Zboża

Łan jęczmienia
Produkty zbożowe

Zboża, rośliny zbożowe – grupa roślin uprawnych z rodziny wiechlinowatych (traw, Poaceae). Ich owoce, o wysokiej zawartości skrobi, są wykorzystywane do celów konsumpcyjnych, pastewnych i przemysłowych. Najpopularniejszymi produktami przerobu zbóż są mąki, kasze, oleje i syropy. Zboża są podstawowym surowcem w wielu gałęziach przemysłu takich jak: młynarstwo, piwowarstwo, gorzelnictwo, farmaceutyka.

Produkcja

Według danych GUS za rok 2021, zbiory zbóż w Polsce wyniosły 34,6 mln ton[1].

ZbożeProdukcja na świecie
w mln ton[2]
196419741984199420042014
kukurydza (Zea)2153064505697281037
ryż (Oryza)262332465539607741
pszenica (Triticum)269359512525630729
jęczmień (Hordeum)95149169161153144
sorgo (Andropogon)456171605869
proso (Panicum)272827282928
owies (Avena)434746332622
żyto (Secale)333334231815
pszenżyto (xTriticosecale)000,44,81417
pszenica orkisz (Triticum spelta)
ryż dziki (owies wodny) (Zizania)
miłka abisyńska (teff) (Eragrostis abyssinica)
włośnica ber (czumiza) (Setaria italica)

Ponadto niektórzy zaliczają tu rośliny z innych rodzin nazywane umownie zbożami rzekomymi, np.

Ze względu na sposób uprawy zboża można podzielić na:

Produkty ze zbóż

Rodzaj zbożaMąki
(ziarna mielone)
Kasze naturalne
(ziarna całe)
Płatki
(ziarna gniecione)
Kasze łamane
(ziarna ratyfikowane)
Otręby
(łuski ziaren)
Inne
Amarantus (szarłat)
(uwaga: zboże rzekome)
Mąka z amarantusaNasiona amarantusaPłatki amarantusowe
Gryka zwyczajna
(uwaga: zboże rzekome)
Mąka gryczanaKasza gryczana cała – prażona i białaPłatki gryczane
  • Kasza gryczana łamana – prażona i biała
  • Kasza gryczana łamana drobna, biała (krakowska)
Otręby gryczane
JęczmieńPłatki jęczmienne
Komosa ryżowa
(uwaga: zboże rzekome)
Mąka z quinoaQuinoa (ryż peruwiański)Płatki quinoaOtręby z komosy ryżowej Quinoa
KukurydzaZiarna kukurydzyPłatki kukurydzianeKasza kukurydziana
Kotewka orzech wodny (uwaga: zboże rzekome)Płatki z orzechami wodnymi
OwiesMąka owsianaPęczak owsianyPłatki owsianeKasza owsiana łamanaOtręby owsiane
ProsoMąka jaglanaKasza jaglanaPłatki jaglane
Pszenica

Mąka pszenna, w tym m.in.

  • Pęczak pszenny
  • Pęczak orkiszowy
  • Płatki pszenne
  • Płatki orkiszowe
  • Otręby pszenne
  • Otręby orkiszowe
PszenżytoMąka pszenżytnia
RyżMąka ryżowa

Podział ryżu ze względu na kształt ziaren[5]:

  • ryż długoziarnisty,
  • ryż średnioziarnisty,
  • ryż krótkoziarnisty.

Podział ryżu ze względu na sposób obróbki[5]:

  • ryż biały częściowo szlifowany,
  • ryż biały dobrze szlifowany,
  • ryż brązowy,
  • ryż preparowany termicznie (parboiled),
  • ryż błyskawiczny,
  • ryż glazurowany.
Płatki ryżowe (zaliczane do ryżu preparowanego[6])Ryż (biały) łamanyOtręby ryżoweRyż dęty (zaliczane do ryżu preparowanego[6])
SorgoMąka sorgoKasza sorgoMiód sorgowy
TeffMąka z teffu
Włośnica ber (czumiza)Kasza z włośnicy
ŻytoMąka żytniaOtręby żytnieKiełki żytnie

Zobacz też

Przypisy

  1. Przedwynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych1 w 2021 r.. GUS. [dostęp 2022-06-19].
  2. FAOSTAT. W: fao.org [on-line]. [dostęp 2017-06-15].
  3. a b c d e f Rozporządzenie KomisjiI (UE) NR 752/2014z dnia 24 czerwca 2014 r. zastępujące załącznik I do rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady (Tekst mający znaczenie dla EOG). [dostęp 2015-08-30].
  4. a b Zboża. W: Encyklopedia WIEM [on-line]. Onet.pl. [dostęp 2015-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-30)].
  5. a b 1.7.2. „Charakterystyka kasz i ryżu”. W: Małgorzata Konarzewska: Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik do nauki zawodu kucharz w technikum i szkole policealnej. Wyd. 2011. T. 2. REA s.j., s. 51–52. ISBN 978-83-7141-980-5.
  6. a b 14.3.2 „Kasze”. W: Danuta Kołożyn-Krajewska, Tadeusz Sikora: Towaroznawstwo żywności. Wyd. VII. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, 2007, s. 172–173. ISBN 978-83-02-09150-6.

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Various grains.jpg
Oats, barley, and some products made from them