Zasław (Ukraina)

Zasław

Ізяслав

Widok na Nowe miasto
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	zasławski
Prawa miejskie	1583
Powierzchnia	23,91 km²
Populacja (2016) • liczba ludności	17 002
Nr kierunkowy	+380 3852
Kod pocztowy	od 30300 do 30309
Tablice rejestracyjne	BX
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Zasław
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zasław
50°07′N 26°48′E/50,116667 26,800000
Strona internetowa
Portal Ukraina

Zasław (ukr. Ізяслав, Iziasław) – miasto na Ukrainie w obwodzie chmielnickim nad rzeką Horyń, siedziba władz rejonu zasławskiego. Jedno z najstarszych miast na Wołyniu, dawna rezydencja Ostrogskich-Zasławskich, w 2016 roku liczyło 17 tys. mieszkańców^[1].

Prywatne miasto szlacheckie położone było w XVI wieku w województwie wołyńskim^[2].

Historia

Stare Miasto ok. 1910 r.

Zasław został założony w XII wieku przez księcia kijowskiego Izjasława II, który nazwał nowy gródek Izjasławiem^[3]. Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1386 roku^[3], od którego to czasu władali tu Ostrogscy, Zasławscy i Sanguszkowie. Już wtedy było to miasto obszerne (o czym świadczą resztki wałów obronnych), jakkolwiek prawa miejskie otrzymało dopiero w roku 1583^[3]. W 1491 wojska polsko-litewskie rozbiły tu siły tatarskie.

Miasto wielokrotnie padało ofiarą najazdów tatarskich, a w roku 1649 zdobył je Bohdan Chmielnicki^[3]. Połowa zabudowy padła wówczas pastwą pożaru^[3], prochy książąt zostały wyrzucone z grobów, kościoły zburzone, a synagoga zmieniła się w stajnię. Z Kozakami, a następnie ze Szwedami walczył Dominik Zasławski, nieudolny regimentarz spod Piławiec, którego Chmielnicki nazywał pogardliwie „Pierzyną”, a który odzyskał dobrą sławę w czasie bitwy pod Beresteczkiem.

Pod rozbiorami siedziba gminy Zasław(ukr.) w powiecie zasławskim guberni wołyńskiej.

Po Zasławskich miasto dostało się Sanguszkom, którzy rezydowali na Nowym Zamku aż do rewolucji październikowej^[3]. Od 1907 miasto stanowiło część ordynacji zasławskiej. W 1920 Zasław i okolice były areną starć w wojnie polsko-bolszewickiej. Na mocy postanowień traktatu ryskiego Zasław wraz ze wschodnim Wołyniem znalazł się w granicach ZSRR.

Panorama Zasławia na drzeworycie Józefy Kleczeńskiej (1882)

Zabytki

• Zamek Staromiejski z 1456 r. nad Horyniem przez Jurija Wasiljewicza Ostrogoskiego, piętrowy, kryty dachem mansardowym. Od frontu portyk z kolumnanmi podtrzymującymi kopułę^[4]
• Zamek Nowomiejski z XVI wieku
• Pałac Sanguszków^[5] z lat 1754–1770, obecnie w ruinie
• Kaplica pałacowa, obecnie w ruinie
• Kościόł farny św. Jana Chrzciciela z 1599 r.
• Kościół św. Józefa Oblubieńca i klasztor oo. Misjonarzy z lat 1747–1755
• Kościół św. Michała i klasztor oo. Bernardynów fundacji księcia Janusza Zasławskiego zbudowany według projektu J. Madlena. w latach 1602–1630. Pierwszy klasztor uszkodzony w 1648 Kozacy Chmielnickiego. Рrzywrócone w latach 1727–1744. Obecnie w klasztorze znajduje się więzienie
• Synagoga wielka z XVI wieku
• Synagoga nowomiejska z XVIII wieku
• Sukiennice z XVII wieku.

• 

  Kościół św. Michała i klasztor bernardynów

• 

  Pałac Sanguszków

• 

  Kościół św. Józefa

Osoby związane z miastem

• Leon Ałaszejew – major lekarz Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
• Feliks Bogacki – polski krytyk literacki i publicysta
• Karol Borkowski – polski powstaniec, działacz niepodległościowy
• Wacław Chojna – major artylerii Wojska Polskiego, żołnierz Kedywu.
• Cewi Cur – izraelski generał
• Dmytro Czyhrynski – ukraiński piłkarz
• Marian Karol Dubiecki – polski historyk, sekretarz Rusi w Rządzie Narodowym powstania styczniowego
• Paweł Antoni Fontana – czołowy architekt doby późnego baroku w Rzeczypospolitej
• Antoni Frankowski – generał brygady LWP
• Nathan Hannover – żydowski teolog, pamiętnikarz
• Karol Jankowski – architekt polski
• Stanisław Kirkor – polski profesor weterynarii
• Ignacy Malczewski – regent nadworny kancelarii mniejszej koronnej
• Christoph Schaffrath – niemiecki kompozytorz późnobarokowy
• Heraś Sokołenko – ukraiński poeta
• Aleksander Zasławski – książę, II ordynat ostrogski

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Łowecz
• Ostrów Mazowiecka (deklaracja podjęcia współpracy)
• Powiat ostrowski (umowa o współpracy partnerskiej)^[6]

Przypisy

Bibliografia

• Zasław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 443 .
• Antoni Urbański, Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi, Warszawa 1928, s 70-71.

Linki zewnętrzne

• Pałac w Zasławiu
• O Zasławiu w: Tadeusz Jerzy Stecki. Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym, Т. 1, Lwów 1864
• Rejestr Żydów parafii zasławskiej (1764)
• O Zasławiu w: Fortunat Nowicki, Wołyń i jego mieszkańce w r. 1863 : krótkie opisanie gubernii Wołyńskiej pod względem geograficznym i statystycznym, Drezno 1870
• Zasław. Ukraina – Wołyń – kresowym szlakiem – sierpień 2008.
• Relacja uczestników akcji Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia, spis nagrobków znajdujących się na cmentarzu
• Józef Skrabski, Zasław jako ośrodek artystyczny w XVII i XVIII wieku.
• Ruiny pałacu Sanguszków w Zasławiu na filmie z drona, 2018.
• Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona