Z1 Leberecht Maass

Z1 Leberecht Maass
Historia
Stocznia	Deutsche Werke, Kilonia
Położenie stępki	10 października 1934
Wodowanie	18 sierpnia 1935
Kriegsmarine
Wejście do służby	14 stycznia 1937
Zatonął	22 lutego 1940
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 2232 t pełna: 3156 t
Długość	119 m
Szerokość	11,3 m
Zanurzenie	4,3 m
Napęd
2 turbiny parowe o mocy łącznej 70 000 KM, 6 kotłów parowych, 2 śruby
Prędkość	38 węzłów
Zasięg	1900 Mm przy prędkości 19 w
Uzbrojenie
5 × 128 mm (5xI), 4 x 37 mm plot (2xII), 6 × 20 mm plot (6xI), 8 wt 533 mm, 18 bg – szczegóły w tekście.
Załoga	325

Z1 Leberecht Maass (Leberecht Maaß) – niemiecki niszczyciel z okresu przedwojennego i II wojny światowej, główny okręt Typu 1934, nazywanego też typem Leberecht Maass (spotyka się też nieprawidłową pisownię „Leberecht Maas”).

Budowa

Zamówiony 7 lipca 1934, położenie stępki – 10 października 1934, wodowanie – 18 sierpnia 1935, wejście do służby – 14 stycznia 1937. Zbudowany w stoczni Deutsche Werke w Kilonii (numer stoczniowy K242). W systemie oznaczeń niemieckich niszczycieli miał numer Z1, nie nosił natomiast numeru burtowego. Nazwę nadano mu na cześć niemieckiego kontradmirała Leberechta Maassa, dowódcy Sił Rozpoznawczych, który zginął w bitwie koło Helgolandu 28 sierpnia 1914 na pokładzie krążownika „Köln”.

Służba

„Leberecht Maass” w 1938 r.

Po wejściu do służby, „Leberecht Maass” był do 10 września 1939 okrętem flagowym niemieckiego Dowódcy Torpedowców (FdT), kadm. Lütjensa. 19 sierpnia 1938 uczestniczył w rewii floty przed Hitlerem i węgierskim regentem Horthym. W kwietniu-maju 1939 pływał na wody Hiszpanii i Maroka. W maju 1939 wziął udział w zajęciu Kłajpedy przez Niemców.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej i podczas kampanii wrześniowej patrolował polskie wybrzeże. Pod flagą kontradmirała Lütjensa, wziął udział 3 września 1939 wraz z niszczycielem „Wolfgang Zenker” w pojedynku artyleryjskim z polskim niszczycielem ORP „Wicher” i stawiaczem min ORP „Gryf”, stojącymi w porcie w Helu oraz baterią cyplową w Helu. Uszkodził jednym pociskiem działka przeciwlotnicze na „Gryfie” (1 zabity), lecz następnie sam został uszkodzony jednym trafieniem „Gryfa” lub baterii cyplowej w maskę działa dziobowego nr 2 i poniósł straty 4 zabitych i 4 rannych^[1].

Podczas operacji Wikinger niemieckich niszczycieli przeciw brytyjskiemu rybołówstwu, 22 lutego 1940 ok. 19.45 został omyłkowo zbombardowany przez niemiecki bombowiec Heinkel He 111 z eskadry 4./KG 26. Został trafiony bombą 50 kg w nadbudówkę dziobową i prawdopodobnie dwiema bombami w okolicę drugiego komina podczas drugiego ataku samolotu ok. 19.56. Możliwe również, że dodatkowo wpadł na jedną z min postawionych w tym rejonie przez brytyjskie niszczyciele 20. flotylli. W efekcie, „Leberecht Maass” wybuchł, przełamał się na dwie części i zatonął na północny zachód od wyspy Borkum (zginęło 282 ludzi załogi, w tym dowódca okrętu kmdr ppor Fritz Bassenge, uratowano 60, z tego 1 zmarł). W tej samej operacji zatonął również niszczyciel „Max Schultz”.

Dowódcy:

• kmdr ppor (Korvettenkapitän) Friedrich Traugott Schmidt: 14 stycznia 1937 – 29 września 1937
• kmdr por (Fregattenkapitän) Gerhard Wagner: 4 października 1937 – 4 kwietnia 1939
• kmdr ppor Fritz Bassenge: 5 kwietnia 1939 – 22 lutego 1940

Dane techniczne

• wyporność:
  • standardowa: 2232 t
  • pełna: 3156 t
• wymiary:
  • długość: 119 m
  • szerokość: 11,3 m
  • zanurzenie: 4,3 m
• napęd: 2 turbiny parowe o mocy łącznej 70 000 KM, 6 kotłów parowych Wagnera (ciśnienie pary 70 atm), 2 śruby
• prędkość maksymalna: 38 w.
• zasięg: 1900 mil morskich przy prędkości 19 w.
• zapas paliwa: 770 t. mazutu
• załoga: 325

Uzbrojenie i wyposażenie

• 5 dział 128 mm (nominalnie 12,7 cm) SK C/34 w pojedynczych stanowiskach, osłoniętych maskami (5xI).
  • długość lufy L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 17 400 m, kąt podniesienia +30°, masa pocisku 28 kg, zapas amunicji 120 na działo.
• 4 działka przeciwlotnicze 37 mm SK C/30, półautomatyczne, podwójnie sprzężone na podstawach LC/30 (2xII)
• 6 działek przeciwlotniczych 20 mm (6xI)
• 8 wyrzutni torpedowych 533 mm (2xIV), 12-16 torped
• 18 bomb głębinowych (zrzutnia bg)
• możliwość zabrania 60 min morskich

• szumonamiernik GHG
• system kierowania ogniem artylerii głównej: dwa 4-metrowe dalmierze stereoskopowe (na nadbudówce dziobowej i śródokręciu), centrala artyleryjska C34/Z

Przypisy

Bibliografia

• S.W. Patjanin (С.В.Патянин): „Esmincy tipa Leberecht Maass” („Эсминцы типа «Леберехт Маасс»”), seria Morskaja Kollekcja 5/2004
• Michael Emmerich: Unternehmen Wikinger

Niszczyciele typu 1934 i 1934A Typ 1934 Z1 Leberecht Maass Z2 Georg Thiele Z3 Max Schultz Z4 Richard Beitzen Typ 1934A   Z5 Paul Jacobi Z6 Theodor Riedel Z7 Hermann Schoemann Z8 Bruno Heinemann Z9 Wolfgang Zenker Z10 Hans Lody Z11 Bernd von Arnim Z12 Erich Giese Z13 Erich Koellner Z14 Friedrich Ihn Z15 Erich Steinbrinck Z16 Friedrich Eckoldt