Zdzięcioł
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
Nr kierunkowy | 1563 | ||||
Kod pocztowy | 231471 | ||||
Tablice rejestracyjne | 4 | ||||
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
53°27′N 25°24′E/53,450000 25,400000 | |||||
Strona internetowa | |||||
Portal Białoruś |
Zdzięcioł (biał. Дзя́тлава, Dziatława, ros. Дятлово, Diatłowo, jid. זשעטל, lit. Zietela) – miasto na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, siedziba administracyjna rejonu zdzięcielskiego, 47 km od Lidy. Liczy 7624 mieszkańców (2018).
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[2]. Siedziba administracyjna gminy Zdzięcioł w województwie nowogródzkim II Rzeczypospolitej.
Położenie
Okoliczne miasta: | ||
Szczuczyn | Brzozówka | Nowogródek |
Mosty | ||
Wołkowysk | Słonim | Baranowicze |
Historia
Pierwsze wzmianki na temat miejscowości pochodzą z 1498 roku, kiedy została przyznana księciu Konstantemu Ostrogskiemu, na którego polecenie wybudowano drewniany zamek. W XVII wieku Zdzięcioł stał się własnością Lwa Sapiehy, który nakazał wznieść przy głównym placu miasta katolicki kościół, poświęcony w 1646 roku, a odnowiony 1743 roku po pożarze, który strawił znaczną jego część. W styczniu 1708, podczas wielkiej wojny północnej w Zdzięciole tydzień spędził car Rosji Piotr I Wielki. W XVIII w. miasto przeszło w ręce Stanisława Sołtana, który odnowił wybudowaną w 1751 barokową rezydencję Radziwiłłów. Po upadku powstania listopadowego dobra zostały skonfiskowane przez zaborcę w ramach represji za udział w Powstaniu pułkownika wojska polskiego Adama Sołtana. Za II Rzeczypospolitej miasto było siedzibą wiejskiej gminy Zdzięcioł, przynależacej początkowo do okręgu brzeskiego i okręgu nowogródzkiego, a od 1921 do województwa nowogródzkiego.
Do II wojny światowej większość mieszkańców była pochodzenia żydowskiego. W 1942 roku hitlerowcy zabili około 1500 Żydów ze Zdzięcioła i okolic.
W okolicy mieszkała grupa mówiąca dialektem języka litewskiego, obecnie zanikła.
Zabytki
- Kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP – Barokowy, fundacji podskarbiego litewskiego Kazimierza Lwa Sapiehy, zbudowany w l. 1624-46. Jest to świątynia jednonawowa, z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Trójkondygnacyjna fasada flankowana jest przez dwie czworoboczne wieże nakryte barokowymi hełmami, pomiędzy którymi znajduje się ozdobny szczyt. Wnętrze nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami, a prezbiterium – sklepieniem krzyżowym. W bogatym wyposażeniu wyróżnia się 7 rokokowych stiukowych ołtarzy. Ołtarz główny jest dwukondygnacyjny, ozdobiony figurami świętych, kolumnami, pilastrami, gzymsami, ozdobnymi wazami i kartuszami. Na uwagę zasługują także rokokowa ambona i organy Wacława Biernackiego z początku XX wieku.
- Pałac Radziwiłłów, zbudowany najprawdopodobniej dla ks. Michała Radziwiłła ok. poł. XVIII w., został wzniesiony na miejscu wcześniejszego zamku Ostrogskich. W końcu XVIII w. przebudowali go Sołtanowie, a po konfiskacie dóbr pałac został zamieniony przez rosyjskiego zaborcę na koszary kawaleryjskie, a następnie na więzienie. W okresie międzywojennym mieściła się w nim szkoła. Po II wojnie światowej umieszczono tu szpital miejski. W obecnej postaci jest to budynek dwukondygnacyjny, na planie prostokąta, z płytkim ryzalitem centralnym od frontu, zwieńczonym niskim frontonem o płynnych liniach i znacznie głębszym ryzalitem od strony ogrodu. Elewacje ozdabiają pilastry i rokokowe sztukaterie w postaci motywów heraldycznych, girland i medalionów. Okna ozdobione są nadokiennikami różnych kształtów. Nie zachował się zespół dawnych zabudowań gospodarczych oraz wspaniały park krajobrazowy otaczający niegdyś pałac.
- Cmentarz katolicki i kaplica cmentarna z 1813 roku.
- Cerkiew prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego z 1575 roku.
Urodzeni w mieście
- Grzegorz Łatuszyński – polski pisarz, krytyk, tłumacz oraz dziennikarz
- Michaił Orda – białoruski działacz młodzieżowy, deputowany do parlamentu tego państwa
- Udalryk Krzysztof Radziwiłł – książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, pisarz wielki litewski, generał major kawalerii litewskiej, koniuszy litewski.
- Teofan (Siemieniako) – duchowny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego pochodzenia białoruskiego, arcybiskup miński i słucki[3]
- Wacław Jarmołowicz – polski ekonomista, profesor nauk ekonomicznych
Przypisy
- ↑ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского т..., www.belstat.gov.by [dostęp 2019-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-05] .
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 98 .
- ↑ Феофан (Семеняко). [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Linki zewnętrzne
- Zdzięcioł, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 556 .
Media użyte na tej stronie
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Adobe Illustrator., Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Grodno region
Equirectangular projection. Geographic limits of the map:
- N: 55.03° N
- S: 52.71° N
- W: 23.45° E
- E: 26.75° E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Belarus
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
A simple compass rose with 8 points
Coat of arms of Hrodna Voblasts, Belarus
Flag of Hrodna Voblasts, Belarus
Зьдзецел (Ździecieł), вуліца Замкавая (vulica Zamkavaja)
Зьдзецел (Ździecieł), палац Радзівілаў (Radzivił)
Зьдзецел (Ździecieł), пляц Рынак (plac Rynak)
Autor: Andrej Kuźniečyk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Зьдзецел (Дзятлава)
Autor: Futureal, Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie zabytku historyczno-kulturalnego Białorusi.
Numer w rejestrze zabytków:
Autor: Andrej Kuźniečyk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Палац Радзівілаў у Зьдзецеле (Дзятлаве)
Autor: Futureal, Licencja: CC BY-SA 3.0
Дзятлава, храм Перамяненьня Гасподняга