Zajezdnia tramwajowa przy alei Grunwaldzkiej w Gdańsku
nr rej. 1576 (1139) z 16 stycznia 1996[1] | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres | al. Grunwaldzka 535 i 537 |
Typ budynku | zabytkowa zajezdnia |
Ukończenie budowy | |
Właściciel | spółka Easy.pl[2] |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
54°24′50″N 18°34′00″E/54,413889 18,566667 |
Zajezdnia tramwajowa przy al. Grunwaldzkiej w Gdańsku – kompleks budynków nieczynnej zajezdni tramwajów konnych w Gdańsku, stanowiąca zabytek architektury przemysłowej.
Historia
Zespół budynków zajezdni tramwajów konnych w gdańskiej Oliwie został oddany do użytku 23 czerwca 1873 r., dla obsługi pierwszej w Gdańsku linii tramwaju konnego. Hala była konstrukcji trzynawowej, nawy oddzielone były drewnianymi filarami, na piętrze były pomieszczenia socjalne. Trasa tramwaju wiodła z Targu Siennego w Śródmieściu przez Wrzeszcz do podmiejskiej wówczas Oliwy, biegnąc równolegle do kolei w osi dzisiejszej al. Grunwaldzkiej. Już jednak rok później wskutek konkurencji kolei żelaznej (obecna linia kolejowa nr 202) linia Gdańsk-Oliwa została zawieszona, a torowisko rozebrane. Ponownie tramwaj konny dotarł do Oliwy dopiero w 1901 r. za sprawą przedsiębiorstwa ALS z Wrzeszcza, tym razem tory poprowadzone były dalej od trasy kolei, wzdłuż dzisiejszej ul. Wita Stwosza. Zbudowano pętlę tramwajową pomiędzy zajezdnią a bramą parku Oliwskiego, w 1903 r. dobudowano drugi tor na tej trasie. 18 lipca 1908 r. uruchomiono nową linię tramwaju z Oliwy do kąpieliska w Jelitkowie. Na pętli w Oliwie można było przesiąść się na tramwaj do Śródmieścia. W 1939 roku wskutek wojennych oszczędności zawieszono kursowanie tramwaju na trasie do Śródmieścia. 21 lipca 1945 r. uruchomiono ruch tramwajów od pętli Oliwa do wysadzonego wiaduktu przy zajezdni przy ul. Wita Stwosza, gdzie można było się przesiąść na tramwaj do Wrzeszcza i Śródmieścia, od początku listopada czynne już było bezpośrednie połączenie z centrum. 10 listopada 1946 położono tory przekazane przez PKP i uruchomiono linię nr 7 na trasie Śródmieście, Targ Węglowy - Wrzeszcz - Oliwa - Sopot. Linia do Sopotu funkcjonowała do 1961 r.[4]
W 1874 r. po likwidacji linii tramwajowej w budynku zajezdni zlokalizowano fabrykę mydła. Wskutek uruchomienia 18 lipca 1908 roku komunikacji tramwajowej z Oliwy do Jelitkowa ponownie zaadaptowano budynek na zajezdnię, tym razem linia tramwajowa była zelektryfikowana[5]. Po I wojnie światowej przez krótki czas mieściło się tu więzienie. Po II wojnie światowej przez lata była tu zajezdnia WPKGG (Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Gdańsk–Gdynia) i baza transmisyjna TV, w tym czasie dokonano również podziału hali parteru na mniejsze pomieszczenia. W latach 80. XX wieku powstały tu mieszkania dla pracowników ZKM, następnie przekształcone w mieszkania komunalne gminy Gdańsk[6][7].
W 1998 roku miasto Gdańsk sprzedało historyczny budynek Fundacji Edukacji Gospodarczej „Pro Publico Bono”. W umowie Fundacja zobowiązała się do wyremontowania zajezdni, jednakże koszty przerosły jej możliwości i w 2007 roku obiekt został sprzedany firmie Easy.pl Krzysztofa Mielewczyka[8]. Właściciel nie krył zamiarów rozbiórki obiektów[9], dwukrotnie zwracał się do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o skreślenie go z rejestru zabytków[10].
Mimo tego, że obiekt znajduje się pod nadzorem Pomorskiego Konserwatora Zabytków, jego stan techniczny gwałtownie się pogarsza, wybuchają w nim kolejne pożary, budynek został płonął dwukrotnie na przełomie sierpnia i września 2011, ponownie palił się we wrześniu 2011, prokuratura ustaliła, że został podpalony w trzech miejscach[9][10], płonął też w marcu 2012 r.[11][12]
Przypisy
- ↑ PWKZ, www.ochronazabytkow.gda.pl [dostęp 2019-04-19] (pol.).
- ↑ Zabytkowa zajezdnia w Gdańsku Oliwie. Będą nowe nakazy konserwatora zabytków. dziennikbaltycki.pl, 7 sierpnia 2014.
- ↑ Poznaj historyczne tramwaje w Gdańsku. trojmiasto.pl, 20 listopada 2018. [dostęp 2018-11-20].
- ↑ Dawny Gdansk, www.mlyniec.gda.pl [dostęp 2017-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] (pol.).
- ↑ Dawna Oliwa, www.dawnaoliwa.pl [dostęp 2017-11-15] .
- ↑ Dawna Oliwa, www.dawnaoliwa.pl [dostęp 2017-11-15] .
- ↑ Dawna Oliwa, www.dawnaoliwa.pl [dostęp 2017-11-15] .
- ↑ http://staraoliwa.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=769:ratujmy&catid=1:aktualnosci&Itemid=10
- ↑ a b https://www.tygodnikprzeglad.pl/biznesmen-kontra-konserwator Biznesmen kontra konserwator
- ↑ a b http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Tak-moglaby-wygladac-zajezdnia-tramwajowa-w-Oliwie-n68842.html Tak mogłaby wyglądać zajezdnia tramwajowa w Oliwie
- ↑ Gdańsk: Pożar zabytkowej zajezdni tramwajowej w Oliwie (ZDJĘCIA) - Dziennikbaltycki.pl, www.dziennikbaltycki.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ Pożar zajezdni w Oliwie nie był przypadkiem? - Gdańsk - Trójmiasto - NaszeMiasto.pl, www.mmtrojmiasto.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Gdańsk, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: LukaszKatlewa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gdańsk Oliwa, Aleja Grunwaldzka 537 / róg ul. Pomorskiej - dawna fabryka, następnie zajezdnia tramwajowa, 1870 (budynek główny, fasada północna, stan z marca 2011)
Gdańsk Oliwa, Aleja Grunwaldzka 535 / róg ul. Pomorskiej - budynek mieszkalny w zespole dawnej fabryki mydła, następnie zajezdni tramwajowej, 1870
Autor: Łukasz Katlewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj konny Herbrand z 1873 r. w Gdańsku.