Zaskoczyn

Zaskoczyn
— osada —
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	gdański
Gmina	Trąbki Wielkie
Liczba ludności	310
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-041
Tablice rejestracyjne	GDA
SIMC	0176354
Położenie na mapie gminy Trąbki Wielkie Zaskoczyn
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zaskoczyn
Położenie na mapie województwa pomorskiego Zaskoczyn
Położenie na mapie powiatu gdańskiego Zaskoczyn
54°11′38″N 18°28′23″E/54,193889 18,473056

Zaskoczyn (niem. Saskoschin, kaszb.Zaskòczënò) – osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Trąbki Wielkie^[1].

W 1942 roku okupacyjna administracja niemiecka wprowadziła dla miejscowości nazwę Sassenschön.

W latach 1945–1975 miejscowość administracyjnie należała do tzw. dużego województwa gdańskiego, a w latach 1975-1998 do tzw. małego województwa gdańskiego.

Historia

Od XVIII wieku do końca II wojny światowej majątek Zaskoczyn należał do rodu von Kanitz, posiadającego korzenie sięgające XII wieku, która do Prus Wschodnich przybyła wraz z Zakonem Krzyżackim. Od XVIII do XX wieku główna siedziba tego rodu znajdowała się w Podągach. Ostatnią właścicielką Zaskoczyna była grafini Therese von Kanitz, z domu von Groeben. Zmarła w 1938 roku w wieku 78 lat, pozostawiając troje potomków. Pod koniec wojny okazały pałac wraz z bogatym majątkiem został zniszczony i ograbiony przez żołnierzy Armii Czerwonej. Ocalały jedynie nieliczne budynki gospodarcze.

Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1895 Zaskoczyn (niem. Saskoschin) to dawne dobra rycerskie w powiecie gdańskim górnym, z najbliższą stacją pocztową w Świńczu, stacją kolejową w Sobowidzu, i parafią katolicką Pręgowo. Dobra posiadały 831 ha (241 roli ornej 31 mórg łąk, 493 lasu). W roku 1885 r. było tu 15 domów, 34 dymów i 184 mieszkańców, w tym 98 katolików i 86 ewangelików i dominowała hodowla świń i owiec.

Według taryfy poborowej z r. 1648 płacił tu pobór Jakub Zaskoczyński od półtorej włóki folwarcznej w kwocie 1 florena i 15 groszy (zobacz Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznania z roku 1871. str. 175)^[2].

W roku 1873 odkryto tu na wschód od osady groby skrzynkowe z urnami twarzowymi (opis w Objaśnieniach do mapy archeologicznej Ossowskiego, str. 56). Zaś rok później w 1874 znaleziono tu denar srebrny z czasów cesarza Trajana^[2].

W 1932 r. Socjaldemokratyczna Partia Wolnego Miasta Gdańska wybudowała w Zaskoczynie dom wypoczynkowy dla dzieci z niezamożnych rodzin, w którym przebywał m.in. Günter Grass. Po przejęciu władzy w W.M. Gdańsku przez NSDAP, obiekt pełnił funkcję tzw. Adolf-Hitler-Schule, którą w początku lat 40. XX wieku przeniesiono do Jankowa. W jej miejscu zaczęła prawdopodobnie funkcjonować filia Instytutu Rasy. W 1942 znalazła się tu neoklasyczna rzeźba znanego austriackiego rzeźbiarza Josefa Thoraka, powstała na wystawę w Monachium w 1940. Przedstawia siedzącą postać matki karmiącej dziecko, zaś na cokole widnieje wykuta sygnatura autora z datą 1942^[3]. W październiku 2015 rzeźba została przesunięta w celu lepszego udostępnienia dla zwiedzających^[4].

Obecnie w budynku znajduje się należący do powiatu gdańskiego Dom Pomocy Społecznej „Leśny”.

Oddzielną miejscowość o identycznej nazwie stanowi ośrodek Zaskoczyn (ośrodek).

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zaskoczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 441 .