Zackenstil

Tron Łaski Antependium z kościoła Wiesenkirche w Soest, ok. 1260-70, obecnie w berlińskiej Gemäldegalerie

Tympanon portalu zachodniego Leechkirche w Grazu

Zackenstil, styl zygzakowaty – styl w malarstwie krajów niemieckojęzycznych, dominujący w XIII w. Jego nazwa pochodzi od charakterystycznych dla tego stylu draperii łamanych zygzakowato, które podkreślają ruch, a nawet sprawiają wrażenie, jakby "żyły niezależnym życiem".

Początki zackenstilu związane są z wpływem malarstwa bizantyńskiego na malarstwo w północno-wschodnich Niemczech (Dolna Saksonia, Turyngia). W kolejnych dekadach styl upowszechnił się w Austrii (gł. Górna Austria, Styria i Karyntia) Frankonii i Nadrenii. Na zachodzie na styl oddziałała francuska rzeźba gotycka. W 2. połowie XIII wieku styl rozprzestrzenił się aż po Pragę. Styl zygzakowaty trwał do około 1330 r.

Przykłady:

• Tzw. Musterbuch - szkicownik w Herzog Anton Bibliotek w Wolfenbüttel
• Psałterz (Stuttgart, Landesbibliothek, MS Bibl. fol. 24)
• Ewangeliarz Moguncki, ok. 1250.
• Zespół malowideł ściennych w katedrze w Brunszwiku
• Figury apostołów w katedrze we Fryburgu Bryzgowijskim
• Antependium z Tronem Łaski kościoła Wiesenkirche w Soest
• Witraże chóru zachodniego katedry w Naumburg (Saale)
• Dekoracja ścienna krypty katedry w Gurk
• Portal zachodni kościoła Leechkirche w Grazu
• Zworniki kapitularza klasztoru Dominikanów w Krakowie

Bibliografia

• Virginia Roehring Kaufmann, Zackenstil [hasło w:] Dictionary of Art, Oxford 1997, s. 588.
• Peter von Baldass, Wilhelm Buchowiecki, Walther Mrazak, Romanische Kunst in Österreich, Wien 1962
• Marek Walczak, Dekoracja rzeźbiarska kapitularza przy klasztorze Dominikanów w Krakowie [w:] Tenże, Rzeźba architektoniczna w Małopolsce za czasów Kazimierza Wielkiego, Kraków 2006.