Zbigniew Koźliński

Zbigniew Koźliński, ps. Gryf (ur. w 1922 w Krasnym Grodnie nad Niemnem, zm. w 2016) – żołnierz i kurier Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, autor wierszy i piosenek[1] oraz głośnej relacji o zbrodni katyńskiej odnoszącej się do lat 1940–1941[2].

Relacja Zbigniewa Koźlińskiego o zbrodni katyńskiej została opublikowana po raz pierwszy w 1990 roku w Londynie w kwartalniku "Puls" jako wywiad przeprowadzony przez Jacka Trznadla[3]. 21 kwietnia 1991 roku Zbigniew Koźliński wystąpił w programie telewizyjnym "Rewizja nadzwyczajna" Dariusza Baliszewskiego[2]. W 1994 roku rozszerzona wersja jego relacji została opublikowana przez Jacka Trznadla w książce "Powrót rozstrzelanej armii"[4]. W 1997 roku Zbigniew Koźliński wydał na ten temat własną książkę, zatytułowaną "Czas Wernyhory"[5]. O jego relacjach pisał obszernie Tadeusz A. Kisielewski w książkach "Katyń. Zbrodnia i kłamstwo" (2008)[2] i "Gibraltar i Katyń: co kryją archiwa rosyjskie i brytyjskie" (2009)[6].

Wskazywano, że relacje Zbigniewa Koźlińskiego na temat zbrodni katyńskiej mogą świadczyć o tym, że polskie władze emigracyjne dowiedziały się o niej już kilka tygodni po zamordowaniu polskich jeńców wojennych przez radzieckie NKWD wiosną 1940 roku[7]. Niektórzy historycy i publicyści uznają te relacje za wiarygodne, jednak nie zostały one jak dotąd potwierdzone przez źródła archiwalne (nie są znane teksty oryginalnych meldunków z lat 1940–1941 i brak pewności, czy meldunki te rzeczywiście dotarły do polskich władz)[2].

Udział Zbigniewa Koźlińskiego w II wojnie światowej

We wrześniu 1939 roku, w okresie kampanii wrześniowej, Zbigniew Koźliński brał udział w obronie przed Sowietami lotniska Karolin koło Grodna. Potem wstąpił do Związku Walki Zbrojnej i był kurierem między strefą sowiecką a niemiecką. Dostarczał meldunki wywiadowi ZWZ w Warszawie, skąd następnie były przekazywane do polskich władz na Zachodzie. Później służył w stopniu kaprala w I Batalionie "Lecha" 77 Pułku Piechoty AK Ziemi Nowogródzkiej. W 1943 roku stracił nogę podczas walk partyzanckich z SS.

Relacja o Katyniu z 1940 roku

W 1940 roku Zbigniew Koźliński uzyskał od swojego ojca, rotmistrza Edwarda Koźlińskiego, przedrewolucyjnego właściciela Gniezdowa i Iwiszczy leżących koło Katynia, relację na temat zbrodni katyńskiej[7]. Edward Koźliński został aresztowany przez sowieckie NKWD w lutym 1940 roku i umieszczony w więzieniu w Smoleńsku, gdzie oficerowie wywiadu próbowali wyciągnąć od niego informacje na temat białogwardyjskiej kasy pułkowej ze złotem zakopanej w jego dawnym rodzinnym majątku w 1918 roku. Na początku maja dwaj oficerowie NKWD, jeden w stopniu generała, a drugi pułkownika, zabrali Edwarda Koźlińskiego na "wizję lokalną" do Lasu Katyńskiego, by pokazał w terenie miejsce zakopania skarbu. Wtedy przypadkowo z wyszli na dużą polanę, gdzie Koźliński zobaczył dwie wielkie zbiorowe mogiły, jedną otwartą, w której znajdowały się ciała w polskim mundurach z widocznymi dystynkcjami oficerskimi. Funkcjonariusze NKWD stwierdzili, że w tym rejonie panuje "epidemia", po czym zamknęli Koźlińskiego w areszcie na stacji kolejowej w Gniezdowie, skąd uciekł, uwolniony przez przekupioną sprzątaczkę. Po kilku dniach dotarł do Białegostoku, a następnie przekazał informacje o tym, co widział, synowi, Zbigniewowi Koźlińskiemu, który był wtedy kurierem Związku Walki Zbrojnej. Według przypuszczeń niektórych historyków relacja ta mogła zostać przesłana w 1940 roku polskim władzom na Zachodzie (Zbigniew Koźliński nie wiedział, czy tak się stało). Edward Koźliński próbował przedostać się na Zachód, lecz zaginął w drodze[2].

