Wybory parlamentarne w Niemczech w 2017 roku
Niemcy Ustrój i polityka Niemiec Ustrój polityczny Konstytucja Władza ustawodawcza Władza wykonawcza Władza sądownicza Kontrola państwowa Finanse Samorząd terytorialny Partie polityczne Polityka zagraniczna | |
Portal  Niemcy | |
Wybory parlamentarne w Niemczech odbyły się 24 września 2017 roku[1].
Wybory wygrała rządząca CDU-CSU, uzyskując jednak (zwłaszcza CSU) mniejsze poparcie niż w 2013 (33% głosów, 246 mandatów). Przy frekwencji ok. 75% do Bundestagu weszły ponadto:
- SPD (20,5% głosów, 153 mandaty),
- AfD (12,5% głosów, 94 mandaty),
- FDP (10,7% głosów, 80 mandatów),
- Die Linke (9,2% głosów, 69 mandaty)
- Zieloni (8,9% głosów, 67 mandaty)[2].
Zwycięska Merkel zapowiedziała w nadchodzącej kadencji odbijanie AfD wyborców przez rozwiązywanie ich problemów, rozwiewanie obaw, ale przede wszystkim przez doskonałą politykę: zadbanie o dobrobyt, budowę silnej UE, zwalczanie nielegalnej imigracji i poprawę bezpieczeństwa w kraju. Wobec porażki SPD, która uzyskała najgorszy wynik wyborczy w dziejach RFN (podobnie jak CSU, która zanotowała spadek poparcia w Bawarii z 49,3% do 38,8%), partia ta zapowiedziała przejście do opozycji, natomiast współzałożyciel AfD Alexander Gauland wynik wyborów skomentował słowami „Weszliśmy do Bundestagu i zmienimy ten kraj”[3]. Antyimigrancka AfD najwyższe poparcie uzyskała w dawnej NRD, zwłaszcza przy granicy z Polską (ponad 32% poparcia w Görlitz i Budziszynie). Zgodnie z Ustawą Zasadniczą RFN nowy parlament musi się zebrać w ciągu 30 dni po wyborach, czyli do 24 października 2017.
Wobec deklaracji SPD o zerwaniu koalicji z CDU-CSU spodziewane było zawarcie koalicji rządzącej CDU/CSU-FDP-Zieloni, tzw. koalicji jamajskiej, jednak w listopadzie rozmowy o koalicji zostały zakończone niepowodzeniem. CDU/CSU podjęło wówczas od grudnia negocjacje z SPD[4]. Porozumienie koalicyjne CDU, CSU i SPD zawarto jednak dopiero 12 marca 2018[5], a 14 marca 2018 Bundestag zatwierdził powołanie Angeli Merkel na urząd kanclerza. Następnie dokonano zaprzysiężenia członków jej czwartego rządu[6].
Kampania wyborcza
Kanclerz Merkel ubiegała się o czwartą kadencję, jej głównym przeciwnikiem był kandydat SPD Martin Schulz. Na czele mniejszych ugrupowań stali Christian Lindner (FDP), Cem Özdemir i Katrin Göring-Eckardt (Zieloni), Sahra Wagenknecht i Dietmar Bartsch (Die Linke) oraz Alice Weidel i Alexander Gauland (AfD).
Dla potrzeb wyborów RFN zostało podzielone na 299 okręgów wyborczych. Podział ten ustanowiono ustawą z 3 maja 2016, dokonując zmiany 34 okręgów wyborczych[7]. Bierne prawo wyborcze przysługuje ok. 61,5 mln obywateli (31,7 mln kobiet i 29,8 mln mężczyzn), z czego ok. 3 mln będzie mogło głosować po raz pierwszy[8].
Każdemu z obywateli przysługiwały dwa głosy: jeden na kandydata w jednym z 299 jednomandatowych okręgów wyborczych w głosowaniu większościowym oraz drugi, na listę krajową (landową) danej partii. Jeżeli partia zdobyła więcej mandatów dzięki głosom w jednomandatowych okręgach niż dzięki głosom na listy krajowe, liczba tych mandatów uległa wyrównaniu. W Bundestagu kadencji 2013-2017 powstałych w ten sposób mandatów nadwyżkowych było 32[9], a w kadencji 2017-2021 – 110 (liczba deputowanych do Bundestagu wzrosła z 631 do 709).
