Zaginione odcinki serialu Doktor Who

Logo serialu z lat 1963–1967

Zaginione odcinki serialu Doktor Who – w latach 1967–1978 wiele starych materiałów magazynowanych przez BBC na taśmach i w wideotekach było dla oszczędności lub z braku miejsca wyrzucanych albo niszczonych. Taki los spotkał też wiele starych odcinków Doktora Who, głównie historie przygód dwóch pierwszych Doktorów (granych przez Williama Hartnella i Patricka Troughtona)[1]. Później utracone odcinki próbowano odzyskiwać – niektóre ocalały więc w wersji czarno-białej (jak pierwszy odcinek trzeciego Doktora z historii Invasion of the Dinosaurs), a niektóre jako kopie. W sumie w archiwach BBC brakuje 97 z 253 odcinków produkowanych przez pierwsze sześć lat[2][3].

W tym okresie podobny los spotkał nie tylko odcinki Doktora Who – brakuje także odcinków wielu innych seriali telewizyjnych różnych gatunków, produkowanych przez BBC. Inne seriale, których część odcinków zaginęła, to m.in. Armia tatuśka, Z-Cars, The Wednesday Play, Steptoe and Son, czy też Not Only... But Also. Ponadto, BBC nie było jedyną brytyjską stacją telewizyjną, w której istniał taki proceder. Lokalne oddziały stacji ITV również wyrzucały lub nadgrywały posiadane taśmy. W związku z tym wiele wczesnych odcinków serialu Rewolwer i melonik również uznaje się za zaginione[4].

Odzyskiwanie odcinków

Gdy w 1978 roku zmieniła się polityka archiwizowania programów, BBC rozpoczęło poszukiwania wcześniej wyrzuconych odcinków Doktora Who. Udało się odzyskać kilka odcinków dzięki temu, że zachowały się one w archiwach krajów, które wcześniej zakupiły kopie do emisji; odcinki pozyskano także od osób, które kupiły je lub przechowywały. Kolorowe nagrania wideo robione przez fanów, nagrane na taśmach o szerokości 8 mm, również były przyjmowane. Ponadto, część materiałów odzyskano w formie klipów – fragmentów odcinków, emitowanych w innych programach, lub wyciętych z pierwotnego materiału przez cenzurę w innych krajach. Jednakże wszystkie zaginione odcinki przetrwały w wersji radiowej za sprawą słuchaczy nagrywających program bezpośrednio podczas emisji[5].

Jednym z najbardziej poszukiwanych odcinków jest część czwarta ostatniego odcinka z udziałem Williama Hartnella pt. The Tenth Planet (1966), którą kończy przemiana pierwszego Doktora w drugiego (granego przez Patricka Troughtona). Jedyna znana kopia fragmentów tego odcinka istnieje na niemych, słabej jakości taśmach o szerokości 8 mm. Jednym z ocalałych fragmentów jest kilkusekundowa scena regeneracji, pokazana w swoim czasie w programie dla dzieci Blue Peter[1][6].

W kwietniu 2006 roku Blue Peter rzucił wyzwanie fanom serialu: za znalezienie materiałów z zaginionymi odcinkami można było otrzymać nagrodę w postaci naturalnej wielkości modelu Daleka[7].

W grudniu 2012 roku, w związku z nadchodzącą 50. rocznicą powstania serialu, magazyn Radio Times ogłosił „polowanie” na zaginione odcinki Doktora Who[8]. Radio Times opublikował także własną listę zaginionych odcinków[9] i ustanowił specjalny adres e-mail, służący do kontaktu w tej sprawie[8].

Lista zaginionych i odzyskanych odcinków

Kolorem   pomarańczowym  zaznaczono odcinki pierwotnie zaginione, które jednak udało się odzyskać w całości. Kolorem   turkusowym  zaznaczono odcinki, które są w całości zaginione.

