Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku

Wybory samorządowe w Polsce
w 2018 roku
Państwo

 Polska

Rodzaj

wybory samorządowe

Data przeprowadzenia

21 października 2018 (I tura); 4 listopada 2018 (II tura)

Data zarządzenia

13 sierpnia 2018
przez: Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy

Głosowanie
poprzednie:
wybory 2014
następne:
wybory 2024
Strona internetowa
Portal Polska

Wybory samorządowe w Polsce w 2018wybory samorządowe, które z mocy ustawy zostały zarządzone przez premiera Mateusza Morawieckiego 13 sierpnia 2018[1] na dzień 21 października, natomiast II tura wyborów tzw. włodarzy (wójtów gmin, burmistrzów i prezydentów miast) odbyła się dwa tygodnie później – 4 listopada. W wyborach tych wybierani byli wójtowie gmin, burmistrzowie, prezydenci miast oraz radni dzielnicowi m.st. Warszawy, gminni (w tym miejscy), powiatowi i sejmików województw.

Zmiana prawa wyborczego

Obwodowa Komisja Wyborcza w budynku Zespołu Państwowych Szkół Plastycznych im. Wojciecha Gersona w Warszawie podczas I tury głosowania, 21 października 2018

Wybory samorządowe w 2018 roku odbyły się po znaczącej nowelizacji prawa wyborczego (obejmującego kodeks wyborczy oraz ustawę o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim i o ustroju m.st. Warszawy), wprowadzonej ustawą z 11 stycznia 2018 o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (weszła w życie 31 stycznia 2018)[2], której najważniejszymi elementami były:

Zmiany z powodu nieprawidłowości przy wyborach samorządowych w 2014 wprowadziła też ustawa z 25 czerwca 2015 o zmianie ustawy w sprawie kodeksu wyborczego[4]. Do najważniejszych zmian należały:

  • przezroczyste urny wyborcze, których wzór określa Państwowa Komisja Wyborcza (dla wyborów zarządzonych od 1 lipca 2016), oraz koperty na kartę do głosowania gwarantujące tajność głosowania (zniesione wraz z wejściem życie ustawy z dnia 11 stycznia 2018);
  • możliwość rejestracji własnymi urządzeniami nagrywającymi czynności obwodowych komisji przez mężów zaufania przed rozpoczęciem głosowania i po jego zakończeniu;
  • ujęcie w protokołach głosowania liczby głosów nieważnych z podaniem przyczyny nieważności głosu;
  • kadencyjność członków Państwowej Komisji Wyborczej – 9 lat oraz górny wiek członka – 70 lat (od 1 stycznia 2016);
  • informowanie przez komisarza wyborczego (do 30 stycznia 2018 przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) wyborców w formie druku bezadresowego najpóźniej w 21. dniu przed terminem wyborów o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach (od 1 stycznia 2016);
  • zasada, iż karta do głosowania jest kartką zadrukowaną jednostronnie, natomiast w uzasadnionych przypadkach (np. zbyt duża liczba komitetów wyborczych) PKW może zastosować karty do głosowania w formie „książeczki” z obligatoryjną informacją na pierwszej stronie o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu w danych wyborach, na stronie drugiej – spis treści zawierający listę komitetów wyborczych;
  • wspólne wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania przez członków obwodowych komisji wyborczych;
  • zakaz członkostwa osób w obwodowej komisji wyborczej, jeśli kandydatem jest osoba bliska (zstępnym, wstępnym, małżonkiem, rodzeństwem, małżonkiem zstępnego lub przysposobionego);
  • zwiększenie z 9 do 10 maksymalnej i zmniejszenie z 7 do 6 minimalnej liczebności komisji obwodowych w obwodach ze względu na zróżnicowanie liczby uprawnionych do głosowania (od 2000 głosujących minimum 8 członków komisji), co ma zwiększyć komfort pracy komisji oraz przyspieszyć liczenie oddanych głosów (zasady te zostały zmienione w dniu 31 stycznia 2018);
  • ustalenie liczebności zagranicznych komisji wyborczych od 4 do 8 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby oraz jednej osoby wyznaczonej przez konsula.

Po wyborach środowiska eksperckie wprowadzone zmiany oceniały niejednoznacznie[5].