Partie uczestniczące w wyborach
Tabela partii startujących w wyborach w poszczególnych landach
7 czerwca 2017 federalna komisja wyborcza oświadczyła, że do udziału w wyborach dopuszczonych zostało 48 partii[10], jednakże na skutek niezłożenia wymaganych list poparcia przez partie niereprezentowane w Bundestagu lub landtagach ostatecznie do wysuwania list wyborczych na szczeblu landów dopuszczono 34 ugrupowania. Z przywileju braku konieczności dokumentowania poparcia skorzystały reprezentowane w dotychczasowym Bundestagu CDU, SPD, Die Linke, Grüne i CSU oraz reprezentowane w landtagach FDP, AfD i Freie Wähler.
Lista 34 partii dopuszczonych do głosowania:
- CDU – Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (listy wyborcze w 15 landach, tj. wszystkich poza Bawarią)
- SPD – Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (listy wyborcze w 16 landach)
- DIE LINKE – Lewica (listy wyborcze w 16 landach)
- GRÜNE – Sojusz 90/Zieloni (listy wyborcze w 16 landach)
- CSU – Unia Chrześcijańsko-Społeczna w Bawarii (lista wyborcza zarejestrowana tylko w Bawarii)
- FDP – Wolna Partia Demokratyczna (listy wyborcze w 16 landach)
- AfD – Alternatywa dla Niemiec (listy wyborcze w 16 landach)
- FREIE WÄHLER – Wolni Wyborcy (listy wyborcze w 16 landach)
- BGE – Bündnis Grundeinkommen (listy wyborcze w 16 landach)
- Die PARTEI – Partei für Arbeit, Rechtsstaat, Tierschutz, Elitenförderung und basisdemokratische Initiative (listy wyborcze w 16 landach)
- MLPD – Marksistowsko-Leninowska Partia Niemiec (listy wyborcze w 16 landach)
- NPD – Narodowodemokratyczna Partia Niemiec (listy wyborcze w 15 landach, tj. wszystkich poza Berlinem)
- ÖDP – Ekologiczna Partia Demokratyczna (listy wyborcze w 13 landach, brak list wyborczych dla Bremy, Saary i Saksonii-Anhalt)
- V-Partei³ – V-Partei³ (listy wyborcze w 12 landach, tj. poza Brandenburgią, Meklemburgią – Pomorzem Przednim, Saksonią-Anhalt i Szlezwikiem-Holsztynem)
- PIRATEN – Niemiecka Partia Piratów (listy wyborcze w 11 landach, tj. poza Brandenburgią, Hamburgiem, Meklemburgią – Pomorzem Przednim, Saksonią-Anhalt i Szlezwikiem-Holsztynem)
- DM – Deutsche Mitte (listy wyborcze w 10 landach, tj. poza Hamburgiem, Meklemburgią – Pomorzem Przednim, Nadrenią – Palatynatem, Saksonią, Saksonią-Anhalt i Szlezwikiem-Holsztynem)
- Tierschutzpartei – Partei Mensch Umwelt Tierschutz (listy wyborcze w 10 landach, tj. poza Bremą, Nadrenią – Palatynatem, Saarą, Saksonią-Anhalt, Szlezwikiem-Holsztynem i Turyngią)
- DKP – Deutsche Kommunistische Partei (listy wyborcze w 9 landach, tj. poza Meklemburgią – Pomorzem Przednim, Nadrenią – Palatynatem, Saarą, Saksonią, Saksonią-Anhalt, Szlezwikiem-Holsztynem i Turyngią)
- DiB – Demokratie in Bewegung (listy wyborcze w 8 landach, tj. poza Badenią-Wirtembergią, Bawarią, Berlinem, Dolną Saksonią, Hamburgiem, Nadrenią Północną – Westfalią, Saksonią i Saksonią-Anhalt)
- BüSo – Bürgerrechtsbewegung Solidarität (listy wyborcze w 4 landach: Bawarii, Berlinie, Hesji i Saksonii)
- Gesundheitsforschung – Partei für Gesundheitsforschung (listy wyborcze w 3 landach: Bawarii, Berlinie i Nadrenii Północnej – Westfalii)
- MENSCHLICHE WELT – Menschliche Welt (listy wyborcze w 3 landach: Berlinie, Bremie i Badenii-Wirtembergii)
- SGP – Sozialistische Gleichheitspartei (listy wyborcze w 2 landach: Berlinie i Nadrenii Północnej – Westfalii)
- Tierschutzallianz – Allianz für Menschenrechte, Tier- und Naturschutz (listy wyborcze w 2 landach: Badenii-Wirtembergii i Saksonii-Anhalt)
- ADD – Allianz Deutscher Demokraten (lista wyborcza tylko w Nadrenii Północnej-Westfalii)
- BP – Bayernpartei (lista wyborcza tylko w Bawarii)
- B* – Bergpartei, die Überpartei (lista wyborcza tylko w Berlinie)
- Die Grauen – Die Grauen – Für alle Generationen (lista wyborcza tylko w Berlinie)
- Die Humanisten – Partei der Humanisten (lista wyborcza tylko w Nadrenii Północnej-Westfalii)
- DIE RECHTE – Die Rechte (lista wyborcza tylko w Badenii-Wirtembergii)
- du. – Die Urbane. Eine HipHop Partei (lista wyborcza tylko w Berlinie)
- MG – Magdeburger Gartenpartei (lista wyborcza tylko w Saksonii-Anhalt)
- PDV – Partei der Vernunft (lista wyborcza tylko w Saarze)
- Volksabstimmung – Ab jetzt … Demokratie durch Volksabstimmung (lista wyborcza tylko w Nadrenii Północnej-Westfalii)
Poza członkami ww. partii (komitetów wyborczych) jako kandydujący w pojedynczych okręgach wyborczych w wyborach uczestniczyli jeszcze członkowie 8 poniższych partii (stowarzyszeń):
- Bündnis C – Bündnis C – Christen für Deutschland (4 okręgi wyborcze)
- DIE EINHEIT – DIE EINHEIT
- DIE VIOLETTEN – Die Violetten; für spirituelle Politik
- FAMILIE – Familien-Partei Deutschlands (1 okręg wyborczy)
- DIE FRAUEN – Feministische Partei Die Frauen
- MIETERPARTEI – Mieterpartei
- Neue Liberale – Die Sozialliberalen (3 okręgi wyborcze)
- UNABHÄNGIGE – UNABHÄNGIGE für bürgernahe Demokratie
Sześć partii deklarujących wstępnie udział w wyborach (Deutsche Konservative – DEUTSCHE KONSERVATIVE, ZENTRUM – Deutsche Zentrumspartei – najstarsza partia Niemiec założona w 1870, DGP – Die GERADE Partei, REP – DIE REPUBLIKANER, JED – Jugend- und Entwicklungspartei Deutschlands, TPD – Transhumane Partei Deutschland) nie zarejestrowało ostatecznie ani list wyborczych w landach, ani własnych kandydatów w okręgach wyborczych.
Głosowanie, frekwencja i wyniki wyborów
| Partia[11] | Jednomandatowe okręgi wyborcze | Listy partyjne | Suma | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosy | Mandaty | Głosy | Liczba | +/− | % | |||||||
| Liczba | % | +/− | Liczba | +/− | Liczba | % | +/− | |||||
| Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna | 14 030 751 | 30,25 |  6,97 | 185 | 6 | 12 447 656 | 26,76 | 7,36 | 200 |  55 | 28,21 | |
| Socjaldemokratyczna Partia Niemiec | 11 429 231 | 24,64 | 4,80 | 59 |  1 | 9 539 381 | 20,51 | 5,22 | 153 | 40 | 21,58 | |
| Alternatywa dla Niemiec | 5 317 499 | 11,46 | 9,60 | 3 | 3 | 5 878 115 | 12,64 | 7,93 | 94 | 94 | 13,26 | |
| Wolna Partia Demokratyczna | 3 249 238 | 7,00 | 4,65 | — |  | 4 999 449 | 10,75 | 5,98 | 80 | 80 | 11,28 | |
| Lewica | 3 966 637 | 8,55 | 0,33 | 5 | 1 | 4 297 270 | 9,24 | 0,65 | 69 | 5 | 9,73 | |
| Sojusz 90/Zieloni | 3 717 922 | 8,01 | 0,72 | 1 | | 4 158 400 | 8,94 | 0,49 | 67 | 4 | 9,45 | |
| Unia Chrześcijańsko-Społeczna w Bawarii | 3 255 487 | 7,02 | 1,11 | 46 | 1 | 2 869 688 | 6,17 | 1,25 | 46 | 10 | 6,49 | |
| Wolni Wyborcy | 589 056 | 1,27 | 0,28 | — | — | 463 292 | 1,00 | 0,03 | — | — | — | |
| Partia na rzecz Pracy, Praworządności, Ochrony Zwierząt, Promocji Elit i Inicjatyw Oddolnej Demokracji | 245 659 | 0,53 | 0,44 | — | — | 454 349 | 0,98 | 0,80 | — | — | — | |
| Partia Dobrostanu Zwierząt i Środowiska Ludzkiego | 22 917 | 0,05 | 0,04 | — | — | 374 179 | 0,80 | 0,48 | — | — | — | |
| Pozostałe partie | 565 221 | 1,22 | — | — | — | 1 033 713 | 2,22 | — | — | — | — | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Narodowodemokratyczna Partia Niemiec | 45 169 | 0,10 | 1,36 | — | — | 176 020 | 0,38 | 0,90 | — | — | — | |
| Niemiecka Partia Piratów | 93 196 | 0,20 | 2,01 | — | — | 173 476 | 0,37 | 1,82 | — | — | — | |
| Ekologiczna Partia Demokratyczna | 166 228 | 0,36 | 0,06 | — | — | 144 809 | 0,31 | 0,02 | — | — | — | |
| Sojusz Dochodu Podstawowego | — | — | — | — | — | 97 539 | 0,21 | — | — | — | — | |
| Partia V³ – Dla Zmiany, Wegetarian i Wegan | 1204 | 0,00 | — | — | — | 64 073 | 0,14 | — | — | — | — | |
| Niemieckie Centrum | — | — | — | — | — | 63 203 | 0,14 | — | — | — | — | |
| Demokracja w Ruchu | — | — | — | — | — | 60 914 | 0,13 | — | — | — | — | |
| Partia Bawarska | 62 622 | 0,13 | 0,07 | — | — | 58 037 | 0,12 | 0,01 | — | — | — | |
| Sojusz Niemieckich Demokratów | — | — | — | — | — | 41 251 | 0,09 | — | — | — | — | |
| Sojusz na Rzecz Praw Człowieka, Ochrony Zwierząt i Środowiska | 6114 | 0,01 | — | — | — | 32 221 | 0,07 | — | — | — | — | |
| Marksistowsko-Leninowska Partia Niemiec | 35 760 | 0,08 | 0,05 | — | — | 29 785 | 0,06 | 0,01 | — | — | — | |
| Partia dla Badań Zdrowotnych | 1537 | 0,00 | — | — | — | 23 404 | 0,05 | — | — | — | — | |
| Niemiecka Partia Komunistyczna | 7517 | 0,02 | 0,01 | — | — | 11 558 | 0,02 | — | — | — | — | |
