Zajazd Dziekanka w Warszawie

Zajazd Dziekanka

nr rej. 249 z 01.06.1965
Dziekanka – elewacja frontowa
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Krakowskie Przedmieście 56
Architekt	Mieczysław Kuźma i Zygmunt Stępiński
Kondygnacje	4
Rozpoczęcie budowy	XVI wiek
Ważniejsze przebudowy	wielokrotnie przebudowywana do 1948 roku
Zniszczono	pożar w 1657 roku, spalona podczas akcji niszczenia Warszawy w 1944 roku
Odbudowano	po II wojnie światowej
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Zajazd Dziekanka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zajazd Dziekanka
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zajazd Dziekanka
52°14′38,6880″N 21°00′55,8000″E/52,244080 21,015500

Dziekanka przed 1939

Budynek i jego otoczenie w czasie okupacji niemieckiej

Tablica informacyjna – odbudowa Dziekanki

Elewacja frontowa (widok z prawej)

Tablica upamiętniająca Józefa Elsnera, który mieszkał i pracował w tym budynku

Tablica pamiątkowa poświęcona historii budynku

Zajazd Dziekanka – zabytkowy budynek znajdujący się przy ul. Krakowskie Przedmieście 56 w Warszawie.

Historia

Dziekanka powstała w XVI w. jako piętrowy, murowany dwór. Wzniesiono go w głębi działki. Pierwszym jej właścicielem był ówczesny proboszcz parafii św. Jana. Dziedziniec Dziekanki oskrzydlały dwie oficyny: stajenna i kuchenna, a od frontu zamykał go parkan. W wyniku pożaru w 1657 r. dwór uległ spaleniu. Był to przełomowy moment w historii budowli, gdyż już nigdy nie odzyskała ona pierwotnej formy. Do II połowy XVIII w. na działce wznosiły się zabudowania drewniane. Usytuowane były one wzdłuż boków i od frontu posesji.

Zajazd Dziekanka wzniesiono na krótko przed 1784 r. Był to kompleks składający się z budynku frontowego i trzech, znacznie niższych od niego oficyn. Lokalizacja przy wąskiej ulicy – gdzie powożenie było bardzo utrudnione – wpłynęła na kształt budynku w postaci wnęki w bramie^[1]. W 1865 r. wyburzono jedno ze skrzydeł kompleksu. Zmieniło to zarówno kształt jak i orientację budowli. Dziekanka „zwróciła się” ku Krakowskiemu Przedmieściu.

W 1944 r. podczas akcji niszczenia stolicy przez wojska niemieckie, Dziekanka została spalona. Zniszczenia budynku szacowano po wojnie na ok. 85%^[2]. W 1946 r. rozebrano tylną ścianę budynku frontowego, która najbardziej ucierpiała wskutek pożaru.

Budynek odbudowano ze środków Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy^[2]. Budynek oddano do użytku w sierpniu 1948 z przeznaczeniem na Dom studencki dla studentek^[3]. Autorami projektu architektonicznego byli Mieczysław Kuźma i Zygmunt Stępiński. Zaproponowali oni zmianę funkcji części oficyn, z gospodarczej na mieszkalną. Frontowej, czterokondygnacyjnej elewacji, nadali wygląd renesansowego dworu z attyką. Starannie odtworzyli okapowe dachy i drewniane galerie od strony dziedzińca.

Obok starej wybudowano „Nową Dziekankę”. Razem stanowią dziś ośrodek bursowy. Mimo że powstały w odstępie 200 lat, harmonizują ze sobą architektonicznie. Obecnie mieści się tu akademik dla studentów Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.

Dziekanka połączona jest także z budynkiem klasztornym Karmelitów charakterystyczną bramą, która wiedzie drogą spacerową poprzez ulicę Murarską.

Mieszkał tu Józef Elsner, nauczyciel Fryderyka Chopina i twórca Warszawskiego Konserwatorium.

Architektura

Dziekanka to czterokondygnacyjny budynek murowany. Posiada stromy, najeżony kominami dach pokryty dachówką ceramiczną. Prostą w formie elewację przecinają wąskie, poziome gzymsiki. Okna są prostokątne, najmniejsze na pierwszym piętrze; poza parterem, ozdobione płaskimi opaskami.

W centralnej części elewacji znajduje się olbrzymia, łukowato zakończona nisza, sięgająca ostatniego piętra, wykończona, podobnie jak okna, prostą opaską. W niszy znajduje się brama wjazdowa, ozdobiona płaskimi kolumnami (odtworzonymi przed 1937). Wnętrze niszy podzielone jest na pięć części. Na wysokości trzeciej kondygnacji, powyżej kolejnej listwy gzymsu łuki stają się płaskimi żebrami, gwiaździście zbiegającymi się. Ostatnie okno prostokątne, zlokalizowane na wysokości piętra, ozdobione jest płaską opaską, identycznie jak pozostałe okna tej kondygnacji. W sąsiednich częściach na dwóch kondygnacjach przebito wąskie okienka szczelinowe. W niszach po prawej i lewej stronie umieszczone są tablice informacyjne: jedna mówi o Dziekance, druga poświęcona jest Józefowi Elsnerowi.

Przypisy

Bibliografia

• "Warszawski trakt Zamek – Belweder", Kobelski Dobrosław, wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza RSW "Prasa – Książka – Ruch", 1977
• JarosławJ. Zieliński JarosławJ., Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, MichałM. Pilich (oprac.), JanJ. Szuliński (oprac.), MargeritaM. Szulińska (oprac.), Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, ISBN 83-88372-14-9, OCLC 69507449 .
• "Stolica" – Warszawski tygodnik ilustrowany, Stefan Rassalski – "Dwie Dziekanki", 14 maja 1950, rok V, nr 19 (182)
• "Stolica" – Warszawski tygodnik ilustrowany, autor: R.E. – "Skwer pod Dziekanką", 21 kwietnia 1957, rok XII, nr 16 (485)

Linki zewnętrzne

• Odbudowa Dziekanki – Polska Kronika Filmowa 32/48, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
• Lokatorzy Dziekanki. Studenci w bursie Dziekanka – Polska Kronika Filmowa 6/53, Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej