Zbigniew Kaja
 | |
| Imię i nazwisko | Zbigniew Leon Kaja |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | polska |
| Dziedzina sztuki | grafika |
| Odznaczenia | |
      | |
Zbigniew Leon Kaja (ur. 20 czerwca 1924 w Poznaniu, zm. 6 października 1983 tamże) – polski artysta grafik, scenograf, plakacista, jeden z twórców tzw. polskiej szkoły plakatu.
Życiorys
Syn Stanisława i Wacławy z Kühlów; rodzeństwo: Stanisław i Urszula. Podczas wojny pracował jako pomocnik malarza w firmie F. Volgego, a później w Zakładach im. H. Cegielskiego. W 1945 wstąpił w szeregi Milicji Obywatelskiej. Do 1947 odbywał służbę wojskową w Modlinie.
Następnie studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (1948-51) na Wydziale Malarstwa i Grafiki oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1976), gdzie uzyskał dyplom u doc. Stanisława Mroszczaka i Leszka Hołdanowicza. W latach 1962-67 wykładał na PWSSP Poznań. Ukończył studium podyplomowe dla dziennikarzy (UAM, Poznań, 1974-75). Pełnił funkcję kierownika artystycznego WAG i KAW (Krajowa Agencja Wydawnicza) w Poznaniu (1962-77).
Udział w licznych wystawach zbiorowych w kraju i za granicą – 29 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą.
Żonaty ze Stefanią Kaja (z d. Patalas, ceramik i malarka, ślub w 1951), syn Przemysław Kaja (ur. 1952[1]) – fotograf, syn Ryszard Kaja – scenograf i malarz.
Został pochowany na cmentarzu górczyńskim.
Twórczość
Uprawiał grafikę artystyczną i użytkową we wszystkich niemal dyscyplinach: rysunek, linoryt, drzeworyt, monotypia, ekslibris. Wizytówką jego twórczości jest jednak plakat o tematyce kulturalnej i politycznej. Jednym z najbardziej znanych był plakat Nigdy więcej (w wersji angielskiej pod tytułem we remember).
Charakterystyczną cechą jego twórczości jest graficzna lapidarność, kojarzenie różnych technik graficznych, specyficzne liternictwo, przejrzystość, ascetyczność i skrótowość.
Twórczość trudna do skatalogowania, w większości rozproszona w zbiorach państwowych i prywatnych, rodzinie po jego śmierci udało się skatalogować między innymi:
- 378 plakatów zrealizowanych w latach 1945-82 wiele z nich nagrodzono,
- ponad 300 grafik,
- 86 obrazów,
- ponad 292 ekslibrisów w latach 1952-82,
- 242 projekty okładek i obwolut,
- 215 programów i katalogów,
- 49 zrealizowanych projektów scenograficznych teatralnych i telewizyjnych (1957-76),
- projekty medali, neonów, odznak, sztandarów, znaczków pocztowych, banknotów, sprzętu użytkowego m.in.:
- sztandar miasta Poznania
- Odznaka Honorowa Miasta Poznania
- znak Międzynarodowych Targów Poznańskich
- neon hotelu "Merkury"
Odznaczenia i nagrody
- Odznaka honorowa „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego” (1954)[2]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej – 1954[2][3]
- I Nagroda za plakat na Ogólnopolskiej Wystawie Plakatu – 1954
- Nagroda Młodych Miasta Poznania – 1954
- Nagroda Miasta Poznania – 1955
- III Nagroda na Ogólnopolskiej Wystawie Ilustracji, Plakatu i Drobnych Form w Warszawie – 1955
- Nagroda Miasta Poznania – 1956
- Wyróżnienie na Wystawie Plakatu – 1961
- Wyróżnienie na Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku z cyklu "Polskie Dzieło Plastyczne w XV -lecie PRL" – 1961
- Nagroda Roku za "Najlepszy Plakat Warszawy" – 1962
- Złoty Medal na Ogólnopolskim Biennale w Katowicach – 1963
- Brązowy Medal na Ogólnopolskim Biennale w Katowicach – 1963[4]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego – 1966[5]
- Wielkopolska Nagroda Wojewódzka za całokształt twórczości – 1972
- Odznaka Honorowa Miasta Poznania (1972)[2] – projektant tej odznaki[6]
- Medal 30-lecia Polski Ludowej – 1974[2][3]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 1972[2][7]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 1979[2][3][8]
Przypisy
- ↑ Dembski Janusz: Zbigniew Kaja (1924-1983) (plastyk). Z żałobnej karty. Kronika Miasta Poznania nr 1/1985. s. 123. [dostęp 2013-03-09]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Kronika Wielkopolski. Wyd. 48. PWN, 1988, s. 144
- ↑ a b c Kronika Wielkopolski. Wyd. 48. Urząd Wojewódzki w Poznaniu, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Poznaniu, 1988, s. 144.
- ↑ Zbigniew (Zbychu) Leon Kaja (1924-1983). Pigasus – Polish Poster Gallery. [dostęp 2012-10-14].
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1984: informator biograficzny. Warszawa: Interpress, 1984, s. 360.
- ↑ Ryszard Kościński: Polskie odznaki miast wojewódzkich i województw w okresie 1947-1998. Łańcut: PTN, 1999, s. 71.
- ↑ Zbigniew Kaja. [w:] Posters, Retrospective 1955-1980 [on-line]. WEB POSTER EXHIBITION. [dostęp 2012-10-14]. (ang.).
- ↑ Dembski Janusz: Zbigniew Kaja (1924-1983) (plastyk). Z żałobnej karty. Kronika Miasta Poznania nr 1/1985. s. 119-123. [dostęp 2012-07-05].
Bibliografia
- Dembski Janusz: Zbigniew Kaja (1924-1983) (plastyk). Z żałobnej karty. Kronika Miasta Poznania nr 1/1985. s. 119-123. [dostęp 2012-07-05]. (pol.).,
Linki zewnętrzne
- Zbigniew Kaja Plakaty – Galeria Plakatu Berlin.
- Zbigniew Kaja w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”
Media użyte na tej stronie
Baretka: Medal 30-lecia Polski Ludowej
Baretka Odznaki 1000-lecia Państwa Polskiego
Zbigniew Kaja, artysta
Autor: Marek Kraft, Licencja: CC BY-SA 4.0
Strzeszynek wypoczynek - neon według projektu Zbigniewa Kaji (oryg. ok. 1975, na fotografii replika z roku 2019.)
Odznaka Honorowa Miasta Poznania – baretka