Zamek w Toszku

Zamek w Toszku

nr rej. A/338/60 z 7 marca 1960[1]
Zamek w Toszku (2009)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Toszek
Adres	ul. Zamkowa 10
Rozpoczęcie budowy	XIV/XV w.
Zniszczono	1811
Odbudowano	1950-1960
Plan budynku
Położenie na mapie Toszka Zamek w Toszku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zamek w Toszku
Położenie na mapie województwa śląskiego Zamek w Toszku
Położenie na mapie powiatu gliwickiego Zamek w Toszku
Położenie na mapie gminy Toszek Zamek w Toszku
50°27′22,86″N 18°30′52,91″E/50,456350 18,514697
Strona internetowa

Zamek w Toszku – częściowo zrekonstruowana w drugiej połowie XX w. budowla z XV w., obecnie siedziba toszeckich placówek kultury.

Wieża zamkowa

Baszta Zamku w Toszku, zdjęcie nagrodzone w konkursie Wiki Lubi Zabytki 2022, kategoria "Nieoczywiste Śląskie"

Historia budowli obronnych w Toszku sięga prawdopodobnie X–XI w., kiedy to na miejscu obecnego zamku stał drewniany gród, niegdyś kasztelania, należący w okresie rozbicia dzielnicowego do książąt śląskich, zastąpiony murowanym zamkiem na początku XV w. W 1429 r. zniszczyli go husyci, a odbudował i uczynił z niego swoją stałą siedzibę Przemysław Toszecki, książę z linii oświęcimskiej. Po jego śmierci w 1484 r. zamek był własnością książąt opolskich do śmierci Jana II Dobrego w 1532 r., a potem jako lenno królów czeskich przeszedł w ręce Habsburgów. Następnie zastawiony rodzinie Redernów został przez nią wykupiony w 1592 r. i odbudowany w stylu renesansowym. Redernowie nie tylko naprawili zniszczenia spowodowane pożarem z 1570 r., ale dodatkowo dobudowali pomieszczenia mieszkalne w części bramnej. Siostrzenica Jerzego II Rederna wyszła za mąż za hrabiego Kaspra Colonnę, któremu później jako właścicielowi zawdzięczał toszecki zamek kolejną przebudowę. W XVIII w. rezydencja kilkakrotnie zmieniała właściciela, najpierw był nim baron Johann Dietrich von Peterswald, potem Franciszek Karol Kotuliński, Pasadowscy, w końcu rodzina poety Josepha von Eichendorffa. W 1797 r. Eichendorfowie sprzedali posiadłość hrabiemu Franciszkowi Adamowi Gaschinowi. Po pożarze z 1811 r. nie planowano już odbudowy rezydencji; w 1840 r. ruinę kupił Abraham Guradze. Jego rodzina była w posiadaniu zamku do II wojny światowej. W latach 1957–1963 zamek został częściowo odbudowany^[2].

Całość pierwotnego założenia zamku znajduje się dziś pod ziemią. Prace archeologiczne pozwoliły stwierdzić, że do pierwszej murowanej budowli należy środkowa część bramy wjazdowej. Również czterokondygnacyjna baszta u podstawy czworoboczna, powyżej ośmioboczna stoi na swoim pierwotnym miejscu, kryjąc pod sobą głębokie lochy. Za czasów Colonna powstały dwie boczne flankujące wjazd wieże. Budynek od północnej strony muru obronnego był w XVII w. stajnią, o czym świadczyły zachowane ozdobne żłoby końskie w formie wnęk; w XVIII w. zamieniony został na oranżerię. Prace przy przebudowie zamku zlecił Colonny mediolańskiemu architektowi Janowi Seregno, który był prawdopodobnie autorem projektu dwóch kamiennych ozdobnych portali: mniejszego nad wjazdem do stajni (z herbem Colonnów) i głównego wiodącego do rezydencji.

Obecnie zamek stanowi siedzibę Centrum Kultury „Zamek w Toszku”^[3]. Obecnym dyrektorem jest Artur Czok^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Tomasz Jurasz: Zamki i ich tajemnice. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1972.
• Jan F. Lewandowski: Historia zamku w Toszku. [dostęp 2008-02-29]. (pol.).
• polskiezabytki.pl - Toszek. [dostęp 2014-02-07]. (pol.).
• Toszek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 431 .

Linki zewnętrzne

• Opis na zamki.pl