Listy wyborcze

26 września 2018 PKW wylosowała numery list komitetów ogólnopolskich[6]:

Wyniki głosowania i wyniki wyborów

Frekwencja

I tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

  • 12:00 – 15,62%[7]
  • 17:00 – 41,65%[8]
  • ostateczna – 54,90%[9]

II tura wyborów, frekwencja na poziomie całego kraju:

  • 12:00 – 15,61%[10]
  • 17:00 – 38,73%[11]
  • ostateczna – 48,83%[12]

Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast

Wśród 107 miast, w których wybierano prezydentów, w 63 rozstrzygnięcia nastąpiły w I turze. W 80 przypadkach prezydentami zostali kandydaci startujący z komitetów własnych lub lokalnych, w 19 Koalicji Obywatelskiej, w 4 Prawa i Sprawiedliwości, w 2 koalicji SLD Lewica Razem, a w 1 Polskiego Stronnictwa Ludowego, jak również komitetu Kukiz’15. Prezydentami miast zostało 23 członków Platformy Obywatelskiej, 7 Sojuszu Lewicy Demokratycznej, 4 PiS, 2 PSL, po 1 Nowoczesnej i Porozumienia oraz 69 kandydatów bezpartyjnych (wśród bezpartyjnych był eurodeputowany PO, jednak nie poparty przez tę partię w I turze; jednocześnie po 1 członku PiS i SLD nie było popieranych przez własne partie – zarówno w I, jak i w II turze). Spośród 18 miast wojewódzkich w 5 wygrali kandydaci KO, a w pozostałych 13 kandydaci komitetów własnych lub lokalnych (w tym 4 związanych z KO i 2 z Bezpartyjnymi Samorządowcami). Jednocześnie w miastach tych zwyciężyło 5 członków PO, 1 SLD i 12 kandydatów bezpartyjnych.

Najwięcej burmistrzów zostało wybranych z komitetu PiS (62), jednak przynależność do PiS zadeklarowało 59 zwycięskich kandydatów na burmistrza, podczas gdy więcej do PO (69) i PSL (68). Także najwięcej wójtów zostało wybranych z ramienia KW PiS (168), jednak na wójtów zostało wybranych najwięcej członków PSL (221 – podczas gdy kandydatów KW PSL 138). Ogółem na włodarzy zostało wybranych najwięcej kandydatów PiS (234), PSL (173) i KO (33), zaś najwięcej członków PSL (291), PiS (203) i PO (127).

Liczba wybranych włodarzy według komitetów wyborczych[13]
Komitet wyborczyPrezydenciBurmistrzowieWójtowieRazem
Koalicja Obywatelska1911333
Prawo i Sprawiedliwość462168234
SLD Lewica Razem2316
Polskie Stronnictwo Ludowe134138173
Kukiz’15134
Mniejszość Niemiecka4913
Bezpartyjni Samorządowcy213
Śląska Partia Regionalna11
Wolni i Solidarni11
Pozostali8070612212007
Liczba wybranych włodarzy według przynależności partyjnej[13][14]
Partia politycznaPrezydenciBurmistrzowieWójtowieRazem
Platforma Obywatelska236935127
Sojusz Lewicy Demokratycznej7151638
Prawo i Sprawiedliwość459140203
Polskie Stronnictwo Ludowe268221291
Porozumienie12710
Nowoczesna123
Solidarna Polska246
Regionalna. Mniejszość z Większością213
Unia Pracy22
Prawica Rzeczypospolitej112
Partia Razem11
Stronnictwo „Piast”11

Sejmiki województw

Wyniki głosowania

Wszystkie dane wyrażono w procentach.

Sejmik
PiSKOPSLSLD LRKukiz’15BSWwSRazemRNZieloniRegionalne
z mandat.
Inne
dolnośląski[15]28,5325,775,235,504,7814,981,381,611,321,768,2910,86
kujawsko-pomorski[16]28,2734,6614,319,005,700,641,981,770,541,191,94
lubelski[17]44,0418,1919,305,896,640,421,620,931,320,141,51
lubuski[18]25,1129,9212,439,593,2213,170,551,721,672,62
łódzki[19]34,8828,3913,066,325,863,901,381,721,171,341,98
małopolski[20]43,5522,6610,032,875,763,891,801,440,861,026,14
mazowiecki[21]34,0427,6613,155,465,446,241,511,701,241,382,16
opolski[22]25,7729,4510,725,946,060,781,541,510,950,4514,6422,19
podkarpacki[23]52,2513,4411,885,856,623,391,771,081,920,631,16
podlaski[24]41,6424,1415,664,785,901,201,041,241,360,442,60
pomorski[25]27,8440,708,336,595,243,032,832,211,641,59
śląski[26]32,1128,835,158,316,584,961,431,461,161,398,62
świętokrzyski[27]38,4011,7925,526,164,902,781,840,771,160,435,2630,98
warmińsko-mazurski[28]28,1530,4019,648,166,290,790,482,312,650,450,70
wielkopolski[29]27,8429,6614,529,315,236,081,531,781,261,561,23
zachodniopomorski[30]26,8032,049,689,084,2113,701,941,530,730,30
Polska[31]34,1326,9712,076,625,635,281,591,571,261,151,132,60

Objaśnienia:
1 KWW Z Dutkiewiczem dla Dolnego Śląska,
2 KWW Mniejszość Niemiecka,
3 KWW Projekt Świętokrzyskie Bogdana Wenty.