| Ludzki Świat | 2205 | 0,00 | — | — | — | 11 661 | 0,03 | — | — | — | — | |
| Szarzy – Dla Wszystkich Pokoleń | 4300 | 0,01 | — | — | — | 10 009 | 0,02 | — | — | — | — | |
| Od teraz… Demokracja przez Referendum | 6316 | 0,01 | 0,01 | — | — | 9631 | 0,02 | 0,04 | — | — | — | |
| Ruch na Rzecz Praw Obywatelskich Solidarność | 15960 | 0,03 | 0,01 | — | — | 6693 | 0,01 | 0,01 | — | — | — | |
| Partia Humanistów | — | — | — | — | — | 5991 | 0,01 | — | — | — | — | |
| Partia Ogrodowa | 2570 | 0,01 | — | — | — | 5617 | 0,01 | — | — | — | — | |
| Miejscy. Partia Hip-Hopowa | 772 | 0,00 | — | — | — | 3032 | 0,01 | — | — | — | — | |
| Prawica | 1142 | 0,00 | — | — | — | 2054 | 0,00 | 0,00 | — | — | — | |
| Socjalistyczna Partia Równości | 903 | 0,00 | — | — | — | 1291 | 0,00 | 0,01 | — | — | — | |
| Partia Górska, Nadpartia | 672 | 0,00 | 0,00 | — | — | 911 | 0,00 | — | — | — | — | |
| Partia Rozsądku | 242 | 0,00 | 0,01 | — | — | 533 | 0,00 | 0,06 | — | — | — | |
| Niezależni dla Demokracji Przyjaznej Obywatelom | 2458 | 0,01 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Fioletowi | 2176 | 0,00 | 0,00 | — | — | — | — | 0,02 | — | — | — | |
| Sojusz C – Chrześcijanie dla Niemiec | 1717 | 0,00 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Partia Najemców | 1352 | 0,00 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Nowi Liberałowie – Socjalliberałowie | 884 | 0,00 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Niemiecka Partia Rodzin | 506 | 0,00 | 0,01 | — | — | — | — | 0,02 | — | — | — | |
| Feministyczna Partia Kobiet | 439 | 0,00 | — | — | — | — | — | 0,03 | — | — | — | |
| Jednostka | 371 | 0,00 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Kandydaci niezależni | 100 889 | 0,22 | 0,04 | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Ogółem | 46 389 615 | 100,00 | — | 299 | — | 46 515 492 | 100,00 | — | 709 |  78 | 100,00 |
| Głosy nieważne | 586 726 | 1,25 | 0,30 | 460 849 | 0,98 | 0,33 | |||||
| Frekwencja | 46 976 341 | 76,15 | 4,62 | 46 976 341 | 76,15 | 4,62 | |||||
Podział mandatów i rozkład procentowy poparcia w wyniku wyborów z uwzględnieniem podziału na późniejszą większość rządzącą w kolejności: ugrupowanie rządowe, opozycja parlamentarna i pozaparlamentarna (partie, które nie przekroczyły 1% poparcia w skali kraju, potraktowano zbiorczo):
| ↓ | |||||||
| 200 | 46 | 153 | 94 | 80 | 69 | 67 | |
| CDU | CSU | SPD | AfD | FDP | Linke | Grüne | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CDU | CSU | SPD | AfD | FDP | Linke | Grüne | |||
| CDU | CSU | SPD | AfD | FDP | Linke | Grüne | |||
Wyniki głosowania w skali krajów związkowych
Wszystkie dane wyrażono w procentach
| Kraj związkowy | Inni | Frekwencja | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CDU | SPD | AfD | FDP | Linke | Grüne | CSU | FREIE WÄHLER | ||||||||||||
