Zofia Woźna

Zofia Woźna
Bala Leser
Data i miejsce urodzenia

31 października 1911
Besko

Data i miejsce śmierci

14 maja 1984
Warszawa

Narodowość

Polka

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

rzeźba, malarstwo

Grób Zofii Woźnej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Głowa dziewczynki 1954 r.
Rzeźba "Samotność (Trzy cienie)" 1965 r. w Parku im. R. Traugutta w Warszawie.

Zofia Woźna, właśc. Bala Leser (ur. 31 października 1911 w Besku, zm. 14 maja 1984 w Warszawie) – polska rzeźbiarka i malarka pochodzenia żydowskiego, jedna z pierwszych studentek na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie[1].

Życiorys

Naprawdę Bala Leser (Beile Breindel Leser) urodziła się 16 października 1897 w Krakowie[2] jako córka Sary z domu Strücker i Markusa Lesera, trzecie dziecko Leserów. Miała jeszcze dwóch braci: Schaje Uschera i Chaima[3].

Studiowała w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (w latach 1919-1927) pod kierunkiem Wojciecha Weissa, Józefa Pankiewicza, Fryderyka Pautscha, Felicjana Kowarskiego[4].

W czasie wojny zmieniła tożsamość i już do końca życia funkcjonowała pod nazwiskiem Zofia Woźna. Według nowych dokumentów była 14 lat młodsza niż w rzeczywistości. W związku z tym w swoich życiorysach artystycznych podawała inną niż naprawdę datę ukończenia akademii. Podobnej zmiany tożsamości dokonała inna z pierwszych studentek na krakowskiej ASP, jej koleżanka Joanna Grabowska.

W czasie wojny tak jak i inni artyści (m.in. Maria Jarema, Henryk Wiciński, Artur Nacht-Samborski) uciekła do Lwowa i działała w kooperatywie „Chudożnik”[5]. Zaraz po wyzwoleniu przeniosła się do Lublina, a potem zamieszkała w Warszawie[6].

Tworzyła popiersia i rzeźby figuralne, a także kompozycje o charakterze pomnikowym. Skłaniała się ku syntezie i kubistycznemu traktowaniu formy, w pierwszej połowie lat 50. XX wieku tworzyła w duchu realizmu socjalistycznego. Równolegle zajmowała się malarstwem sztalugowym tworząc serie obrazów o tematyce morskiej, portrety i wnętrza.

Nigdy nie wyszła za mąż, ani nie miała dzieci.

Zmarła 14 maja 1984 r. w Warszawie. Pogrzebem Zofii Woźnej zajmowała się Janina Jaworska, która przyjaźniła się z artystką. Została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach[7] (kw. M, rząd 2, miejsce 2), w niedalekiej odległości spoczywa Joanna Grabowska.

Była odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski medalem X-lecia Polski Ludowej i Złotym Krzyżem Zasług za pracę artystyczną. A także laureatką Nagrody II stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości (1965 r.). Wiele jej prac można znaleźć w zbiorach kolekcji Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku[8].

Wybrane wystawy

  • V 1934 – Wystawa Wojciech Weiss i jego uczniowie, TPSP, Kraków[9]
  • 1944 – Wystawa „Polonia” 1939-1944, Muzeum Lubelskie, Lublin[10]
  • III 1946 – Konkurs Rzeźby Religijnej, wystawa 50 rzeźb z konkursu Ministerstwa Kultury i Sztuki na małą rzeźbę kameralną (Zofia Woźna nagroda MKiS)[11]
  • 1947 – III Salon Ogólnopolski, Poznań (nagroda)[12]
  • 1951 – II Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Zachęta, Warszawa[13]
  • VI-IX 1954 – IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Zachęta, Warszawa (trzecia nagroda)[14]
  • XII 1958-I 1959 – Rzeźba Warszawska 1945-1958, Zachęta, Warszawa[15]
  • 1960 – Rzeźba polska 1945-1960, Zachęta, Warszawa[16]
  • IV 1963 – Wystawa rzeźby i malarstwa Zofii Woźnej, ZPAP, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych Zachęta, Warszawa[17]
  • I 1965 – Wystawa Rzeźby i Grafiki Okręgu Warszawskiego ZPAP, Zachęta, Warszawa[18]

Najważniejsze prace

Przypisy

  1. ↑ Iwona Demko, Walka kobiet o prawo studiowania w Akademii, „Wiadomości ASP”, kwiecień 2018, str. 46, ISSN 1505-0661 [dostęp 2020-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-20].
  2. ↑ Wnioski o wydanie dowodów osobistych 1930-1939, sygn. 29/218/923, Archiwum Narodowe Kraków.
  3. ↑ Spis ludności miasta Podgórza 1900, sygn. 29/93/0/5.1/20, nr d. 481-549, t. 7, obraz 860.jpg [1]
  4. ↑ Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1895-1939, [T. 2] / oprac. Józef E. Dutkiewicz, Jadwiga Jeleniewska-Ślesińska, Władysław Ślesiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969, s.328.
  5. ↑ Janina Jaworska, Polska walcząca 1939-1945, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1985, s. 209.
  6. ↑ Kwestionariusz ewidencyjny członka, Związek Polskich Artystów Plastyków, nr 890, s. 3, Archiwum TPSP w Krakowie.
  7. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze, www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-03-13].
  8. ↑ Artyści w kolekcji - Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, www.rzezba-oronsko.pl [dostęp 2020-03-14] (pol.).
  9. ↑ Władysław Terlecki, Wystawa Wojciecha Weissa i jego uczniów, „Sztuki Piękne”, R. 10 (1934), nr 4, s. 134 i 150 [2]
  10. ↑ Jerzy Wolf, Pierwsza wystawa Z.Z.A.P. w Lublinie, "Odrodzenie" (tygodnik), R. 1, nr 8/9 (12 XI 1944), s. 10 [3]
  11. ↑ Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960: praca zbiorowa / pod red. Aleksandra Wojciechowskiego; Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki. Pracownia Plastyki Współczesnej, 1992, s. 88.
  12. ↑ Helena Blumówna, Poznański Salon Plastyki, „Tygodnik Powszechny”, 20 VII 1947, nr 29 (122), s. 6 [4]
  13. ↑ Katalog wystawy II Ogólnopolska Wystawa Plastyki [5]
  14. ↑ Katalog wystawy IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki [6]
  15. ↑ Katalog wystawy Rzeźba Warszawska 1945-1958 [7]
  16. ↑ Katalog wystawy Rzeźba polska 1945-1960 [8]
  17. ↑ Katalog wystawy Wystawa rzeźby i malarstwa Zofii Woźnej [9]
  18. ↑ Katalog wystawy Wystawa Rzeźby i Grafiki OW ZPAP [10]
  19. ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 154. ISBN 83-03-00447-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Grób Zofii Woźnej.jpg
Autor: IwoDem, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Zofii Woźnej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Zofia Woźna, Głowa dziewczynki, 1954r.jpg
Zofia Woźna, Głowa dziewczynki, 1954r.
Samotność-Park Traugutta, Warszawa (2).jpg
Autor: Sloggi, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeźba Zofii Woźnej "Samotność (Trzy cienie)" / 1965/ w Parku im. R. Traugutta w Warszawie, wykonana z trzech kolumn rozebranego Pałacu Kronenberga