Wyrzeka

Wyrzeka

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	śremski
Gmina	Śrem
Wysokość	80–90 m n.p.m.
Liczba ludności	400
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	63-100[1]
Tablice rejestracyjne	PSE
SIMC	0596636
Położenie na mapie gminy Śrem Wyrzeka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wyrzeka
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Wyrzeka
Położenie na mapie powiatu śremskiego Wyrzeka
52°03′09″N 16°56′54″E/52,052500 16,948333

Wyrzeka (niem. Wirsen) – wieś w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Śrem.

Wyrzeka położona jest 6 km na południowy zachód od Śremu. Krzyżuje się tutaj droga wojewódzka nr 432 (Leszno – Środa Wielkopolska–Września) z drogą powiatową nr 4069 (Pucołowo – Kadzewo)^[2].

Historia

Pierwsza wzmianka o Wyrzece pojawiła się w dokumentach z 1230 roku; wieś należała do klasztoru benedyktynów z Lubinia.

Wieś duchowna, własność opata benedyktynów w Lubiniu pod koniec XVI wieku leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego^[3].

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Wyrzeka należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej^[4]. Wyrzeka należała do majątku Jerka, którego właścicielem był wówczas (1846) rząd pruski w Berlinie (w Jerce znajdował się urząd pruski)^[4]. W skład majątku Jerka wchodziło łącznie 16 wsi. Według spisu urzędowego z 1837 roku Wyrzeka liczyła 289 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 36 dymów (domostw)^[4].

W roku 1849 urodził się tutaj Piotr Wawrzyniak – ksiądz i działacz społeczno-polityczny^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Edukacja i kultura

We wsi znajduje się szkoła podstawowa, do której w roku szkolnym 2006/2007 uczęszczało 70 uczniów^[6]. Przy szkole istnieje oddział przedszkolny. Do placówek kulturalnych należy filia Biblioteki Publicznej im. Heliodora Święcickiego w Śremie, według danych z 31 grudnia 2008 znajduje się tam 14 593 woluminów, z biblioteki korzysta 445 czytelników^[7]. W Wyrzece działa koło gospodyń wiejskich^[5]. W Wyrzece działa jednostka ochotniczej straży pożarnej, założona w roku 1931.

Obiekty zabytkowe i turystyczne

boża męka

Atrakcjami turystycznymi wsi są^[5]:

• Dom rodzinny ks. Piotra Wawrzyniaka – częściowo przebudowany, na szczytowej ścianie znajduje się tablica pamiątkowa z piaskowca z 1981, projektu Eugeniusza Olechowskiego;
• Kapliczka – na styl zakopiański z 1909, wystawiona została w miejscu tragicznego polowania, które odbyło się 15 stycznia 1909, na którym Zygmunt Chłapowski z Turwi śmiertelnie postrzelił Kazimierza Mańkowskiego z Brodnicy, znajduje się w lesie Rąbińskim na terenie Parku Krajobrazowego im. Dezyderego Chłapowskiego na granicy powiatów: śremskiego i kościańskiego.

Zabytkami znajdującymi się w Gminnej Ewidencji Zabytków są dwie zagrody z początku XX wieku^[8].

Do świątków przydrożnych należy figura Najświętszego Serca Jezusa z 1910, figura św. Wacława, figura Najświętszego Serca Jezusa sprzed II wojny światowej w szczycie budynku, kapliczka Chrystusa Frasobliwego z II poł. XIX wieku upamiętniająca epidemię cholery oraz trzy krzyże^[9].

Przypisy