Zespół Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą

Zespół Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą
Logotyp Zespół Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą
park krajobrazowy
Państwo

 Polska

Powierzchnia

605,02 km²

Obszary chronione

14 rezerwatów przyrody

brak współrzędnych
Strona internetowa
Parów w zachodnim zboczu doliny Wisły
Rezerwat roślinności kserotermicznej Zbocza Płutowskie

Zespół Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą (do lipca 2018 r. Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego) – zespół obejmujący trzy parki krajobrazowe: Chełmiński, Góry Łosiowe i Nadwiślański. Powierzchnia Zespołu wynosi obecnie ponad 60 tys. ha i obejmuje obszar od Bydgoszczy do Nowego. Administracyjnie położony jest on na terenie 4 powiatów i 17 gmin.

Dyrekcja Zespołu Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą znajduje się w Świeciu nad Wisłą, ul. Sądowa 5. Park posiada Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny ZPKChiN w zabytkowej pomennonickiej drewnianej chacie w Chrystkowie z 1770 r. Park Krajobrazowy współpracuje z Towarzystwem Przyjaciół Dolnej Wisły w Grucznie.

Historia

W 1993 r. w Dolinie Dolnej Wisły utworzono pierwszy park krajobrazowy, który nosił nazwę Zespół Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych (Rozporządzenie nr 142/93 Wojewody Bydgoskiego z dnia 6 maja 1993 r., Dz. Urz. nr 11 z dn. 9 sierpnia 1993 r.). Park obejmował wtedy ochroną lewy brzeg Wisły na powierzchni 33306,5 ha. W 1998 r. na prawym brzegu Wisły, w ówczesnym województwie toruńskim, powołano Chełmiński Park Krajobrazowy (Rozporządzenie nr 11/98 Wojewody Toruńskiego, Dz. Urz. nr 16 z 1998 r., póz. 89) o powierzchni 22336 ha. W tym samym roku zmieniono nazwę Zespołu Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych na Nadwiślański Park Krajobrazowy (Rozporządzenie nr 33/98 Wojewody Bydgoskiego z dnia 31 sierpnia 1998 r., Dz. Urz. nr 54 z dn. 11 września 1998 r., póz. 256).

W marcu 1999 r., po reformie administracyjnej, nastąpiło połączenie dwóch parków (prawobrzeżnego i lewobrzeżnego) w Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły (Rozporządzenie nr 50/99 Wojewody Kujawsko-pomorskiego, Dz. Urz. nr 24 z dn. 13 kwietnia 1999 r., póz. 142). W dniu 21 maja 2003 r. Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły zmienił swoją nazwę na Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego (Zarządzenie nr. 144/03 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 21 maja 2003 r.), pozostając formalnie jednym parkiem.

8 września 2005 r. Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego został podzielony na dwa oddzielne parki: Chełmiński Park Krajobrazowy i Nadwiślański Park Krajobrazowy (Rozporządzenie nr 19/2005 i 20/2005 Wojewody Kujawsko-pomorskiego, Dz. Urz. nr 108, poz. 1873 i 1874) i tego samego dnia parki te zostały połączone w zespół nazwany identycznie jak poprzednio Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego, będącym jednak obecnie zespołem parków, a nie jak wcześniej jednym parkiem (Zarządzenie nr 349/2005 Wojewody Kujawsko-pomorskiego).

W lipcu 2018 r. do zespołu włączono utworzony w maju tego samego roku Park Krajobrazowy Góry Łosiowe, zmieniając jednocześnie jego nazwę na Zespół Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą[1].

Charakterystyka

Parki obejmują środkowy fragment Doliny Dolnej Wisły od Bydgoszczy (północne obrzeża miasta od osiedla Piaski, poprzez Leśny Park Kultury i Wypoczynku, po Fordon) do Kozielca, w gminie Nowe. Znajdują się na terenie 17 gmin: Bydgoszcz, Osielsko, Dobrcz, Dąbrowa Chełmińska, Unisław, Kijewo Królewskie, Pruszcz Pomorski, Świecie, Chełmno, miasto Chełmno, Stolno, Jeżewo, Dragacz, Grudziądz, Rogóźno, Warlubie i Nowe.

Powierzchnia całego Zespołu Parków wynosi 60502,3 ha, co stawia go pod względem obszaru na drugim miejscu w województwie kujawsko-pomorskim (po Krajeńskim Parku Krajobrazowym) i w czołowej 10 w kraju (na 120 parków krajobrazowych w Polsce).

Park chroni naturalny krajobraz doliny Wisły, jednej z niewielu wielkich rzek europejskich, gdzie zostały zachowane naturalne ekosystemy z mozaiką siedlisk: przylegającymi do brzegów rzeki łąkami, starorzeczami, lasami łęgowymi oraz stromymi, aktywnymi geologicznie zboczami, dolinkami erozyjnymi, wąwozami porośniętymi grądami zboczowymi, roślinnością kserotermiczną i zbiorowiskami zaroślowymi[2].

Flora i fauna parku jest bardzo bogata; stwierdzono tu występowanie 1000 gatunków roślin naczyniowych i ponad 1100 gatunków chrząszczy[2]. Najwartościowsze części parku objęto ochroną w rezerwatach przyrody.

Do charakterystycznych utworów Doliny Dolnej Wisły w obrębie parku należą[3]:

Dolina Wisły jest miejscem bytowania, a zwłaszcza szlakiem wędrówek wielu gatunków zwierząt, szczególnie ptaków. Na wilgotnych i mokrych siedliskach licznie gniazduje ptactwo wodno-błotne.

Oprócz zasobów przyrodniczych park szczyci się zabytkami kultury (grodziska, założenia parkowo-pałacowe, zabudowania pomennonickie)[2]. Osobliwością parku krajobrazowego są ponadto pozostałości starych sadów, w których znaleziono kilkadziesiąt tradycyjnych odmian drzew owocowych, głównie jabłoni i grusz, co stało się przyczynkiem do założenia kolekcji i szkółki starych odmian w Chrystkowie[2].

Rezerwaty przyrody na terenie Zespołu Parków

Turystyka

Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego posiada duże walory turystyczne wynikające z faktu, że na jego terenie lub w jego okolicach znajdują się liczne zabytki; i tak najważniejszymi są:

Tereny ZPKnDW są miejscem uprawiania paralotniarstwa, turystyki rowerowej i pieszej. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły we współpracy z Parkiem wytyczyło w 2001, a w 2006 r. odnowiło, szlak rowerowy czarny czarny szlak rowerowy po Dolinie Dolnej Wisły: CierpiceSolec KujawskiBydgoszczŚwiecieNoweGniewTczewKwidzynGrudziądzChełmnoOstromeckoZamek Bierzgłowski (447 km).

Przez tereny ZPKnDW przebiega lub o nie zahacza wiele szlaków rowerowych i pieszych, którymi opiekują się: Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, Miejski Oddział PTTK w Bydgoszczy, Miejski Oddział PTTK w Toruniu, Oddział PTTK w Grudziądzu, Oddział PTTK w Kwidzynie, Pomorskie Porozumienie Oddziałów PTTK w Gdańsku, Bydgoskie Towarzystwo Cyklistów i urzędy gmin.

Atrakcjami turystycznymi na terenie ZPKnDW są również liczne obiekty przyrodnicze jak: Jaskinia Bajka koło Gądecza, Czarcie Góry i osuwiska sartowickie koło Świecia oraz liczne starorzecza.

Zobacz też

Przypisy

  1. kujawsko-pomorskie.pl „Nasze Parki Krajobrazowe nad Dolną Wisłą”
  2. a b c d Marcysiak Katarzyna, Ochrona przyrody – Bydgoszcz i okolice., [w:] Przyroda Bydgoszczy, Józef Banaszak (red.), Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, 2004, ISBN 83-7096-531-8, OCLC 749637427.
  3. https://web.archive.org/web/20061205200144/http://www.dolnawisla.pl/index.php dostęp 12-05-2010.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Zbocza plutowskie downward.jpg
Autor: Panek, Licencja: CC BY 3.0
Rezerwat roślinności kserotermicznej "Zbocza Płutowskie". Starogród k. Chełmna. Dolina Dolnej Wisły. Widok w stronę zachodnią (w dół).
Szlak rowerowy czarny.svg
Czarny szlak rowerowy
Parów w lesie jarużyńskim.jpg
Parów w Lesie Jastrzębie - Bydgoszcz Fordon
Chrystkowo-chata mennonitów.jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY 3.0
Chrystkowo, chata mennonitów z 1770 roku
ZPKNiCh.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica przy DK 248 w Borównie.
Bydgoszcz grodzisko Strzelce Dolne 4.jpg
Grodzisko w Strzelcach Dolnych. Widok ze szczytu na Dolinę Fordońską - kierunek płd.
Bdg Wlk Kępa staw.jpg
Rezerwat przyrody Wielka Kępa Ostromecka k Bydgoszczy
Bydgoszcz Przełom Fordoński.jpg
Fordoński przełom Wisły z uroczyska Prodnia