Deputowanych (na dole)

Wybory prezydenckie z 6 grudnia 2009 wygrał ze zdecydowaną przewagą urzędujący prezydent, Evo Morales, który zdobył 64,22% głosów. Drugi, Manfred Reyes Villa, uzyskał poparcie na poziomie 26,46%, a trzeci, Samuel Doria Medina uzyskał 5,65% głosów[20].

W wyborach parlamentarnych prezydencki Ruch na rzecz Socjalizmu, zdobył ponad 2/3 miejsc w Izbie Deputowanych oraz w Senacie. Jeszcze tego samego dnia, Morales ogłosił swoje zwycięstwo w wyborach i zapowiedział „przyspieszenie tempa zmian” i „pogłębienie transformacji”[21][22][23].

Międzynarodowi obserwatorzy z OPA i UE pochwalili przebieg wyborów, oświadczając, że zostały zorganizowane w sposób przejrzysty i uczciwy. Szef misji UE, stwierdził, że według jej raportu nie odnotowano przypadków przemocy, a głosowanie odbyło się w spokojnej atmosferze[21][23].

Kandydat - Partia politycznaLiczba głosów%Liczba mandatów w Izbie DeputowanychLiczba mandatów w Senacie
Evo Morales (Ruch na rzecz Socjalizmu)2 943 20964,22%8826
Manfred Reyes Villa (Plan Progreso para Bolivia - Convergencia Nacional)1 212 79526,46%3710
Samuel Doria Medina (Front Jedności Narodowej)258 9715,65%3
René Joaquino (Alianza Social)106 0272,31%2
Ana María Flores (Movimiento de Unidad Social Patriótica)23 2570,51%
Román Loayza (Gente)15 6270,34%
Alejo Véliz (Pueblos por la Libertad y Soberanía)12.9950,28%
Remi Choquehuanca (Bolivia Social Demócrata)9 9050,22%
Głosy nieważne/puste276 654
Razem4 859 440100%13036
Źródło:[20][24]

Przypisy

  1. 'Rocky ride' for Bolivia after vote. BBC News, 7 lutego 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  2. Bolivia set for constitution vote. BBC News, 22 października 2008. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  3. Bolivia congress sets date for general elections. CNN.com, 14 kwietnia 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  4. Bolivia leader ends hunger strike. BBC News, 14 kwietnia 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  5. a b c Elections in Bolivia: The Credibility of Campaign Promises. Upside Down, 23 listopada 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  6. Bolivia: EU deploys Election Observation Mission for the General Elections and Autonomy Referendums. EUmonitor.net, 9 listopada 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  7. a b PREVIEW: Morales almost certain of re-election in Bolivia. Earth Times, 3 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  8. a b Bolivia's Morales seen cruising to re-election. Reuters, 6 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-06]. (ang.).
  9. Evo Morales expected to sweep re-election. France24, 5 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-08)]. (ang.).
  10. Bolivia’s Morales Has No Visible Opponent. Angus Reid Global Monitor, 27 maja 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  11. Morales is Sole Leader for Bolivians. People's Daily Online, 10 lipca 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  12. Bolivians Would Support Morales in Election. Angus Reid Global Monitor, 13 sierpnia 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  13. Morales Draws High Electoral Support in Bolivia. Angus Reid Global Monitor, 4 września 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  14. Morales Likely to Stay on as Bolivia’s President. Angus Reid Global Monitor, 12 października 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  15. Morales Will Likely Be Re-Elected in Bolivia. Angus Reid Global Monitor, 20 listopada 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  16. Morales Headed for Outright Win in Bolivia. Angus Reid Global Monitor, 13 listopada 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  17. Support for Morales’s Bid Increases in Bolivia. Angus Reid Global Monitor, 27 listopada 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  18. Bolivians Will Keep Morales After Election. Angus Reid Global Monitor, 3 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-03]. (ang.).
  19. Morales Clearly Ahead of Rivals in Bolivia. Angus Reid Global Monitor, 4 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-05]. (ang.).
  20. a b DATOS-Conteo oficial de elección en Bolivia, 100 pct de urnas. Reuters, 22 grudnia 2009. [dostęp 2010-01-10]. (hiszp.).
  21. a b Bolivia's Morales claims election victory. BBC News, 7 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-07]. (ang.).
  22. Bolivia's Morales says will deepen leftist reform. Reuters, 7 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-07]. (ang.).
  23. a b OAS, EU stress transparency of Bolivia's general elections. People's Daily Online, 7 grudnia 2009. [dostęp 2009-12-07]. (ang.).
  24. Elecciones Generales y Referéndum Autonómico 2009. Corte Nacional Electoral. [dostęp 2010-01-10]. (hiszp.).

Media użyte na tej stronie

Evo Morales 2017.jpg
Autor: Ministerio de Relaciones Exteriores from Perú, Licencja: CC BY-SA 2.0
En una ceremonia realizada en el salón Túpac Amaru de Palacio de Gobierno, el Presidente Pedro Pablo Kuczynski junto a su homólogo de Bolivia, Evo Morales, inauguraron la sesión plenaria del III Gabinete Binacional Perú-Bolivia
Bolivian Parliament after 2009 election.jpg
Autor: Rodrigogomesonetwo, Licencja: CC BY-SA 3.0
Composition of the Bolivian National Congress after the 2009 general elections. In red, seats held by Movement for Socialism; in blue, seats by Plan Progeso para Bolivia; in brown, seats by National Unity Front; and in green, seats by Alianza Social. Above are represented the seats of Senate, followed by those of the Chamber of Deputies.
2009 Bolivian elections map.png
Autor: Sfs90, Licencja: CC BY-SA 4.0
Results of the 2009 Bolivian lection by department. In Blue, departments where Evo Morales won, and in red, departments where Manfred Reyes won.