Zamek w Tarnowskich Górach
 nr rej. A/613/2020 z 2 kwietnia 2020[1] | |
 Widok współczesny zamku od strony południowo-zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Zamkowa 12 |
| Typ budynku | budynek mieszkalny |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | (...) |
| Obecny właściciel | Gmina Tarnowskie Góry |
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
 50°26′33,94″N 18°51′17,73″E/50,442761 18,854925 | |
Zamek w Tarnowskich Górach – miejski zamek w Tarnowskich Górach na Górnym Śląsku.
Położenie
Budynek znajduje się w tarnogórskiej dzielnicy Śródmieście-Centrum przy ulicy Zamkowej 12.
Opis
Zamek został wzniesiony na terenie miasta Tarnowskie Góry przez margrabiego Jerzego Fryderyka Hohenzollerna w 1575 roku jako miejska rezydencja (wiejską był zamek w Świerklańcu). Jest uwidoczniony na najstarszych tarnogórskich widokówkach (np. autorstwa Knödela z 1700 roku). Budynek był prostokątny w swoim rzucie i posiadał czworoboczną wieżę na osi, składał się z dwóch sklepionych pomieszczeń z sienią i klatki schodowej w wieży[2].
W 1670 na zamku przebywała małżonka króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego – królowa Eleonora Habsburżanka[2].
W czasach fryderycjańskich na zamku urzędował sędzia (wójt) mianowany przez pana stanowego ziemi bytomskiej, którym był hrabia Henckel von Donnersmarck[3].
W ciągu wieków zamek był gruntownie przebudowany i zaniedbywany, a obecnie bardziej przypomina wolnostojącą kamienicę – nie istnieje czworoboczna wieża zamkowa, a od strony wschodniej dobudowano nowe skrzydło. Starsza część gmachu jednak nadal posiada bardzo grube mury, zachowały się trzy sklepione piwnice, a w niektórych pomieszczeniach częściowe sklepienia kolebkowe oraz kolebkowe z lunetami. Ponadto od strony ulicy Zamkowej widoczne są filary wspierające arkady krużganka sklepionego żaglasto (pierwotnie krzyżowo-żebrowe). Podwórze jest odgrodzone prawdopodobnie oryginalnym murem (ze współczesną bramą, przeprutą w 2016)[4][2].
Obecnie zamek pełni funkcje mieszkalne[5]. Decyzją z 2 kwietnia 2020 został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/613/2020)[1].
Wolnomularstwo
Od 1800 roku zamek był rezydencją Augusta Carla Friedricha von Boscamp-Lasopolskiego, wolnomularza, inicjatora powstania tarnogórskiej loży masońskiej Silberfels (pol. ‘srebrna skała’) i to właśnie w nim mieściła się pierwsza siedziba loży. Między 1834 a 1858 spotkania masonów odbywały się jednocześnie na zamku i w wynajętym przez sędziego Krickende budynku 245 na Lyszczu (obecnie ul. Górnicza 38)[6]. W 1858 loża została przeniesiona do nowo wybudowanego budynku przy ulicy Jana III Sobieskiego[7], na którego miejscu dziś stoi gmach Tarnogórskiego Centrum Kultury.
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków (NID) ↓.
- ↑ a b c Zamek w Tarnowskich Górach. 2005-02-18. [dostęp 2021-03-21]. (pol.).
- ↑ Nadolski 2000 ↓, s. 223.
- ↑ Krzykowska 2000 ↓, s. 140–141.
- ↑ Gminna Ewidencja Zabytków ↓.
- ↑ Nadolski 2000 ↓, s. 249.
- ↑ Wieczorek 2009 ↓.
Bibliografia
- Gminna Ewidencja Zabytków. BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, 2019-10-04. [dostęp 2021-03-10]. (pol.).
- Zofia Krzykowska: Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Najstarsze zabytki sztuki i architektury. W: Historia Tarnowskich Gór. red. Jan Drabina. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
- Przemysław Nadolski: Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). W: Historia Tarnowskich Gór. red. Jan Drabina. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
- Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim (stan na 31 grudnia 2020 r.). Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2021-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- Edward Wieczorek. Masoneria w Tarnowskich Górach. „Montes Tarnovicensis”. nr 41, 2009-12. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [dostęp 2021-03-21]. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tarnowskie Góry County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.6412 N
- S: 50.3183 N
- W: 18.55 E
- E: 19.154 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Ansicht der Stadt Tarnowitz in Oberschlesien anno 1700. Gezeichnet von Paul Knötel ca. 1900.
Autor: Tadeusz Gajl, vector version Bastianow, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb Tarnowskich Gór
Historical coat of arms of Upper Silesia (Oberschlesien). The region is now in Poland and there exists the voivodship of Silesia, but it has different borders.
Autor:
Location map of the old town of Tarnowskie Góry, Poland
Autor: Gabriel Wilk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stary Zamek w Tarnowskich Górach – nieistniejący już w swojej pierwotnej formie zamek w Tarnowskich Górach na Górnym Śląsku.