Zespół dworski w Michałowicach

Zespół dworski w Michałowicach
Symbol zabytku nr rej. A-465 z 17.06.1981 [A-625/M][1]
Ilustracja
Karta pocztowa z 1905 roku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Michałowice

Typ budynku

dwór

Architekt

Teodor Talowski

Inwestor

Tadeusz i Maria Dąbrowscy

Rozpoczęcie budowy

1892

Ukończenie budowy

1897

Pierwszy właściciel

Tadeusz i Maria Dąbrowscy

Kolejni właściciele

Skarb Państwa

Obecny właściciel

rodzina Lorenzów

Położenie na mapie gminy Michałowice
Mapa konturowa gminy Michałowice, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Zespół dworski w Michałowicach”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Zespół dworski w Michałowicach”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Zespół dworski w Michałowicach”
Ziemia50°09′49″N 19°58′47″E/50,163611 19,979722

Zespół dworski w Michałowicach – zespół dworski znajdujący się w Michałowicach, w gminie Michałowice, w powiecie krakowskim.

W skład zespołu dworskiego wchodzi: dwór, spichlerz (ruina), stajnia oraz park.

Obiekt został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie.

Historia

Od XIII do XVIII wieku wieś należała do bożogrobców z Miechowa. W 1788 roku Hugo Kołłątaj na mocy przywileju króla Stanisława Augusta otrzymał wieś w wieczyste posiadanie w zamian za czynsz na rzecz Akademii Krakowskiej. Po jego śmierci majątek objął jego brat Jan Kołłątaj, a następnie jego córka Maria (Marianna) Krasicka[2].

W 1875 roku Tadeusz Dąbrowski (1829–1903) i jego żona Maria z Rostworowskich (1842–1927) kupili drewniany dwór wybudowany przez Kołłątajów od ówczesnego właściciela Konstantego Wielogłowskiego[3]. Następnym właścicielem majątku został syn Tadeusza i Marii – Tadeusz Dąbrowski junior (1873–1961). W 1914 roku Pierwsza Kompania Kadrowa, po obaleniu słupów granicznych między Austro-Węgrami i Rosją, została ugoszczona obiadem przez Tadeusza Dąbrowskiego[4]. W czasach współczesnych, na pamiątkę tego wydarzenia, co roku 6 sierpnia miłośnicy Kadrówki organizują marsz, a w ogrodach p. Lorenzów odbywa się spotkanie i poczęstunek[5]. W czasie I wojny światowej dwór służył jako lazaret dla wojska[6]. Po znacjonalizowaniu majątku w 1944 roku w obiektach działała Samopomoc Chłopska i Bank Spółdzielczy w Słomnikach. W 1979 roku dwór zniszczył pożar. Żadna instytucja nie poczuwała się do odbudowy [7]. W 1985 roku nowymi właścicielami została rodzina Lorenzów, która odbudowała obiekt.

Architektura

Tadeusz i Maria Dąbrowscy w latach 1892–1897 wybudowali nowy dwór, według projektu Teodora Talowskiego. W projekcie można wyodrębnić korpus budynku, który powtarza formę dworu Kołłątaja – parterowy, nakryty dachem naczółkowym. Reszta to kompozycja brył, historycznych form i elementów architektonicznych złożonych w harmonijną całość. Średniowieczna wieloboczna wieża z otworami strzelniczymi, gotyckie wieloboczne prezbiterium kaplicy, renesansowa trójarkadowa loggia, manierystyczny szczyt ujęty wolutowymi, zakręconymi ponad miarą spływami tworzą tę samą znaną z krakowskich realizacji sugestię budynku rozbudowywanego i przekształcanego z biegiem stuleci[8]. Budynek murowany z kamienia i cegły, nietynkowany, w rzucie litery L.

Dwór w Michałowicach w 2014 roku.

Park

Otaczający zespół dworski park istniał już za życia Kołłątaja. Drzewostan jest reprezentowany przede wszystkim przez robinie akacjowe[9]. W parku znajduje się jeden z największych i najstarszych w Polsce okazów derenia właściwego w formie krzaczastej, który został wpisany na listę pomników przyrody[10]. Obecni właściciele ciągle modernizują park dokonując wielu nowych nasadzeń.

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. [dostęp 2010-02-09].
  2. ↑ Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2012, s. 281. ISBN 978-837510-597-1.
  3. ↑ Kobylarczyk 2014 ↓, s. 104.
  4. ↑ Kobylarczyk 2014 ↓, s. 111.
  5. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-23)].
  6. ↑ Zespół dworsko-parkowy w Michałowicach
  7. ↑ Kobylarczyk 2014 ↓, s. 112.
  8. ↑ Co firma o nas wie, www.dworyipalace.com.pl [dostęp 2018-08-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-13].
  9. ↑ Strona główna | Gmina Michałowice, www.michalowice.malopolska.pl [dostęp 2018-08-13] (pol.).
  10. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-13)].

Bibliografia

  • Katarzyna Kobylarczyk: WIELKI WYBUCH 1914-1918. Kraków: Małopolski Instytut Kultury, 2014. ISBN 978-83-61406-57-0.

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Kraków County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kraków County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.34 N
  • S: 49.87 N
  • W: 19.50 E
  • E: 20.37 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
615966 p krakowski gm Michałowice dwór Bąbrowskich 1.JPG
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
615966 p krakowski gm Michałowice dwór Bąbrowskich
Mansion--zadlo-dabrowski-herb-radwan-family--postcard--michalowice--poland--1905.jpg
Dwór (Mansion) (taken from postcard) of the Żądło-Dąbrowski z Dąbrówki h. Radwan family in Michałowice village, Michałowice rural administrative district, Kraków county, Lesser Poland province, POLAND, EU; 1905