Zbigniew Lengren

Zbigniew Lengren
Ilustracja
Zbigniew Lengren ok. 1960 roku
Data i miejsce urodzenia

2 lutego 1919
Tuła

Data i miejsce śmierci

1 października 2003
Warszawa

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Dziedzina sztuki

rysunek

Odznaczenia
Order Uśmiechu

Zbigniew Lengren (ur. 2 lutego 1919 w Tule – zm. 1 października 2003 w Warszawie) – polski satyryk, grafik i rysownik, autor karykatur, aforyzmów i fraszek, a także plakatów, ilustracji książkowych i prasowych oraz scenografii teatralnych.

Przez większość kariery zawodowej związany z tygodnikiem „Przekrój”, w którym publikował serię rysunkową z Profesorem Filutkiem i jego psem Filusiem. Jeden z pionierów powojennego komiksu prasowego w Polsce[1].

Życiorys

Urodził się 2 lutego 1919 w Tule, w ogarniętej rewolucją bolszewicką i wojną domową Rosji[2]. Dzieciństwo spędził w Toruniu, jego ojciec Juliusz był przedstawicielem telefonicznej firmy Ericsson zakładającej w mieście telefony. Mieszkali u zbiegu ulic Piekary i Różanej. Po śmierci Juliusza Lengrena, matka Zbigniewa – Lucyna – wyszła ponownie za mąż za mecenasa Monne.

W 1938 ukończył toruńskie Gimnazjum im. Kopernika, a następnie złożył podanie o przyjęcie na studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej[2]. Rozpoczęciu studiów przeszkodził wybuch II wojny światowej[2]. Powołany do Wojska Polskiego, wziął udział w wojnie obronnej, podczas której dostał się do niemieckiej niewoli[2]. Resztę wojny spędził w niemieckich obozach jenieckich i więzieniach[2].

Po wojnie, w grudniu 1945, powrócił do Torunia, gdzie rozpoczął studia malarskie na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika[2]. Studia łączył z pracą zawodową i dyplom ich ukończenia otrzymał dopiero 30 czerwca 1951[2].

Oprócz działalności artystycznej związanej z szeroko rozumianą sztuką graficzną pisywał także teksty literackie, w tym wiersze, m.in. dla dzieci[3]. Współtworzył programy telewizyjne, teatr satyryczny, programy rozrywkowe. Recytował, prowadził też konferansjerkę.

Debiutował jako karykaturzysta w 1944 w czasopiśmie „Stańczyk”[4]. Od 1946 współpracował z tygodnikiem „Przekrój”, gdzie publikował serię rysunkową z Profesorem Filutkiem i psem Filusiem[a] – pierwszy odcinek ukazał się w 147. numerze pisma w lutym 1948 roku. Współpracował również z innymi czasopismami: ze „Szpilkami”, „Światem”, „Trybuną Robotniczą”, „Playboyem”. Ilustrował poza tym książki (np. serię dla dzieci Hugh Loftinga o przygodach doktora Dolittle), tworzył filmowe plakaty (np. do filmów Zaporożec za Dunajem i Złodzieje i policjanci), pisał utwory satyryczne (np. Drobiazgi spod pióra, Fraszki).

Na wniosek polskich dzieci otrzymał Order Uśmiechu. Był także laureatem nagrody karykaturzystów – Złotej Szpilki z Wawrzynem w 1988.

Został pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera K-4-58)[5].

Życie prywatne

Córką Zbigniewa Lengrena jest scenograf Katarzyna Lengren, a wnuczką Klara Syrewicz[6], dziennikarka TVP, „Dziennika”, dziennika „Polska”, obecnie zastępca redaktora naczelnego miesięcznika „Podróże”. Aktor i reżyser Tomasz Lengren (ur. 1945, zm. 2008) był synem Zbigniewa Lengrena.

Upamiętnienie

W 2005, w 86. rocznicę urodzin artysty, odsłonięto w Toruniu niewielką kompozycję rzeźbiarską autorstwa Zbigniewa Mikielewicza, upamiętniającą toruńskie czasy Zbigniewa Lengrena. Rzeźba przedstawia psa Filusia, który trzyma w pysku melonik profesora Filutka i pilnuje parasola swego pana.

W 2022 w dawnym mieszkaniu i pracowni artysty przy ulicy Brzozowej 6/8 a w Warszawie (tzw. Lengrenówce) otwarto pracownię Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego[7].

Uwagi

  1. Filuś bywa mylony z Fafikiem, innym „Przekrojowym” czworonogiem, który był psem Mariana Eilego, redaktora naczelnego „Przekroju” w latach 1948–1969.

Przypisy

  1. Lent 2003 ↓, s. 676.
  2. a b c d e f g „Głos Uczelni” 2003 ↓, s. 15.
  3. Cieślikowski, Frydrychowicz i Matuszewska 1981 ↓, s. 279.
  4. Zbigniew Lengren (1919–2003). muzeumkarykatury.pl. [dostęp 2012-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-22)].
  5. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
  6. Zaborek i Lengren 2011 ↓, s.v. „Wyszłam za mąż…”.
  7. Oficjalne otwarcie Lengrenówki. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 10 czerwca 2022. [dostęp 2022-06-10].

Bibliografia

Bibliografia podmiotu
  • Zbigniew Lengren, 100 żartów rysunkowych, Kazimierz Rudzki, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1956, OCLC 832678097 (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Prof. Filutek, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1957, OCLC 751528955 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Poradnik życiowy, Bolesław Ludwik Penciak, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1964, OCLC 750642121 (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Serie nie na serio, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, ISBN 83-03-01997-X (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Nie bij jej, bo się spocisz, Wydawnictwo BOSZ, 2007, ISBN 978-83-89747-62-4 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Prof. Filutek 1948-1966, Szczecin: Wydawnictwo Ongrys, 2014, ISBN 978-83-61596-50-9 (pol.).
Bibliografia przedmiotu
  • bej, Zmarł Zbigniew Lengren, „Głos Uczelni: pismo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika”, Jan Bełkot, 10 (212), R. 12=28, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, październik 2003, s. 15, ISSN 1230-9710 [dostęp 2015-11-18].
  • Jerzy Cieślikowski, Gabriela Frydrychowicz, Przemysława Matuszewska, Antologia poezji dziecięcej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, ISBN 978-83-04-00609-6 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
  • Katarzyna Lengren, Zbigniew Lengren, Zbigniew Lengren, Prószyński i S-ka, 2006, ISBN 83-7469-337-1 (pol.).
  • John A. Lent, Comic Art of Europe Through 2000: An International Bibliography, Vol. II, Bibliographies and Indexes in Popular Culture, No 10, Westport, Connecticut; London: Greenwood, 2003, ISBN 0-275-98220-3, ISSN 1066-0658 (ang.).
  • Dariusz Zaborek, Katarzyna Lengren, Córka ojca Filutka, „Wysokie Obcasy”, Warszawa: Agora, 1 lipca 2011, ISSN 1506-9087, OCLC 724077959 [dostęp 2015-11-18].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Order Uśmiechu BAR.svg
Baretka: Order Uśmiechu.
Zofia, Zbigniew and Tomasz Lengren grave.jpg
Autor: Shalom, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grave of Zofia, Zbigniew and Tomasz Lengren at Warsaw Military Cemetery in Warsaw.
Zbigniew Lengren.jpg
Zbigniew Lengren, artysta-grafik
Filuś.jpg
Autor: Makary, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Pomnik Filusia na toruńskim Rynku Staromiejskim.