Zeszyty Komiksowe

Zeszyty Komiksowe – polskie czasopismo poświęcone komiksom. Ukazuje się od marca 2004. Od 2015 znajduje się na ministerialnej liście czasopism naukowych (część B)^[1].

Charakterystyka

„Zeszyty Komiksowe” to pismo niskonakładowe, dostępne w sprzedaży bezpośredniej u wydawcy oraz w specjalistycznych sklepach komiksowych. Ukazuje się nieregularnie, na ogół dwa razy w roku. W każdym numerze omawiane jest jedno zagadnienie, któremu poświęcono większość artykułów i komiksów. Ponadto publikowane są artykuły naukowe niezwiązane z tematem numeru, a także teksty poświęcone komiksowym aktualnościom w Polsce (np. nowościom wydawniczym) oraz spis komiksów polskich autorów i poświęconych komiksom czasopism oraz książek, które zostały wydane w okresie od daty publikacji poprzedniego numeru. Redaktorzy i współpracownicy „Zeszytów Komiksowych” kładą nacisk na komiks polski, wpisując go jednocześnie w szerszy kontekst.

Wydawcą pierwszych ośmiu numerów „Zeszytów” był Michał Błażejczyk, od numeru dziewiątego do osiemnastego była nim CENTRALA Central Europe Comics Art, a od numeru dziewiętnastego Fundacja Instytut Kultury Popularnej. Od numeru trzynastego współwydawcą czasopisma jest Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu. Czasopismo jest współfinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Redakcja i współpracownicy

Redaktorem naczelnym pisma do numeru 27. był Michał Błażejczyk^[2] a zastępcą redaktora naczelnego – Michał Traczyk, który od numeru 28. przejął stanowisko redaktora naczelnego.

Członkami rady naukowej są: prof. UG dr hab. Jerzy Szyłak, dr hab. Paweł Sitkiewicz, dr Wojciech Birek i dr Adam Rusek.

Recenzenci

Artykuły naukowe i popularnonaukowe publikowane w czasopiśmie przechodzą przez proces recenzencki. Do grona recenzentów oprócz członków rady naukowej należą: prof. dr hab. Izolda Kiec, dr Justyna Czaja, dr Michał Traczyk, dr Kamila Tuszyńska i mgr Michał Błażejczyk^[3].

Spis numerów

Numer 1 (III 2004). Antybohater

Numer poświęcony komiksowym antybohaterom.

Omówione zostały m.in. komiksy Wilq, Jeż Jerzy, Benek Dampc, Mikropolis, a także komiksy antybohaterskie publikowane w Europie Zachodniej, USA, Japonii i na Ukrainie.

Numer 2 (X 2004). (Polska) rzeczywistość w (polskich) komiksach

Numer poświęcony komiksom, które komentowały lub komentują polską rzeczywistość.

Poruszane rematy: eskapizm, realizm, socjologia, komiks historyczny, komiks zaangażowany, komiks undergroundowy, komiksowe reportaże.

Omówiono m.in. komiksy Krzysztofa Owedyka, Andrzeja Mleczki, artystów z Rastra, z „Faktów i Mitów”; Osiedle Swoboda, Wilq, Kaczor Donald.

Numer 3 (III 2005). Kobiety w komiksach

Numer poświęcony kobietom w komiksach i kobietom tworzącym komiksy.

Omówione tematy: feminizm i mizoginia w komiksach, komiks feministyczny, stereotypy płci.

Omówiona została twórczość Joanny Saneckiej i Sylwii Resteckiej, Agaty Nowickiej (Endo), Debbie Drechsler, Marjane Satrapi i wielu innych autorek; wywiad z Dagmarą Matuszak; artykuł Poli Dwurnik o jej własnej twórczości.

W numerze znalazł się również artykuł o czeskim artyście komiksowym Káji Saudku.

Numer 4 (I 2006). Komiks przed wojną

Numer ten był pierwszą w historii antologią przedwojennych polskich komiksów i historyjek obrazkowych.

Antologia została uzupełniona komentarzami historyka komiksu, Adama Ruska.

Dodatkowo numer zawiera artykuły o polskim przedwojennym komiksie o Tarzanie, historyjkach obrazkowych Kornela Makuszyńskiego, komiksie w Europie Środkowo-Wschodniej przed wojną oraz twórczości Tadeusza Baranowskiego na Zachodzie.

Numer 5 (X 2006). Badania komiksu w Polsce

Numer w całości poświęcony badaniom komiksu w Polsce (komiksologii) – historii tych badań, ich aktualnemu stanowi oraz perspektywom.

W numerze znalazły się wywiady z Krzysztofem Teodorem Toeplitzem, Adamem Ruskiem, Markiem Misiorą, Jerzym Szyłakiem, Witoldem Tkaczykiem, Wojciechem Birkiem i Krzysztofem Skrzypczykiem.

Omówiono badawczą twórczość Jerzego Szyłaka, Bartłomieja Kurca i Wojciecha Obremskiego.

Przedstawiono w skrócie stan badań komiksu we Francji, USA i Japonii.

Numer 6 (III 2007). Krzysztof Gawronkiewicz

Numer w całości poświęcony sylwetce i twórczości Krzysztofa Gawronkiewicza.

Znalazły się w nim m.in. obszerny wywiad z autorem oraz jego żoną, biografia artystyczna, analiza stylu graficznego.

Omówiono m.in. komiksy Mikropolis, Achtung Zelig!, Burza.

Numer został zilustrowany wieloma wcześniej niepublikowanymi pracami Gawronkiewicza.

Numer 7 (XII 2007). Rocznice, rocznice... „Tytus”, Wróblewski i „Przygoda”

Numer poświęcony trzem komiksowym rocznicom:

• 50-leciu Tytusa, Romka i A'tomka (szczegółowa bibliografia serii, analizy oraz przedruk kilku niewznowionych dotąd epizodów ze „Świata Młodych”),
• 50-leciu magazynu „Przygoda” (historia magazynu, omówienie scenariuszy publikowanych w nim komiksów, przedruk po jednej przykładowej planszy z każdego cyklu komiksowego)
• oraz 25-leciu ostatniego zeszytu Kapitana Żbika (obszerny artykuł o Jerzym Wróblewskim, zilustrowany niepublikowanymi wcześniej materiałami).

Numer 8 (X 2008). Komiks a władza

Numer poświęcony relacjom komiksu i władzy. Omówione zagadnienia: m.in. komiksy polityczne, wyborcze, propagandowe, gejowskie, antysystemowe, undergroundowe, rewizjonizm historyczny w mandze.

Omówione komiksy: m.in. Tytus, Romek i A'tomek, Likwidator, Thorgal, Persepolis, komiksy Enki Bilala.

W numerze znalazł się fragment nieopublikowanej jeszcze książki Adama Ruska o polskich historyjkach obrazkowych z czasów stalinowskich.

Numer 9 (V 2009). Janusz Christa

Numer poświęcony zmarłemu w 2008 roku Januszowi Chriście.

W numerze znalazło się wiele unikalnych materiałów graficznych, przedruki dawnych wywiadów z Januszem Christą, wywiad z jego wnuczką Pauliną Christą, kompletna bibliografia jego twórczości (od tamtej pory uzupełniona i dostępna na stronie na-plasterki.blogspot.com) oraz wiele tekstów wspomnieniowych, m.in. napisanych przez znanych kolekcjonerów Andrzeja Sobczaka, Arkadiusza Salamońskiego i Arkadiusza Florka, a także Jerzego Szyłaka, Sławomira Malinowskiego, Macieja Parowskiego, Tomasza Kołodziejczaka, Piotra Kasińskiego, Szymona Holcmana, Krzysztofa Janicza.

W pracach nad numerem kluczową rolę odegrał Krzysztof Janicz.

Numer 10 (X 2010). Granice komiksu

Numer poświęcony komiksowi eksperymentalnemu.

Numer zawiera pierwszy w Polsce wywiad z amerykańskim teoretykiem i twórcą komiksu Scottem McCloudem(ang.).

Pierwszy numer zawierający znaczne ilości zarówno artykułów, jak i komiksów i ilustracji autorów zagranicznych.

Numer 11 (VI 2011). Komiks w Europie Środkowo-Wschodniej

Numer poświęcony komiksografiom środkowo- i wschodnioeuropejskim (Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Rosja, Ukraina, Węgry, Rumunia, Słowenia, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Macedonia i Grecja).

Pierwszy numer wydany w niestandardowym, kwadratowym formacie.

Numer 12 (X 2011). Komiks historyczny

Numer poświęcony bardzo ostatnio popularnemu komiksowi historycznemu.

Numer 13 (IV 2012). Manga.pl

Numer poświęcony zjawisku i fandomowi mangi w Polsce.

Numer 14 (X 2012). Michał „Śledziu” Śledziński

Numer poświęcony twórczości Michała Śledzińskiego.

Numer 15 (IV 2013). Batman

Numer poświęcony postaci Batmana.

Numer 16 (X 2013). Polski komiks lat dziewięćdziesiątych

Numer poświęcony ostatniej dekadzie dwudziestego wieku w polskim komiksie, ze szczególnym uwzględnieniem działalności wydawnictwa TM-Semic, działalności zinowej, narodzinom pierwszych polskich konwentów komiksowych, krakowskiej (KKK) i kieleckiej scenie komiksowej oraz twórczości Przemysława Truścińskiego.

W numerze zamieszczono również blok polemik z książką Jerzego Szyłaka Komiks w szponach miernoty.