DoktorSeriaNrTytuł odcinkaLiczba odcinków ogółemNumery odzyskanych odcinkówLiczba odcinków
w archiwum
Uwagi
pierwszy
Doktor
1004Marco Polo7wszystkie zaginione
008The Reign of Terror61, 2, 3, 64W maju 1982 roku kolekcjoner ofiarował BBC kopię szóstej części na 16mm taśmie[1]. Części 1-3 odnaleziono na Cyprze w 1985 roku[1].
2014The Crusade412Kopia części pierwszej tego odcinka (pt. The Lion) została odnaleziona w Nowej Zelandii w styczniu 1999[10]. Część trzecia tego odcinka przetrwała okres wymazywania – nigdy nie została usunięta z archiwum BBC[1].
017The Time Meddler41, 3, 4wszystkieCzęść druga tego odcinka przetrwała okres wymazywania – nigdy nie została usunięta z archiwum BBC[1]. Ostatecznie odcinek został skompletowany w 1984 roku, gdy wszystkie części odnalezione zostały w archiwum telewizyjnym w Nigerii[1].
3018Galaxy 4431Część 3 odcinka została zwrócona BBC w 2011 roku przez fana serialu, który zakupił kopię tej części w latach 80. Fan nie był świadomy, że BBC nie posiada kopii tego odcinka w archiwum[11].
019Mission to the Unknown1zaginiony
020The Myth Makers4wszystkie zaginione
021The Daleks’ Master Plan122, 5, 103Część 5 oraz 10 odnalezione zostały w archiwum kościoła Mormonów na początku lat 80[1]. W styczniu 2004 część druga powróciła do BBC z rąk byłego pracownika BBC po tym, jak została przez niego „uratowana” przed wyrzuceniem na początku lat 70[12].
022The Massacre of St Bartholomew’s Eve4wszystkie zaginione
024The Celestial Toymaker441Część czwarta została odnaleziona w 1984 roku w Australii, w archiwum stacji telewizyjnej ABC[1].
026The Savages4wszystkie zaginione
027The War Machines44wszystkiePomimo posiadania wcześniej różnych kopii klipów i całej części drugiej (od 1980) ostatecznie odcinek skompletowano w 1984 roku, gdy wszystkie części odnaleziono w archiwum telewizyjnym w Nigerii[1].
4028The Smugglers4wszystkie zaginione
029The Tenth Planet43Archiwum posiada części od 1 do 3. Część 4 jest uznana za zaginioną[1].
W sumie:12 zaginionych lub niekompletnych odcinków22 z 66 części istnieje
drugi
Doktor
4030The Power of the Daleks6wszystkie zaginione
031The Highlanders4wszystkie zaginione
032The Underwater Menace422Część 2 odcinka została zwrócona BBC w 2011 roku przez fana serialu[11]. Część trzecia tego odcinka przetrwała okres wymazywania – nigdy nie została usunięta z archiwum BBC[1].
033The Moonbase42Archiwum posiada część drugą oraz czwartą. Część 1 oraz 3 są zaginione[1].
034The Macra Terror4wszystkie zaginione
035The Faceless Ones632Kopia części trzeciej, choć bardzo uszkodzona, znajdowała się w rękach osoby prywatnej. W 1987 trafiła z powrotem do BBC[1]. Wcześniej zachowana była wyłącznie pierwsza część tego odcinka – nigdy nie została wyrzucona z archiwum BBC[1].
036The Evil of the Daleks721Kopia części drugiej znajdowała się w rękach osoby prywatnej, w 1987 trafiła z powrotem do BBC[1].
5037The Tomb of the Cybermen4wszystkieWszystkie części tego odcinka odzyskano z archiwum w Hongkongu w 1993 roku[13].
038The Abominable Snowmen621Część druga odcinka, za sprawą pasjonata filmów, powróciła do BBC w lutym 1982 roku na 16mm taśmie[1].
039The Ice Warriors61, 4, 5, 64W kwietniu 1988 odnaleziono części 1, 4, 5 oraz 6 w BBC Enterprises, gdy podczas przenosin odkryto wcześniej zapomniany obszar archiwów[1].
040The Enemy of the World61, 2, 4, 5, 6wszystkieWszystkie części tego odcinka zostały odnalezione w nigeryjskim archiwum telewizji Jos, co ogłoszono 10 października 2013[3][14]. Wcześniej zachowana była wyłącznie trzecia część tego odcinka – nigdy nie została wyrzucona z archiwum BBC[1].
041The Web of Fear62, 4, 5, 65Części 1-2 oraz 4-6 zostały odnalezione w nigeryjskim archiwum telewizji Jos, co ogłoszono 10 października 2013[3][14]. Wcześniej zachowana była wyłącznie pierwsza część tego odcinka, która została odnaleziona w Hongkongu lata wcześniej[1]. Część 3 nadal jest zaginiona.
042Fury from the Deep6wszystkie zaginione
043The Wheel in Space632Część trzecia została odnaleziona jako kopia na taśmie 16mm u osoby prywatnej w marcu 1983, a w listopadzie tegoż roku przekazana w ręce BBC[1]. Część 6 nigdy nie opuściła archiwum BBC[1].
6044The Dominators53wszystkieTrzecią część odzyskano, ponieważ kopię całego odcinka posiadał w swym archiwum Brytyjski Instytut Filmowy[1]. Pozostałe nigdy nie zostały wyrzucone z archiwum BBC[1].
046The Invasion86Brakuje części 1 oraz 4. Pozostałe przetrwały okres wymazywania[1].
047The Krotons44wszystkieCzęści 1-3 nie zostały wyrzucone z archiwum BBC[1]. Część czwartą odzyskano, ponieważ kopię całego odcinka posiadał w swym archiwum Brytyjski Instytut Filmowy[1].
049The Space Pirates61Okres wymazywania przetrwała jedynie część 2 odcinka[1].
050The War Games101, 3, 4, 6, 7, 10wszystkieCzęści 2, 5, 8 oraz 9 przetrwały okres wymazywania – nigdy nie zostały usunięte z archiwum BBC[1]. Pozostałe części odzyskano, ponieważ kopię całego odcinka posiadał w swym archiwum Brytyjski Instytut Filmowy[1].
W sumie:14 zaginionych lub niekompletnych odcinków55 z 108 części istnieje
Ogółem:26 odcinków77 części istnieje, 97 zaginionych

Odcinki trzeciego Doktora również spotkał podobny los. Brakowało dwóch części odcinków z 11. sezonu: 1. części Invasion of the Dinosaurs oraz 1. części Death to the Daleks. Dziesiąta seria również była wybrakowana: nie było części 1-3 oraz 6. odcinka Frontier in Space ani 3. części Planet of the Daleks. Z dziewiątej serii w archiwum pozostał nienaruszony jedynie odcinek Day of the Daleks, a oprócz niego części 4., 5. oraz 6. odcinka The Sea Devils, a także części 3-6 odcinka The Mutants. Z serii 8 zachowały się jedynie trzy części: 1. i 4. odcinka The Claws of Axos oraz 4. część odcinka The Daemons, a z siódmego sezonu zachowała się jedynie 1. część odcinka The Ambassadors of Death. Jednakże dzięki licznym, w większości czarno-białym kopiom, przechowywanym przez BBC Enterprises, fanów i zagraniczne stacje telewizyjne, udało się odzyskać wszystkie odcinki z sezonów 7-11[1].

Klipy

Do 36 części z 97 zaginionych udało się z różnych źródeł odzyskać także pojedyncze klipy, zawierające od kilku do kilkunastu sekund materiału. Jedyne odcinki, do których nie zachował się żaden materiał to Marco Polo, Mission to the Unknown oraz The Massacre of St Bartholomew’s Eve. Poniższa tabela przedstawia listę odzyskanych fragmentów wraz z ich źródłem i formatem[1][15]. W poniższej tabeli podano jedynie te klipy, które odnaleziono do niezachowanych części odcinków. Odcinki w całości zaginione zostały zaznaczone na   turkusowo .

DoktorSezonNrOdcinekLiczba częściOdzyskane
Nr częściCzas (mm:ss)FormatŹródłoPochodzenieŁącznie (mm:ss)
pierwszy Doktor1008The Reign of Terror6400:108mmosoba prywatnaAustralia00:21
500:11
3018Galaxy 44100:108mmosoba prywatnaAustralia06:03
05:2316 mm (telerecording)prywatny kolekcjonerWielka Brytania
00:30BBC; Wyemitowane w programie Whose Doctor Who, 3 kwietnia 1977
020The Myth Makers4100:218mmosoba prywatnaAustralia00:56
200:20
400:15
021The Daleks’ Master Plan12101:4335 mm (insert)BBC; Przechowywane przez BBC Film LibraryWielka Brytania04:19
301:3816 mm (telerecording)BBC; Wyemitowane w programie Blue Peter, 25 października 1971
400:58BBC; Wyemitowane w programie Blue Peter, 5 listopada 1973
026The Savages4300:038mmosoba prywatnaAustralia00:44
400:41
4028The Smugglers4100:2316 mm (telerecording)Archiwum narodoweAustralia00:47
300:24
400:03
029The Tenth Planet4400:518mmosoba prywatnaAustralia01:18
00:2716 mm (telerecording)BBC; Wyemitowane w programie Blue Peter, 5 listopada 1973Wielka Brytania
Łącznie7 odcinków14 minut 28 sekund
drugi Doktor4030The Power of the Daleks6100:358mmosoba prywatnaAustralia02:53
00:1916 mm (telerecording)BBC; Wyemitowane jako część zwiastuna serialu na BBC1, 5 listopada 1966Wielka Brytania
200:248mmosoba prywatnaAustralia
400:1016 mm (telerecording)ABC; Wyemitowane w programie Perspectives:C for Computer, 29 maja 1974Australia
00:2116 mm (insert)BBC; Wyemitowane w programie Tomorrow’s World[16]Wielka Brytania
500:1816 mm (telerecording)ABC; Wyemitowane w programie Perspectives:C for Computer, 29 maja 1974Australia
00:4016 mm filmBBC; Wyemitowane w programie Whicker’s World, 27 stycznia 1968Wielka Brytania
600:0616 mm filmBBC; Wyemitowane w programie Tom Tom, 26 listopada 1968Wielka Brytania
031The Highlanders4100:1316 mm (telerecording)Archiwum narodoweAustralia00:13
032The Underwater Menace4100:1416 mm (telerecording)Archiwum narodoweAustralia00:17
400:03
034The Macra Terror4200:2616 mm (telerecording)Archiwum narodoweAustralia01:20
300:02
00:528mmosoba prywatna
035The Faceless Ones6200:038mmosoba prywatnaAustralia00:03
036The Evil of the Daleks7700:0316 mm filmprywatny kolekcjonerWielka Brytania00:03
5038The Abominable Snowmen6400:0816 mm filmBBC; Wyemitowane w programie Late Night Line-Up, 25 listopada 1967Wielka Brytania00:08
042Fury from the Deep6100:1916 mm (telerecording)BBC; Wyemitowane jako część odcinka The War Games, 21 czerwca 1969Wielka Brytania02:15
200:54Archiwum narodoweAustralia
400:31
500:31
043The Wheel in Space6100:0416 mm (telerecording)BBC; Wyemitowane jako część odcinka The War Games, 21 czerwca 1969Wielka Brytania00:13
400:03Archiwum narodoweAustralia
500:06prywatny kolekcjonerNowa Zelandia
6049The Space Pirates6101:0535 mm (insert)BBC; Przechowywane przez BBC Film LibraryWielka Brytania01:05
Łącznie10 odcinków8 minut 30 sekund
Doktorzy łącznie17 odcinków22 minut 58 sekund