| 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | ||
Badenia-Wirtembergia  | 39,28 | 34,40 | 19,50 | 16,39 | 11,53 | 12,19 | 8,65 | 12,72 | 5,43 | 6,35 | 13,40 | 13,47 | 0,56 | 0,70 | 1,64 | 3,78 | 78,29 | ||
Bawaria  | 18,13 | 15,30 | 10,49 | 12,39 | 6,48 | 10,16 | 5,21 | 6,10 | 8,97 | 9,77 | 44,16 | 38,82 | 3,39 | 2,69 | 3,15 | 4,77 | 78,14 | ||
Berlin  | 24,67 | 22,70 | 21,00 | 17,88 | 11,38 | 12,05 | 5,63 | 8,94 | 20,24 | 18,79 | 12,38 | 12,57 | 0,31 | 0,29 | 4,39 | 6,78 | 75,59 | ||
Brandenburgia  | 29,03 | 26,69 | 20,48 | 17,56 | 19,43 | 20,20 | 5,09 | 7,08 | 17,23 | 17,15 | 4,52 | 5,03 | 1,92 | 1,19 | 2,29 | 5,11 | 73,71 | ||
Brema  | 24,55 | 25,10 | 31,75 | 26,76 | 9,34 | 10,00 | 9,20 | 9,35 | 11,90 | 13,43 | 10,09 | 11,05 | 0,28 | 0,36 | 2,88 | 3,95 | 70,85 | ||
Dolna Saksonia  | 38,35 | 34,94 | 33,59 | 27,44 | 7,97 | 9,09 | 5,71 | 9,28 | 5,89 | 6,95 | 7,22 | 8,71 | 0,51 | 0,41 | 0,75 | 3,18 | 76,44 | ||
Hamburg  | 31,97 | 23,50 | 28,46 | 27,23 | 7,33 | 7,82 | 7,09 | 10,80 | 10,79 | 12,17 | 11,73 | 13,94 | 0,56 | 0,35 | 2,08 | 4,18 | 75,96 | ||
Hesja  | 35,44 | 30,85 | 29,15 | 23,54 | 11,23 | 11,91 | 7,13 | 11,55 | 6,58 | 8,10 | 8,08 | 9,67 | 1,44 | 0,85 | 0,95 | 3,54 | 77,01 | ||
Meklemburgia-Pomorze Przednie  | 34,17 | 33,13 | 17,42 | 15,06 | 18,18 | 18,59 | 4,74 | 6,24 | 18,46 | 17,83 | 3,64 | 4,26 | 1,49 | 0,81 | 1,91 | 4,08 | 70,86 | ||
Nadrenia Północna-Westfalia  | 38,28 | 32,62 | 31,32 | 25,96 | 8,15 | 9,42 | 8,02 | 13,12 | 6,38 | 7,48 | 6,54 | 7,56 | 0,27 | 0,28 | 1,04 | 3,56 | 75,44 | ||
Nadrenia-Palatynat  | 39,64 | 35,89 | 28,76 | 24,15 | 9,51 | 11,25 | 6,87 | 10,38 | 5,67 | 6,81 | 5,99 | 7,59 | 2,31 | 1,37 | 1,25 | 2,57 | 77,65 | ||
Saara  | 36,19 | 32,39 | 31,52 | 27,15 | 9,32 | 10,07 | 4,72 | 7,60 | 11,23 | 12,89 | 4,46 | 6,00 | 1,19 | 0,82 | 1,37 | 3,08 | 76,60 | ||
Saksonia  | 30,62 | 26,85 | 11,71 | 10,53 | 25,43 | 27,02 | 6,70 | 8,21 | 17,52 | 16,08 | 4,55 | 4,58 | 0,56 | 1,11 | 2,92 | 5,62 | 75,38 | ||
Saksonia-Anhalt  | 32,36 | 30,31 | 17,17 | 15,18 | 16,94 | 19,63 | 6,55 | 7,76 | 19,19 | 17,74 | 3,14 | 3,71 | 2,27 | 1,16 | 2,38 | 4,51 | 68,12 | ||
Szlezwik-Holsztyn  | 39,83 | 33,99 | 28,80 | 23,29 | 7,51 | 8,18 | 7,69 | 12,64 | 5,29 | 7,27 | 9,55 | 11,98 | 0,93 | 0,65 | 0,41 | 2,01 | 76,31 | ||
Turyngia  | 31,60 | 28,76 | 14,61 | 13,21 | 22,55 | 22,72 | 5,54 | 7,81 | 17,58 | 16,86 | 3,63 | 4,12 | 2,61 | 1,63 | 1,89 | 4,89 | 74,25 | ||
| Niemcy | 30,25 | 26,76 | 24,64 | 20,51 | 11,46 | 12,64 | 7,00 | 10,75 | 8,55 | 9,24 | 8,01 | 8,94 | 7,02 | 6,17 | 1,27 | 1,00 | 1,80 | 4,00 | 76,15 |
Podział mandatów w skali krajów związkowych
| Kraj związkowy | Łącznie | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CDU | SPD | AfD | FDP | Linke | Grüne | CSU | ||
| Badenia-Wirtembergia | 38 | 16 | 11 | 12 | 6 | 13 | 96 | |
