Zakarpacki Szlak Turystyczny

Zakarpacki Szlak Turystyczny

Dane szlaku
Państwo	Ukraina
Województwo	Obwód zakarpacki
Początek	Wielkie Berezne
Przez	Bieszczady Wschodnie, Połonina Borżawa, Gorgany, Połonina Czerwona, Świdowiec, Czarnohora
Koniec	Howerla
Kolor znakowania	czerwony
Długość	315 km
Typ	szlak pieszy

Zakarpacki Szlak Turystyczny (ukr. Закарпатський туристичний шлях, Zakarpatśkyj turystycznyj szlach) – najdłuższy ukraiński pieszy szlak turystyczny, znakowany kolorem czerwonym, prowadzący od Wielkiego Bereznego do Howerli przez Beskidy Połonińskie.

Szlak

Szlak został wytyczony przy udziale szwajcarsko-ukraińskiego projektu rozwoju gospodarki leśnej w Obwodzie zakarpackim FORZA^[1][2]. Poprzez ukraińsko-słowackie przejście graniczne Małyj Bereznyj-Ubľa łączy się z czerwonym szlakiem Ubľa – Uličské Krivé – Nová Sedlica – Krzemieniec – Przełęcz Dukielska i Szlakiem Bohaterów Słowackiego Powstania Narodowego^[3].

Przebieg

Osiedle typu miejskiego Wielkie Berezne (Wełykyj Bereznyj, Великий Березний) – pasmo Jawornik (Явірник) – uroczysko Dubowyj Haj (Дубовий Гай) – trawers g. Domaszynskyj Werch (Домашинський Верх) – trawers g. Stinka (Стінка) – w[ieś] Stużycia (Стужиця) – w. Zahorb (Загорб) – trawers g. Czeremcha (Черемха) – uroczysko Bahno (Багно) – w. Łubnia (Лубня) – g. Pliszka (Плішка, 1068 m) – w. Werchowyna-Bystra (Верховина-Бистра) – trawers g. Klewa (Клева) – Przełęcz Użocka (Użoćkyj perewał, Ужоцький перевал) – g. Perejba (Перейба, 1018 m) – g. Błyżnia (Ближня, 1040 m) – g. Kinczyk (Кінчик , 1115 m) – g. Starostyna (Старостина, 1229 m) – g. Wełykyj Werch (Великий Верх, 1309 m) – g. Pikuj (Пікуй , 1408 m) – g. Wełykyj Menczuł (Великий Менчул, 1036 m) – g. Perehyb (Перегиб, 811 m) – w. Biłasowycja (Біласовиця) – g. Tatarewycja (Татаревиця , 849 m) – Przełęcz Tucholska/Werecka (Середній Верецький перевал) – g. Korna (Корна , 878 m) – otm. Wołowiec (Воловець) – g. Temnatyk (Темнатик , 1343 m) – g. Płaj (Плай, 1330 m) – g. Wełykyj Werch (Великий Верх, 1598 m) – g. Hymba (Гимба, 1491 m) – Połonina Borżawa (полонина Боржава) – g. Połonina Kuk (Полонина Кук, 1190 m) – g. Munczeł (Мунчел, 1247 m) – otm. Miżhirja/Wołowe (Pole) (Міжгір’я) – pasmo Kyczera (Кичера) – w. Synewyr (Синевир) – pasmo Pyszkonia (Пишконя) – g. Negrowiec (Негровець, 1707 m) – trawers g. Horb (Горб) – g. Barwinok (Барвінок, 1461 m) – w. Kołoczawa (Колочава) – pasmo Krasnyj Werch (Красний Верх) – g. Syhlanśkyj (Сигланський , 1564 m) – Połonina Czerwona/Krasna (Полонина Красна) – w. Ust'-Czorna (Königsfeld) (Усть-Чорна) – Hora Liubowi (Гора Любові, 825 m) – pasmo Besały (Бесали) – g. Stohy (Стоги, 1378 m) – pasmo Bedewlaska (Бедевляска) – g. Tempa (Темпа, 1634 m) – pasmo Świdowiec (Swydowec, Свидівець) – pasmo Apszynec (Апшинець) – g. Stih (Стіг, 1704 m) – g. Bliźnica (Błyznycja, Близниця, 1881 m) – w. Kwasy (Кваси) – Połonina Menczuł (полонина Менчул) – g. Petros (Петрос, 2020 m) – g. Howerla (Howerła, Говерла 2061 m)