Numer 17 (V 2014). Picturebooki / poemiksy

Numer w głównej mierze poświęcony picturebookom, zawierający m.in. polemikę między Jerzym Szyłakiem a Małgorzatą Cackowską, przewodnik po picturebookach wydanych w Polsce w latach 2010–2013, artykuły poświęcone wczesnym parakomiksom (Töpffer, Caldecott), książkom obrazkowym dla dzieci (m.in. Delphine Bournay i Thé Tjong-Khing) i działalności grupy Maszin, wywiad z Maciejem Sieńczykiem i wprowadzenie do komiksu abstrakcyjnego. O poemiksach napisał Piotr Szreniawski, jeden z polskich pionierów tej formy artystycznej.

Numer 18 (X 2014). Komiks dla dzieci

Numer zawierający m.in. artykuły dotyczące twórczości Tomasza Samojlika, Davida Wiesnera, Pau, David Petersen i Rutu Modan; wczesnego czeskiego komiksu dla dzieci; roli komiksu w edukacji; oraz polemikę redakcyjną na temat tego, czy komiksy są dla dzieci.

Numer zawiera również wywiady z Wojciechem Birkiem, Tomaszem Kołodziejczakiem (wydawnictwo Egmont Polska) i Łukaszem Zandeckim (czasopismo AQQ) kontynuujące temat komiksu lat dziewięćdziesiątych.

Numer 19 (V 2015). Surrealizm w komiksie / Komiksowa literatura faktu

Komiks faktu został omówiony m.in. na przykładzie twórczości Joe Sacco, Guy Delisle'a, Reinharda Kleista i Lauren Redniss, interaktywnego czasopisma „Symbolia” oraz komiksu Fotograf.

Komiks surrealistyczny został przedstawiony na przykładzie twórczości Granta Morrisona, Joana Cornelli, Nicolasa Presla oraz komiksów Une semaine de bonté Maxa Ernsta i Świat Edeny Moebiusa.

Numer 20 (X 2015). Polska kultura komiksu / Przemysł komiksowy w Polsce

Numer zawiera dużą liczbę wywiadów z osobami związanymi z polską kulturą komiksu i przemysłem komiksowym, m.in. właścicielami sklepów komiksowych, artystami komiksowymi zaangażowanymi w działalność promocyjną, pracownikami domów aukcyjnych, blogerami i profesorem uniwersytetu oferującego specjalność o nazwie „Kreatywna kultura komiksu”. W numerze znaleźć można też artykuł dotyczący prosumpcji; wypowiedzi niezwiązanych z komiksem artystów, publicystów i intelektualistów na temat tej formy ekspresji; artykuł dotyczący twórczości fanów mangi w Polsce; oraz wspomnienia dotyczące konwentów komiksowych.

Numer 21 (V 2016). Komiks od kuchni

Numer został poświęcony procesowi tworzenia i wydawania komiksów. Numer zawiera rozmowy oraz teksty dotyczące nie tylko twórczej pracy nad komiksem, ale także jego produkcji - redakcji, składu, projektowania fontów, druku, promocji, dystrybucji, sprzedaży.

Numer 22 (X 2016). Komiks – teoria

Numer został poświęcony tekstom z zakresu teorii komiksu, a przede wszystkim tekstom zagranicznym (zarówno pozycjom klasycznym, jak i świeższym), choć w numerze znalazły się także artykuły polskich autorów oraz wywiady. W numerze znalazły się przetłumaczone na polski fragmenty książek zagranicznych badaczy: Davida Kunzle'a "The Early Comic Strip. Vol. 1: Narrative Strips and Picture Stories in the European Broadsheet from c. 1450 to 1825", fragment książki Roberta C. Harvey'a "The Language of Comics. Word and Image" i fragment książki Paula Williamsa "The Rise of the American Comics Artist. Creators and Contexts".

Numer 23 (V 2017). Tekst i obraz

Numer został poświęcony relacjom słowa i obrazu w komiksie i otwiera go tłumaczenie z francuskiego piątego rozdziału (s. 87-125) książki Harry'ego Morgana zatytułowanej "Principes des littératures dessinées", czyli "Podstawy literatury rysowanej" (a dokładniej: literatur rysowanych; wyd. Éditions de l’An 2, 2003). W numerze znalazły się także teksty Tomasza Żaglewskiego, Jakuba Jankowskiego, Michała Traczyka czy wywiad Artura Wabika ze Scottem McCloudem.

Numer 24 (IX 2017). Nowe pokolenie polskich twórców komiksowych

Numer 25 (V 2018). Komiks w internecie

Numer 26 (IX 2018). Religia w komiksie

Numer 27 (V 2019). Komiksowe science fiction

Numer 28 (IX 2019). Sto lat polskiego komiksu

Numer 29 (V 2020). Superkobiety

Numer 30 (IX 2020). Folklor w komiksie (w zapowiedziach)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona czasopisma
• Fundacja Instytut Kultury Popularnej (wydawca czasopisma)
• Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu (wydawca czasopisma)