Rekonstruowanie odcinków

Do większości odcinków istnieje dokumentacja zdjęciowa, głównie za sprawą fotografa Johna Cury, który był zatrudniony w BBC do dokumentowania produkcji wielu najpopularniejszych programów telewizyjnych w latach 50 i 60[5]. Dokumentacja ta wykorzystywana jest do rekonstrukcji zaginionych odcinków serialu, zarówno przez BBC, jak i przez fanów. Amatorskie rekonstrukcje robione przez fanów są tolerowane przez BBC, jako że nie są tworzone dla zysku i w rzeczywistości przyczyniły się one do zwiększenia popularności serialu[17].

W BBC trwają prace nad dalszym rekonstruowaniem odcinków – postanowiono odtworzyć zachowane materiały na tyle, jak dalece jest to możliwe. Na początku lat 90. BBC udostępniło nagrania dźwięku do brakujących odcinków na kasetach, a później także na płytach kompaktowych. Oficjalne rekonstrukcje odcinków były również udostępniane przez BBC na VHS, płytach CD, później również na DVD.

Odcinki animowane

W kilku przypadkach, by skompletować odcinki, w których brakowało jedynie pojedynczych części, producenci zdecydowali się na zlecenie stworzenia czarno-białych animacji do wydania na DVD. W wyniku współpracy ze studiem animacji Cosgrove Hall zrekonstruowana została pierwsza i czwarta część odcinka The Invasion (1968), któremu nadano formę animowaną – do zrekonstruowania użyto odzyskanych ścieżek dźwiękowych i notatek dotyczących produkcji oryginalnych części[5]. Całość odcinka (łącznie z zachowanymi, odświeżonymi nagraniami pozostałych części) wydano na DVD 6 listopada 2006 roku[18]. Na tej samej zasadzie utworzono animowane wersje do innych zaginionych odcinków[19][20][21][22]. W czerwcu 2011 roku 2 Entertain ogłosiło, że została zlecona animowana rekonstrukcja części czwartej i piątej odcinka The Reign of Terror[23]. Za rekonstrukcję odpowiada Big Finnish[23] i firma Planet 55[24]. Firma Planet 55 została także zatrudniona do wykonania animowanej rekonstrukcji 4. części odcinka The Tenth Planet[25][26], oraz 1. i 3. części odcinka The Moonbase[27][28][29]. W lutym 2013 roku BBC Worldwide ogłosiło, że 2. i 3. część odcinka The Ice Warriors zostanie zanimowana przez Qurios Entertainment na potrzeby wydania odcinka na DVD[30].

We wrześniu 2016 roku ogłoszono, że zostaną zanimowane wszystkie części zaginionego odcinka The Power of the Daleks i zostaną one udostępnione do ściągnięcia za pośrednictwem BBC Store w dniu 5 listopada 2016 roku, dokładnie w 50. rocznicę wyemitowania tego odcinka w telewizji. Wydanie DVD pojawiło się na rynku 21 listopada 2016 roku[31].

4 grudnia 2018 roku ogłoszono, że wszystkie części zaginionego w całości odcinka The Macra Terror zostały odtworzone w wersji animowanej i wydane na DVD i Blu-ray 18 marca 2019 roku[32][33][34].

Powstała także w pełni kolorowa rekonstrukcja wszystkich części odcinka The Faceless Ones, która została wydana 16 marca 2020 na Blu-ray i DVD[35]. W zestawie wydano także odświeżone wersje odcinków 1 i 3, których oryginalna forma zachowała się do czasów współczesnych[36]. Zapowiedziana została także rekonstrukcja wszystkich części odcinka Fury from the Deep, która będzie miała swoją premierę w 2020 roku[37].