Opis

Wielkie Berezne – początek szlaku

Punkt startowy Zakarpackiego Szlaku Turystycznego (ZST) znajduje się na przydworcowym placu w Wielkim Bereznym. Szlak prowadzi przez miejscowość, następnie przecina rzekę Uż i zagłębia się w bukowy las. Na tym etapie szlak jest bardzo dobrze oznakowany czerwoni-białymi znakami. Po wejściu do lasu zaczyna się podejście na pierwszy szczyt o wysokości 702 m n.p.m. Dalej, omijając szczyt Juda, prowadzi do uroczyska Dubowyj Haj.

Od Dubowego Haju zaczyna się kolejne podejście, na górę Stinka (Стінка). Droga znowu biegnie przez las bukowy. Przed szczytem jest źródło i cicha łąka. Na łące brakuje drogowskazów zakrętu ścieżki w prawo. Zejście do wsi Stużycia jest miejscami strome. Następne 8 km szlaku przechodzi wsiami Stużycia oraz Zahorb. Po drodze zdarzają się sklepy z minimalnym zaopatrzeniem.

Za Zahorbem szlak kieruje się na szczyt Czeremcha bardzo stromym podejściem. Dalej wiedzie gruntową drogą, która prowadzi do wsi Łubnia. Za wsią, zarośniętą ścieżką, prowadzi na górę Pliszka. Na podejściu i na samym szczycie są trudności z oznakowaniem.

Z Pliszki, najpierw ścieżką, a potem – droga gruntową, dochodzi się do wsi Werchowyna-Bystra. Przeszedłszy wieś, idziemy mostem przez rzeką lawo od nas i zaczynamy podejście do granicy.

Przełęcz Użocka

Grzbiet po lewej to granica ukraińsko-słowacka. Wzdłuż pasma na dole przechodzi droga, miejscami zarośnięta. Przekraczanie jej jest zabronione prawem. Ale w jednym z miejsc inaczej po prostu nie da się, dlatego szlak jest położony trochę bardziej na lewo. Ponieważ szlak zakarpacki ma oficjalnie zatwierdzoną trasę, wolno nim iść, ale zdarzają się kontrole pograniczników. Kontynuując marsz wzdłuż granicy, szlak wiedzie wzdłuż linii kolejowej z mnóstwem tuneli. Zarośnięta droga przechodzi nad tunelami, a przed każdym z nich spotyka się tabliczki „Przejście zabronione”. To zakazana strefa portali (wjazdów) do tuneli, gdzie nie wolno robić zdjęć. Tam też zdarzają się kontrole. Kilka kilometrów dalej, przecinając linię kolejową, ścieżka prowadzi na punkt widokowy na Przełęczy Użockiej. Na przełęczy położony jest posterunek straży granicznej. Tuż koło posterunku znajduje się studnia z wodą. Tam również może mieć miejsce kontrola dokumentów.

Pikuj – obelisk Tomáša Masaryka

Od przełęczy droga idzie w las i ciągnie się nim kilka kilometrów aż do góry Błyżnia (Ближня) nie są znaczne. Dalej ścieżka wiedzie widokowym grzbietem. Na połoninach jest dużo źródeł. Szlak prowadzi na ostry szczyt Pikuja. Tam szlak ostro skręca w lewo i zaczyna długie i strome zejście. Za górami Wełykyj Menczuł i Perehyb droga wiedzie do wsi Biłasowycja, gdzie są sklepy i apteka. Z Biłasowycji, przeszedłszy rzekę Latorycę (Латориця), droga kieruje się w stronę grzbietu wododziałowego, którym prowadzi do Wołowca. Przed zejściem do Wołowca otwiera się widok na borżawskie szczyty.