W tabeli przedstawiono jedynie wyniki komitetów ogólnopolskich. Spośród pozostałych komitetów najlepsze rezultaty w skali kraju uzyskały: Wolni i Solidarni (0,78%), Z Dutkiewiczem dla Dolnego Śląska (0,6%), Wspólna Małopolska (0,4%), Śląska Partia Regionalna (0,38%), Ślonzoki Razem (0,36%) i Mniejszość Niemiecka (0,34%).

Podział mandatów

Sejmik
PiSKOPSLBSSLD LRMNZDdDŚPŚ BWRazem
dolnośląski141316236
kujawsko-pomorski11144130
lubelski1877133
lubuski91144230
łódzki1712433
małopolski2411439
mazowiecki24188151
opolski10132530
podkarpacki255333
podlaski169530
pomorski1318233
śląski22201245
świętokrzyski16391130
warmińsko-mazurski1112730
wielkopolski131571339
zachodniopomorski111323130
Polska254194701511521552

Rady powiatów (w tym miast na prawach powiatu)

Głosowanie do rad powiatów – wyniki sumaryczne w skali ogólnokrajowej
Komitet wyborczy% głosów[32]Liczba mandatów[13]
Prawo i Sprawiedliwość30,462114
Polskie Stronnictwo Ludowe14,22952
Koalicja Obywatelska12,29726
SLD Lewica Razem2,77105
Mniejszość Niemiecka0,4645
Bezpartyjni Samorządowcy0,8636
Kukiz’151,4219
Projekt Świętokrzyskie Bogdana Wenty0,145
Porozumienie Jarosława Gowina0,223
Śląska Partia Regionalna0,053
KW stowarzyszeń i organizacji społecznych6,91397
Pozostałe (KWW)30,211839

Rady gmin (w tym miast)

Głosowanie do rad gminnych – wyniki sumaryczne komitetów ogólnopolskich w skali ogólnokrajowej[13]
Komitet wyborczyGminy powyżej 20 tys. mieszkańcówGminy do 20 tys. mieszkańcówGminy łącznie
% głosów[32]Liczba mandatów[32]% głosów[32]Liczba mandatów[13]Suma mandatów
Prawo i Sprawiedliwość25,20187715,7239315808
Koalicja Obywatelska19,419320,801661098
Polskie Stronnictwo Ludowe1,191238,5230773200
SLD Lewica Razem3,701070,82200307
Bezpartyjni Samorządowcy0,80220,133153
Kukiz’152,37180,487593
Projekt Świętokrzyskie Bogdana Wenty0,1970,03714
Mniejszość Niemiecka0,0440,33203207
Śląska Partia Regionalna0,1610,061011
Wolni i Solidarni0,0400,071313
Porozumienie Jarosława Gowina0,0100,091313
Prawica Rzeczypospolitej0,0399
Stronnictwo Ludowe „Ojcowizna” RP0,0144
Wolność w Samorządzie0,1800,0233
Samoobrona0,0233
Ślonzoki Razem0,0022
Ruch Narodowy0,0100,0211
Kongres Nowej Prawicy0,0000,0011
Zieloni0,0800,0000
KW stowarzyszeń i organizacji społecznych6,456323,1210141646
Pozostałe (KWW)40,17362869,7223 41027 038

Rady dzielnic Warszawy

W wyborach do rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy zwyciężyły następujące komitety wyborcze[33]:

Głosowanie do rad dzielnic Warszawy – wyniki sumaryczne
Komitet wyborczy% głosów[34]Liczba mandatów[13]
Koalicja Obywatelska39,35201
Prawo i Sprawiedliwość24,04118
Miasto Jest Nasze – Ruchy Miejskie5,3722
SLD Lewica Razem3,752
Bezpartyjni Samorządowcy2,231
Kukiz’153,470
Pozostałe21,7981

Komentarze

Publicyści zauważyli, że w wyborach samorządowych w 2018 po raz pierwszy partia rządząca wykorzystała w kampanii posiadaną władzę, sugerując w przyszłości uzależnienie otrzymywania środków przez dany region w zależności od wybranych w nim władz samorządowych. Taka strategia została negatywnie odebrana przez krytyków rządzącej partii[35].

