Zdzisław Radomski
1 zwycięstwo | |
kapitan pilot Flight Lieutenant | |
Data i miejsce urodzenia | 28 stycznia 1915 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 21 stycznia 2000 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | dywizjon 32, |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
|
Zdzisław Radomski (ur. 28 stycznia 1915 w Kruszwicy[1], zm. 21 stycznia 2000 w Oakville) – kapitan pilot Wojska Polskiego, kapitan (ang. Flight Lieutnant) Królewskich Sił Powietrznych, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w rodzinie robotniczej, jego ojciec Michał był blacharzem[2]. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Inowrocławiu, a do gimnazjum przy ul. Stanisława Staszica 8 w Poznaniu. Od młodych lat interesował się balonami, szybowcami i samolotami, a na poznańskim lotnisku Ławica pasjonował się lotniczymi pokazami[1]. W 1935 po uzyskaniu matury zgłosił się na ochotnika do odbycia służby wojskowej w lotnictwie. Początkowo przeszedł dywizyjny kurs podchorążych rezerwy piechoty[1] w Gnieźnie, a następnie został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie[3]. W przeciągu roku ukończył podstawowy kurs pilotażu na samolotach RWD-8 i PWS-16. W 1936 rozpoczął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu[3], ale po roku porzucił szkołę. Ukończył kurs instruktorów lotniczych w Warszawie, a następnie został zatrudniony jako instruktor pilotażu w „Szkole Orląt” w Dęblinie[3]. Przebywał tam do sierpnia 1939, a następnie po zmobilizowaniu został przydzielony do 3 pułku lotniczego w Poznaniu, w stopniu kaprala podchorążego[4].
Po wybuchu II wojny światowej 23 września 1939, wraz z personelem poznańskiej Bazy Lotniczej Nr 3, przekroczył granicę rumuńską i został internowany. Uciekł z obozu i przez Jugosławię oraz Włochy przedostał się do Francji. Początkowo przebywał w Paryżu, a następnie w polskiej bazie lotniczej w Lyon-Bron. W grudniu 1939 otrzymał awans na podporucznika. 2 marca 1940 roku został skierowany do szkoły lotniczej w Pau. Podczas kampanii francuskiej pełnił służbę w obronie tego miasta w ramach klucza myśliwskiego wyposażonego w samoloty Dewoitine D.500[5].
Po upadku Francji, przez Morze Śródziemne, przedostał się do Oranu w Afryce Północnej, a dalej pociągiem do Casablanki[6]. Popłynął do Anglii i w drugiej połowie sierpnia dotarł do portu w Liverpoolu. Został skierowany do polskiej bazy lotniczej w Blackpool. 24 marca 1941 został skierowany na przeszkolenie myśliwskie w Old Sorum, po jego ukończeniu trafił do 55 Operational Trainning Unit (OTU) w Unsworth[5]. W styczniu 1941 ukończył kurs myśliwski i został skierowany do latania bojowego, do 32 dywizjonu RAF bazującego w Angle w rejonie Bristolu. Latając w pułku osłaniał konwoje morskie[6]. Łącznie wykonał 38 lotów w osłonie transportów morskich[7]. Przeżyciem dla niego był przydział na przełomie lipca i sierpnia 1941 do 306 dywizjonu myśliwskiego „Toruńskiego”[8]. 14 sierpnia 1941 podczas osłony bombowców przed myśliwcami wroga nad północną Francją podczas walki zestrzelił Messerschmitta Me-109[9][10]. 16 sierpnia podczas lotu w ramach operacji Circus 74 nad miejscowością Hardelot Radomski zestrzelił kolejnego Me-109[11].
27 sierpnia podczas kolejnego lotu w zespole dywizjonu 306 nad Francję niedaleko Calais, samolot Radomskiego podczas walki został ostrzelany, a on otrzymał postrzał w lewą rękę[9]. Zorientował się, że jego ręka jest zakrwawiona i zwisa bezwładnie w rękawie kombinezonu. Po wylądowaniu na polu w Anglii został wyciągnięty z samolotu, założono mu prowizoryczny opatrunek i przewieziono do szpitala, który znajdował się niedaleko miejsca lądowania. Transfuzja krwi i amputacja ręki powyżej łokcia uratowały Radomskiemu życie[12]. Nie wrócił już do lotów bojowych.
Po tygodniu opuścił szpital i zameldował się w dywizjonie. Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, gen. Władysław Sikorski 28 października 1941 odznaczył go Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari[13]. W marcu 1942 por. pil. Zdzisław Radomski zameldował się na lotnisku RAF w Grangemouth w Szkocji do polskiego szkolnego dywizjonu myśliwskiego w 58 OTU[12]. Wkrótce ukończył kurs nawigatorów naprowadzania i został przydzielony na stanowisko dowodzenia myśliwcami w sektorze Kirton in Lindsey w środkowej Anglii, gdzie obsługiwał 307 dywizjon „Lwowskich Puchaczy”, a następnie 317 dywizjon „Wileński”[14]. Po roku przeszedł do 11 Grupy Myśliwskiej w Uxbridge koło Londynu na stanowisko dowodzenia[15].
15 lutego 1944 został zwolniony z PSP w stopniu porucznika. Po otrzymaniu od władz miejskich Londynu zezwolenia urządził w rejonie Backer Street bar Klub Orła Białego dla polskich pilotów[15], w tym samym czasie zawarł związek małżeński z przedsiębiorczą Szwajcarką Judith Marie Morrison[16].