Wołowiec

Jezioro Synewyr

(c) Alex Zelenko, CC BY-SA 4.0

Połonina Borżawa

W Wołowcu są bary, apteki, sklepy spożywcze i przemysłowe. Rano działa targ. Szlak od Wołowca podchodzi przez górę z krzyżem na Temnatyk, a dalej kieruje się przez szczyt Płaj na Wełykyj Werch. Począwszy od szczytu Wełykiego Werchu i do góry Pryslip (Присліп) brak oznaczeń, idzie się grzbietem. Ścieżka wiedzie przez całą Borżawę do Połoniny Kuk, gdzie skręca w lewo i – pokonawszy górę Menczuł – schodzi do Miżhirji. Tam są sklepy spożywcze, bary i apteki.

Za Miżhirjem droga wiedzie niewysokim grzbietem w kierunku wsi Synewyr. We wsi jest bar. Do początku podejścia na następny grzbiet, Pyszkonię, szlak prowadzi 2 km asfaltowej drogi samochodowej. Początek podejścia jest zalesiony i niestromy. Na szlaku są miejsca do odpoczynku ze stołami oraz źródła. Dalej szlak ciągnie się grzbietem przez szczyty Mała Gropa, Jasenowec, Wielka Gropa (Мала Гропа, Ясеновець, Велика Гропа) do dominującego szczytu – Negrowca. Za Negrowcem, ścieżka trawersem obchodzi szczyt Horb i kieruje się na górę Barwinok. Tam zaczyna się zejście do wsi Kołoczawa (Колочава).

Połonina Czerwona

Ciąg dalszy szlaku jest na drugim końcu wsi. Przeszedłszy między ogrodzeniami prywatnych budynków, wychodzi na gruntową drogę, która podchodzi na grzbiet Krasnyj Werch. Podejście jest strome i długie. Przechodząc ze szczytu na szczyt, droga prowadzi do Połoniny Krasnej. Szlak przechodzi przez całe pasmo i wijącą się gruntową drogą schodzi do wsi Ust'-Czorna (Königsfeld). Na głównej ulicy wsi znajduje się kilka barów i sklepów. Podejście zaczyna się obok tartaku na końcu wsi kilka kilometrów dalej.

(c) Daniel Baránek, CC BY-SA 3.0

Bliźnica w paśmie Świdowca

Petros

Z przodu widać szczyty pasm Świdowiec i Apszynec. Tam wysokość przekracza 1700 metrów. Przy zbliżaniu się do Drahobratu (Драгобрат) na drodze spotyka się coraz więcej ludzi. Dalej, za prawie 1900-metrowym szczytem Bliźnicy, droga schodzi do wsi Kwasy. Do centrum wsi szlak nie dochodzi i skręca na pasmo Czarnohory, ale przy szlaku jest tylko jeden sklep.

Ostatni odcinek to szczyty Petros i Howerla. Podejście na Petros jest łagodne i prowadzi gruntową drogą samochodową. Na szlaku spotyka się dużo źródeł z pitną wodą. W punkcie kontrolnym Karpackiego Rezerwatu Biosfery (Карпатський біосферний заповідник) trzeba zapłacić za przebywanie na jego tererenie. Ceny w roku 2012: 20 UAH od osoby + 20 UAH za namiot. Na przełęczy przed samym Petrosem postawiono stół z ławkami. Z Petrosa w kierunku zachodnim dobrze widać Świdowiec, a na wschodzie wznosi się Howerla.

(c) Grb at cs.wikipedia, CC-BY-SA-3.0

Howerla

Zejście z Petrosa jest bardzo strome i dość długie. W sezonie turystycznym jest dużo ludzi. Trzeba poruszać się ostrożnie. Na szlaku z Petrosa na Howerlę jest dużo hal i polan. Howerla jest końcowym punktem Zakarpackiego Szlaku Turystycznego^[4].

Przypisy

Zobacz też

• Wschodniokarpacki Szlak Turystyczny

Linki zewnętrzne

• Opis szlaku. propohody.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-24)]. (ukr.)
• Opis szlaku. propohody.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-24)]. (ros.)
• Ślad GPS + POI w formacie .gpx. propohody.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-24)].