DoktorSeriaNrTytułLiczba częściAnimatorWydanie DVD
Region 2
OgółemAnimowanych
pierwszy Doktor1008The Reign of Terror62 (4,5)Big Finish/Planet 5528 stycznia 2013[19]
4029The Tenth Planet41 (4)Planet 5514 października 2013[21]
drugi Doktor030The Power of the Daleks66BBC Studios21 listopada 2016[31]
033The Moonbase42 (1,3)Planet 5520 stycznia 2014[38]
034The Macra Terror44BBC Studios18 marca 2019[32]
035The Faceless Ones6616 marca 2020[35][36]
5039The Ice Warriors62 (2,3)Qurios Entertainment26 sierpnia 2013[22]
042Fury from the Deep6614 września 2020[39][37]
6046The Invasion82 (1,4)Cosgrove Hall6 listopada 2006[18]

Remake

Zaginiony odcinek Mission to the Unknown z trzeciego sezonu Doktora Who został zrekonstruowany przez zespół studentów, absolwentów i pracowników uniwersytetu Centralnego Lancashire w formie live action[40]. Zrekonstruowany odcinek miał swoją premierę 9 października 2019 roku na oficjalnym kanale Doktora Who w serwisie Youtube[40]. Głosu Dalekom użycza Nicholas Briggs, który udziela go także w odcinkach emitowanych od 2005 roku; w rekonstrukcji występuje także Peter Purves, który wcielał się w towarzysza pierwszego Doktora Stevena Taylora[40]. Oprócz odcinka, tego samego dnia opublikowany został odcinek dokumentalny opisujący kulisy powstania rekonstrukcji[40].

Lost in Time

1 listopada 2004 roku BBC wydało 3-płytowy zestaw DVD zatytułowany Doctor Who – Lost in Time[41]. Kolekcja ta zawiera zachowane odcinki i klipy z niekompletnych lub całkowicie zaginionych historii Doktora Who. W momencie publikacji tego zestawu zaginionych było 108 odcinków (od 2004 roku udało się odnaleźć 11 odcinków oraz kilka innych pojedynczych klipów).