Relacja o Katyniu z 1941 roku

Relacja dotycząca 1941 roku opisuje własne doświadczenia Zbigniewa Koźlińskiego. W tym czasie, już po zajęciu Smoleńszczyzny przez Niemców, trzy razy na rozkaz polskiego podziemia udawał się wraz z trzema innymi żołnierzami Związku Walki Zbrojnej na miejsce zbrodni w Katyniu. Pierwsze dwie wyprawy zakończyły się niepowodzeniem, lecz w trakcie trzeciej, pod kryptonimem "Wernyhora", w grudniu 1941 roku żołnierzom ZWZ udało się dotrzeć na miejsce zbrodni i uzyskać potwierdzające ją dowody w postaci relacji rosyjskich świadków spośród miejscowej ludności. Następnie przekazano o tym meldunek polskim władzom konspiracyjnym[2].

Książki i patenty Zbigniewa Koźlińskiego

Książki

  • Na drogach swych (zbiór poezji, dedykowany Halinie Ludwikowskiej, sanitariuszce AK), 1985
  • Nad Niemnem i nad Lebiodą... Wspomnienia nauczycieli i uczniów - żołnierzy AK Obwodu Szczuczyn Nowogródzki kryptonim "Łąka" (współautor), Wrocław; Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Nowogródzkiego "Nów", 1994
  • Czas Wernyhory: [polskie losy], Warszawa, "Vocatio", 1997, ISBN 83-7146-068-6
  • Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772–1999 (współautor), Warszawa, Rytm, ISBN 83-87893-58-7
  • Czerwoni z Dobrego Domu (tyt. okł.: Opowieść znad Niemna), Warszawa, Oficyna Wydawnicza ŁośGraf, 2007, ISBN 83-87572-34-9

Patenty

  • Proces inwersji gazów metodą poboru energii kinetycznej z cząsteczek gazów, zachodzący w silnikach kinetycznych ZK
  • Wynalazek dotyczy metody eksploatacji energii ruchu molekularnego, zakumulowanej w materii, polegającej na wytwarzaniu inwersji gazów, zwiększającej prężność gazów przy poborze energii kinetycznej z cząsteczek w przemianach strumieniowych, zastosowanych w układach, będących silnikami pracującymi bez udziału ciepła, lecz zużywającymi energię kinetyczną-molekularną[8]

Przypisy

  1. ↑ Wśród nocnej ciszy, jedna z piosenek Zbigniewa Koźlińskiego. tgrh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-13)]. tgrh.org [dostęp 2011-09-02]
  2. ↑ a b c d e f Tadeusz A Kisielewski, Katyń: zbrodnia i kłamstwo, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2008, s. 168–186, ISBN 978-83-7510-219-2, OCLC 233504359.
  3. ↑ Wiedziałem o zbrodni katyńskiej od czerwca 1990, [w:] Puls, nr 46–47, lato–jesień 1990
  4. ↑ Jacek Trznadel: Powrót rozstrzelanej armii. Katyń – fakty, rewizje, poglądy, Komorów 1994, str. 151–176. ISBN 83-86482-01-X
  5. ↑ Zbigniew Koźliński, Czas Wernyhory, Warszawa: „Vocatio”, 1997, ISBN 83-7146-068-6, OCLC 750734599.
  6. ↑ Tadeusz A Kisielewski, Gibraltar i Katyń: co kryją archiwa rosyjskie i brytyjskie, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2009, s. 19–34, ISBN 978-83-7510-443-1, OCLC 750645903.
  7. ↑ a b Dariusz Baliszewski: Gra Katyniem, "Wprost" 2004, nr 19
  8. ↑ "Biuletyn Urzędu Patentowego" 2001 nr 11

Linki zewnętrzne