Po wojnie w 1946 państwo Radomscy zdecydowali się na powrót do Polski, powrócili na pokładzie na statku „Sobieski”. Zamieszkali w Poznaniu[17]. Założył przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją szali oraz kolejne, które produkowało kartonowe opakowania[18]. Jego żona została aresztowana razem ze Stanisławem Skalskim 4 czerwca 1948 (przesiedziała w więzieniu 3 lata). Kilka dni później UB aresztowało również Radomskiego i osadziło w więzieniu mokotowskim.
Nie połączono go jednak ze sprawą Skalskiego, Śliwińskiego i jego żony, ale oskarżono o przestępstwa gospodarcze. Został skazany na karę roku więzienia, utracił cały posiadany majątek. Po wypuszczeniu na wolność znalazł zatrudnienie w Fabryce Wyrobów Cukierniczych Goplana jako księgowy[19]. Po uwolnieniu żony z więzienia podjęli wspólnie decyzję o ucieczce na Zachód. Małżeństwo wzięło rozwód dzięki czemu Jufith odzyskał szwajcarskie obywatelstwo i wyjechała do Wielkiej Brytanii. Zdzisław Radomski, pod pretekstem leczenia starej rany, przeniósł się do Zakopanego skąd uciekł na Zachód[20].
Odnalazł swoją byłą żonę i ponownie zawarł związek małżeński. Udało się im otworzyć w Londynie lokalik Coffe Inn[21]. Następnie Radomski prowadził interesy w Europie, Ameryce Północnej, na Wyspach Bahama (m.in. próbował założyć linię lotniczą, budował hotele oraz jachty w swej stoczni, dostarczał samoloty najemnikom Jana Zumbacha). Ostatecznie Radomscy wyemigrowali do Kanady, gdzie Zdzisław Radomski był aktywnym członkiem kanadyjskiej Polonii[17].
Zmarł 20 stycznia 2000 roku w Oakville w Kanadzie[22].
Zwycięstwa powietrzne
Na liście Bajana został sklasyfikowany na 293. pozycji. Zaliczono mu jeden samolot nieprzyjaciela zestrzelony na pewno.
- 16 sierpnia 1941 – Bf 109 (pilotował Spitfire IIA, UZ-R nr P8078)
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 9236
- Krzyż Walecznych
- Odznaka za Rany i Kontuzje
- Polowa Odznaka Pilota nr 840
Przypisy
- ↑ a b c Król 1980 ↓, s. 191.
- ↑ Skrzydlata Polska 3'1975 ↓, s. 12.
- ↑ a b c Król 1980 ↓, s. 192.
- ↑ Zdzisław Radomski (pol.). Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2020-11-29].
- ↑ a b Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 374.
- ↑ a b Król 1980 ↓, s. 193.
- ↑ Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 375.
- ↑ Matusiak 2003 ↓, s. 17.
- ↑ a b Król 1980 ↓, s. 199.
- ↑ Zestrzelenie nie uznane przez komisję Bajana.
- ↑ Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 377.
- ↑ a b Król 1980 ↓, s. 203.
- ↑ Matusiak 2003 ↓, s. 70.
- ↑ Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 380.
- ↑ a b Król 1980 ↓, s. 206.
- ↑ Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 381.
- ↑ a b Król 1980 ↓, s. 209.
- ↑ Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 381–382.
- ↑ Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 385.
- ↑ Przegląd Historyczno-Wojskowy 2-3'2016 ↓, s. 386.
- ↑ Kapitan Zdzisław Radomski – kruszwiczanin z Dywizjonu 306 (pol.). Historia Kujaw. [dostęp 2020-11-29].
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 478.
Bibliografia
- Wacław Król: Myśliwcy. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1980. ISBN 83-11-06396-6.
- Zdzisław Radomski. „Skrzydlata Polska”. 03/1975, 19 stycznia 1975. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Wojtek Matusiak: 306 Dywizjon Myśliwski Toruński. Warszawa: Bellona, 2003. ISBN 83-11-09714-3. OCLC 830534634.
- Grzegorz Sojda. Porucznika pil. Zdzisława Radomskiego dzieje niezwykłe... „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2-3 (256-257), 2016. Warszawa: WOJSKOWE BIURO HISTORYCZNE im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego. ISSN 1640-6281. OCLC 565367505.
Media użyte na tej stronie
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of the French Air Force.
Royal Air Force Roundel
Baretka: Krzyż Walecznych (1941).
Kpt. pil. Zdzisław Radomski. Zdjęcie z dedykacją dla matki
Zdjęcie Zdzisława Radomskiego wykonane po zatrzymaniu przez Urząd Bezpieczeństwa. Więzienie mokotowskie, 1948 r.
Odznaka za rany i kontuzje - 1 gwiazdka
Insygnia stopnia Flight Lieutenant (Royal Air Force).
Autor: Autor nieznany, Licencja: CC BY-SA 4.0
Artykuł nt. drugiego ślubu Judith i Zdzisława Radomskich
Doniesienie Urzędu Bezpieczeństwa o ucieczce Zdzisława Radomskiego. Zasób Archiwum IPN
Naramiennik porucznika Sił Powietrznych RP (obecnie).
Naramiennik kapitana polskiego lotnictwa wojskowego (II Wojna Światowa).