Zabłądzenie zorganizowanej grupy na stokach Pilska

Zabłądzenie zorganizowanej grupy na stokach Pilska

Pilsko
Państwo	Polska Czechosłowacja
Miejsce	zbocza góry Pilsko
Rodzaj zdarzenia	zabłądzenie
Data	27 grudnia 1980
Godzina	19:00
Ofiary śmiertelne	3 osoby
Położenie na mapie Polski w latach 1975–1991 miejsce zdarzenia
Położenie na mapie Czechosłowacji miejsce zdarzenia
49°31′38″N 19°19′06″E/49,527222 19,318333

Zabłądzenie zorganizowanej grupy na stokach Pilska, zwane również wypadkiem na Pilsku, tragedią na Pilsku – zaginięcie szesnastoosobowej grupy uczniów kaliskiej Szkoły Podstawowej nr 12 (o profilu sportowym ze specjalnością lekkoatletyczną) podczas grupowej wycieczki na szczyt Pilska 27 grudnia 1980^[a]. Grupa zabłądziła w trudnych warunkach atmosferycznych i błądziła po stoku od popołudnia do następnego dnia nad ranem, będąc zawrócona na szczyt w ciężkich warunkach atmosferycznych przez słowackiego leśnika. Grupa została znaleziona przez polskiego celnika i czechosłowackiego inżyniera i przetransportowana do leśniczówki. Wypadku nie przeżyły trzy osoby, najstarsi chłopcy z grupy^[3].

Przebieg wydarzeń

Uczniowie ze szkoły sportowej z Kalisza^[4] przebywali od 22 grudnia^[5] na obozie kondycyjnym w Korbielowie. 27 grudnia 16-osobowa grupa młodzieży (5 dziewczynek w wieku 12–14 lat i 11 chłopców w wieku od 14 do 17 lat)^[6] pod opieką trenera Krzysztofa Kisiela^[7] wybrała się na Halę Miziową^[3]. Jeden z nich, Ireneusz Langwerski, był mistrzem Polski juniorów w chodzie na 10 km^[8]. Jeszcze przed wyjściem, ze względu na złe samopoczucie, jedna z dziewcząt zrezygnowała z zaprawy i pozostała w ośrodku^[6]. Grupa pokonała trasę w 1 godzinę i 15 minut (przy orientacyjnym czasie dojścia 2 godz. 30 min^[7]) i osiągnęła Halę Miziową o godz. 11:20^[6]. Mimo braku przygotowania (brak ciepłego stroju i obuwia – członkowie grupy mieli na sobie lekkie obuwie sportowe i kurtki, niedostateczne zapasy żywności i ciepłych napojów) trener zgodził się, by młodzież weszła żółtym szlakiem^[5] na szczyt Pilska; zdobyto go około godziny 12:00. Następnie w niekorzystnych warunkach atmosferycznych^[9] (spadek temperatury i wysoki śnieg^[4]) grupa skierowała się w stronę przełęczy Glinne. Pomyliła jednak drogę i zeszła na stronę czechosłowacką, skąd została zawrócona przez czechosłowackiego leśnika na szczyt. Leśnik poinformował ich o polowaniu oraz zagroził karą pieniężną za nielegalne przekroczenie granicy^[6]. Według niektórych źródeł również postraszył uczestników wycieczki bronią^[5]. W wywiadzie telewizyjnym leśnik oświadczył, że wystraszył się grupy, gdyż „zaszła go od tyłu”^[6].

Trener podjął decyzję powrotu przez Pilsko^[7], na które grupa dotarła około 16:00. Tam zabłądziła ponownie. Nastąpiło dalsze pogorszenie warunków atmosferycznych: temperatura spadła do –12 °C^[9], rozpoczęła się mgła i zadymka śnieżna^[6]. Grupa błąkała się w rejonie kopuły szczytowej Pilska do następnego dnia rano i znów zeszła na stronę czechosłowacką; od godziny 21:30 do 4:30 zmarły trzy osoby (drugi zgon nastąpił ok. 23:00)^[6]. Pomimo że trener walczył o życie dzieci, oddając im ubranie, nie przyniosło to spodziewanych rezultatów. Zdecydował się pozostawić zmarłych na miejscu i dalej szukać drogi^[6]. Pierwszy zmarł szesnastoletni Leszek Śledź. Trener i koledzy przez dwie godziny usiłowali reanimować go, rozcierając ramiona i plecy. Po śmierci chłopca trener zdecydował, że grupa pójdzie dalej. Po drodze młodzież śpiewała kolędy, modliła się i robiła co mogła, by nie usnąć. Dwie następne ofiary przed śmiercią zasnęły^[5]. Zginęli najstarsi uczestnicy grupy, którzy torowali pozostałym drogę w zaspach i oddali im część swojej odzieży^[5]. Ponadto, jak stwierdził biegły sądowy, najstarsi chłopcy zdawali sobie sprawę z grozy sytuacji, stąd szybciej tracili siły^[5]. Po 21 godzinach marszu grupa została odnaleziona następnego dnia rano ok. 7:00^[6] przez polskiego celnika Józefa Bolka i czechosłowackiego inżyniera leśnictwa Ludovita Janiaka, którzy udzielili jej pomocy i sprowadzili do Mutnego^[4]. Uczestnicy zostali przetransportowani do leśniczówki samochodem Moskwicz w dwóch turach^[5], część z odmrożeniami twarzy, uszu oraz palców u rąk i nóg^[7].

Akcja ratownicza GOPR

Akcja ratownicza rozpoczęła się o godz. 4:00. Jednym z powodów tak późnego jej rozpoczęcia był brak łączności, przy czym o zaginięciu grupy wiadomo było co najmniej 12 godzin wcześniej^[6]. Jednocześnie w nocy zaginionej wycieczki szukało 30 ratowników z Grupy Beskidzkiej GOPR i Wojska Ochrony Pogranicza^[4][9]. Akcją dowodził Adam Kubala, ówczesny naczelnik Grupy Beskidzkiej GOPR^[5].

Reperkusje

Szczyt Pilska

Wypadek był szeroko relacjonowany i komentowany w prasie. Część komentatorów za tragedię obarczała bezpośrednio trenera, a także klub sportowy „Calisia”. Wskazywano na zaniedbania i wielokrotne złamanie przepisów dotyczących organizacji wycieczek^[6] – tak twierdził m.in. Marian Bielecki, naczelnik Grupy Beskidzkiej GOPR^[6]. Zgodnie z ówczesnymi przepisami górskie wycieczki piesze powyżej 1000 m n.p.m. mogły być organizowane tylko dla dzieci powyżej 14 lat w okresie od 15 czerwca do 15 września pod opieką przewodnika lub przodownika turystyki górskiej^[9]. Część krytyków skupiła się na postawie GOPR-u, który nie dość, że zbyt późno rozpoczął akcję ratunkową, to oskarżał uczestników wycieczki o mówienie nieprawdy^[6]. Po wypadku wojewoda bielski na wniosek GOPR wydał zakaz poruszania się zimą w Beskidach powyżej granicy lasu^[6]. Komentujący sprawę Jacek Kolbuszewski stwierdził na łamach czasopisma „Wierchy”, że taki wypadek musiał się zdarzyć z uwagi na ówczesny stan turystyki górskiej w kraju, a zarządzenie wojewody skomentował: „W lesie również można się zgubić”^[6]. Trener Kisiel został uniewinniony od zarzutu nieumyślnego spowodowania śmierci^[5].

Ofiary wycieczki

• Ireneusz Langwerski (lat 17)
• Leszek Śledź (lat 16)
• Marek Witczak (lat 14)^[4]

Zobacz też

• hipotermia

Uwagi

Przypisy