Zobacz też

Przypisy

  1. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2018 r. w sprawie zarządzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (Dz.U. z 2018 r. poz. 1561)
  2. a b c d e f g Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).
  3. a b c d e f Nowela Kodeksu wyborczego już obowiązuje, gazetaprawna.pl, 31 stycznia 2018.
  4. Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2015 r. poz. 1043).
  5. Jacek Haman (red.), Wybory samorządowe 2018. Raport z obserwacji, Fundacja im. Stefana Batorego, 2018 [dostęp 2018-12-23].
  6. PKW przyznała w drodze publicznego losowania jednolite numery dla list kandydatów komitetów wyborczych, pkw.gov.pl, 26 września 2018 [dostęp 2018-09-26].
  7. Liczba kart wydanych wyborcom do godziny 12:00. pkw.gov.pl, 21 października 2018. [dostęp 2018-11-04].
  8. Liczba kart wydanych wyborcom do godziny 17:00. pkw.gov.pl, 21 października 2018. [dostęp 2018-11-04].
  9. Frekwencja końcowa. pkw.gov.pl, 22 października 2018. [dostęp 2018-11-04].
  10. Liczba kart wydanych wyborcom do godziny 12:00. pkw.gov.pl, 4 listopada 2018. [dostęp 2018-11-04].
  11. Liczba kart wydanych wyborcom do godziny 17:00. pkw.gov.pl, 4 listopada 2018. [dostęp 2018-11-04].
  12. Frekwencja końcowa. pkw.gov.pl, 5 listopada 2018. [dostęp 2018-11-05].
  13. a b c d e f Dane w arkuszach. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-11-13].
  14. Seksistowskie uwagi kandydata PO. Smogorzewski rezygnuje, rp.pl, 5 października 2018 [dostęp 2018-11-13].
  15. Wybory do Sejmiku Województwa Dolnośląskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  16. Wybory do Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  17. Wybory do Sejmiku Województwa Lubelskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  18. Wybory do Sejmiku Województwa Lubuskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  19. Wybory do Sejmiku Województwa Łódzkiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  20. Wybory do Sejmiku Województwa Małopolskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  21. Wybory do Sejmiku Województwa Mazowieckiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  22. Wybory do Sejmiku Województwa Opolskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  23. Wybory do Sejmiku Województwa Podkarpackiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  24. Wybory do Sejmiku Województwa Podlaskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  25. Wybory do Sejmiku Województwa Pomorskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  26. Wybory do Sejmiku Województwa Śląskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  27. Wybory do Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  28. Wybory do Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  29. Wybory do Sejmiku Województwa Wielkopolskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  30. Wybory do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego. pkw.gov.pl. [dostęp 2018-10-23].
  31. Wybory samorządowe 2018, ewybory.eu [dostęp 2019-05-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-26].
  32. a b c d „Odnieśliśmy kolejne zwycięstwo i to bardzo zdecydowane”. Prezes PiS podsumował wybory, polsatnews.pl, 6 listopada 2018 [dostęp 2018-11-13].
  33. Geografia. pkw.gov.pl.
  34. Zespół Informatyki Krajowego Biura Wyborczego.
  35. Mariusz Janicki, Wiesław Władyka. 7 znaków polskiej polityki. „Polityka”. 51/52 (3191), s. 26–28, 19 grudnia 2018. 

Media użyte na tej stronie

Wyniki rady gmin 2018.svg
Autor: Aight 2009, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zwycięskie komitety wyborcze na szczeblu gmin w wyborach samorządowych w 2018 w Polsce pod względem liczby uzyskanych mandatów (w razie równego wyniku jako zwycięski komitet wskazano komitet z większą liczbą głosów)
POL urna wyborcza.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
02018 0018 Polish local elections, 2018.jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polish local elections, 2018
Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku 01.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wybory samorządowe w Polsce w 2018; państwowa obwodowa komisja wyborcza w gmachu Zespołu Państwowych Szkół Plastycznych im. Wojciecha Gersona w Warszawie.
Wyniki wójtowie 2018.svg
Autor: Aight 2009, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zwycięskie komitety wyborcze na szczeblu gmin w wyborach samorządowych wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w 2018 w Polsce
Wyniki rady powiatów 2018.svg
Autor: Aight 2009, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zwycięskie komitety wyborcze na szczeblu powiatów i miast na prawach powiatu w wyborach samorządowych w 2018 w Polsce pod względem liczby uzyskanych mandatów (w razie równego wyniku jako zwycięski komitet wskazano komitet z większą liczbą głosów)
Władze na szczeblu wojewódzkim (2018).svg
Autor: Kiepski1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Władze na szczeblu wojewódzkim (2018).
Wybory samorządowe 2018 Sejmiki województw mapa.svg
Autor: Kiepski1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku - wyniki wyborów do Sejmików wojewódzkich - podział mandatów