| Bawaria | 18 | 14 | 12 | 7 | 11 | 46 | 108 | |
| Berlin | 6 | 5 | 4 | 3 | 6 | 4 | 28 | |
| Brandenburgia | 9 | 4 | 5 | 2 | 4 | 1 | 25 | |
| Brema | 1 | 2 | 1 | – | 1 | 1 | 6 | |
| Dolna Saksonia | 21 | 20 | 7 | 7 | 5 | 6 | 66 | |
| Hamburg | 4 | 5 | 1 | 2 | 2 | 2 | 16 | |
| Hesja | 17 | 12 | 6 | 6 | 4 | 5 | 50 | |
| Meklemburgia-Pomorze Przednie | 6 | 2 | 3 | 1 | 3 | 1 | 16 | |
| Nadrenia Północna-Westfalia | 42 | 41 | 15 | 20 | 12 | 12 | 142 | |
| Nadrenia-Palatynat | 14 | 9 | 4 | 4 | 3 | 3 | 37 | |
| Saara | 3 | 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | 10 | |
| Saksonia | 12 | 4 | 11 | 3 | 6 | 2 | 38 | |
| Saksonia-Anhalt | 9 | 3 | 4 | 2 | 4 | 1 | 23 | |
| Szlezwik-Holsztyn | 10 | 6 | 2 | 3 | 2 | 3 | 26 | |
| Turyngia | 8 | 3 | 5 | 2 | 3 | 1 | 22 | |
| Niemcy | 200 | 153 | 94 | 80 | 69 | 67 | 46 | 709 |
Przypisy
- ↑ Zarządzenie Prezydenta RFN z 24 stycznia 2017 (niem.).
- ↑ Wybory w Niemczech: ostateczne wyniki głosowania do Bundestagu.
- ↑ Wybory w Niemczech. Partia Angeli Merkel wygrywa, dobry wynik Alternatywy dla Niemiec.
- ↑ Bartosz T. Wieliński, Merkel na emeryturę, polityczny chaos w kraju – co się stanie, gdy w niedzielę socjaldemokraci dadzą niemieckiej kanclerz kosza?, „wyborcza.pl”, 19 stycznia 2018 [dostęp 2018-01-19] (pol.).
- ↑ GroKo-Spitzen unterzeichnen den Koalitionsvertrag (niem.). welt.de, 12 marca 2018. [dostęp 2019-05-12].
- ↑ Minister und Ministerinnen der neuen Bundesregierung vereidigt (niem.). bundestag.de, 14 marca 2018. [dostęp 2019-05-12].
- ↑ Wahlkreise – Der Bundeswahlleiter (niem.).
- ↑ Bundestagswahl 2017 (niem).
- ↑ Bartosz Wieliński Zrozumieć wybory w Niemczech.
- ↑ 48 Parteien können an der Bundestagswahl 2017 teilnehmen, Pressemitteilung des Bundeswahlleiters vom 7. Juli 2017 (niem.).
- ↑ Ergebnisse - Der Bundeswahlleiter, bundeswahlleiter.de [dostęp 2021-07-01].
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Icon representing a decrease, consisting of a red-colored, down-pointing triangle.
Icon representing steadiness, consisting of a blue rectangle. To be used in Template:Steady.
Keep it 300 x 300, do not resize it. Because that may cause some problem when using it, when it is the only element in a text line, the position of the these text lines may go wrong.
Icon representing an increase, consisting of a green-colored, up-pointing triangle.
.svg)
Civil and state flag of the state Rhineland-Palatinate
Stimmzettel der deutschen Bundestagswahl 2017
Autor: Furfur, Licencja: CC BY-SA 4.0
Elected candidates in the constituencies in the German federal election, 2017.
Autor: THAWonderland, Licencja: CC BY-SA 4.0
Eine Tabelle, die zeigt, welche Parteien zur Bundestagswahl 2017 in welchem Bundesland wählbar sein werden. Berücksichtigt sind auch die Parteien, die ihre Beteiligung angezeigt, aber keine Landeslisten eingereicht haben.