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af Richard Molesworth: BBC Archive Holdings (ang.). 1998. [dostęp 2016-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-13)].
  2. BBC Classic Series – lista zaginionych odcinków (ang.). BBC. [dostęp 2016-05-13].
  3. a b c William Martin: ‘Doctor Who’ classic missing Second Doctor episodes revealed (ang.). cultbox.co.uk, 2013-10-10. [dostęp 2016-05-13].
  4. David Smith: Revealed: what the Avengers were really avenging. The Observer, 2 października 2005. [dostęp 2016-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-27)].
  5. a b c ‘Doctor Who’: Restoring and Reconstructing Missing Episodes. bbc.co.uk. [dostęp 2016-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-29)].
  6. Doctor Who story number 28. everything2.com. [dostęp 2016-06-25].
  7. Blue Peter – Missing Doctor Who tapes. BBC, kwiecień 2006. [dostęp 2016-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-07)].
  8. a b Patrick Mulkern: The hunt for the lost classics of Doctor Who. Radio Times, 2012-12-08. [dostęp 2016-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-31)].
  9. Patrick Mulkern: RT’s checklist of missing Doctor Who episodes. Radio Times, 2012-12-08. [dostęp 2016-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-31)].
  10. Moments in Time: The Lion rediscovered. doctorwhonews.net, 2015-01-03. [dostęp 2016-06-25].
  11. a b Doctor Who: two long-lost episodes uncovered. radiotimes.com, 2011-12-11. [dostęp 2016-06-25].
  12. BBC finds missing Dalek episode. BBC. [dostęp 2016-06-25].
  13. The Fourth Dimension. BBC. [dostęp 2016-06-25].
  14. a b Christopher Allen: Two „Missing” Doctor Who Adventures Found. BBC, 2013-10-11. [dostęp 2016-06-25].
  15. Steve Phillips: Introduction (ang.). The Doctor Who Clips List. [dostęp 2016-07-02].
  16. Power partially returns (ang.). BBC, 2005-09-21. [dostęp 2016-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-13)].
  17. John Scott Lewiński: Fans Reconstruct Doctor Who‘s Trashed Past. wired.com, 2008-09-29. [dostęp 2016-06-25].
  18. a b Doctor Who – The Invasion (2 Disc Set). Amazon. [dostęp 2016-06-25].
  19. a b Doctor Who: The Reign of Terror. amazon.co.uk. [dostęp 2016-06-25].
  20. The Reign of Terror – animation update. doctorwhonews.net, 2011-06-21. [dostęp 2016-06-25].
  21. a b Doctor Who – The Tenth Planet. amazon.co.uk. [dostęp 2016-06-25].
  22. a b Doctor Who: The Ice Warriors. Amazon. [dostęp 2016-06-25].
  23. a b The Reign of Terror episodes to be animated (ang.). Doctor Who News. [dostęp 2016-06-25].
  24. EXCLUSIVE REIGN OF TERROR ANIMATION VIDEO CLIPS (ang.). doctorwho.tv, 2013-01-23. [dostęp 2016-06-25].
  25. Classic Doctor Who to be animated for DVD release. BBC Worldwide, 2013-02-16. [dostęp 2016-06-25].
  26. Adam Kirk: Australian fans preview animated The Tenth Planet. Doctor Who news, 2013-02-24. [dostęp 2016-06-25].
  27. Chuck Foster: DVD Update: Cybermen ‘invade’ Autumn. Doctor Who news, 2013-05-02. [dostęp 2016-06-25].
  28. Chuck Foster: DVD Update (ang.). Doctor Who news, 2013-08-30. [dostęp 2016-06-25].
  29. Chuck Foster: DVD: UK Autumn Schedule. Doctor Who news, 2013-08-18. [dostęp 2016-06-25].
  30. The Ice Warriors animated for DVD – exclusive first look (ang.). BBC Worldwide, 2013-02-28. [dostęp 2016-06-25].
  31. a b Huw Fullerton: „Lost” Doctor Who episode to be remade. Radio Times, 2016-09-07. [dostęp 2016-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-29)].
  32. a b Doctor Who – The Macra Terror. amazon.co.uk. [dostęp 2019-03-18].
  33. Christel Dee: Brand new animation of missing Doctor Who serial The Macra Terror to be released on DVD and Blu-ray (ang.). doctorwho.tv, 2018-12-04. [dostęp 2018-12-30].
  34. Doctor Who’s lost story ‘The Macra Terror’ is being recreated as an animation (ang.). Digitalspy, 2018-12-05. [dostęp 2018-12-30].
  35. a b MORGAN JEFFERY: Doctor Who’s ‘lost’ animated story ‘The Faceless Ones’ gets confirmed release date (ang.). Digital Spy, 2020-02-08. [dostęp 2020-04-30].
  36. a b Doctor Who – The Faceless Ones (ang.). Amazon. [dostęp 2020-04-30].
  37. a b Thomas Ling: New Doctor Who animation to revive classic Patrick Troughton story Fury from the Deep (ang.). Radio Times, 2019-10-28. [dostęp 2020-04-30].
  38. Doctor Who – The Moonbase. amazon.co.uk. [dostęp 2016-06-25].
  39. Doctor Who - Fury From The Deep (ang.). Amazon. [dostęp 2021-01-09].
  40. a b c d Thomas Ling: Doctor Who lost Dalek episode has been recreated and will be released after 54 years (ang.). Radio Times, 2019-10-02. [dostęp 2020-04-30].
  41. Doctor Who – Lost in Time DVD 1963 (ang.). Amazon. [dostęp 2016-08-12].

Media użyte na tej stronie

Doctor Who logo 1963-1967.jpg
Doctor Who logo used from 1963 to 1967
Propozycja LnM-2.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Propozycja 1 dla Listy na Medal na PL.WIKI