Związek Podhalan

Związek Podhalan w Polsce im. Świętego Jana Pawła II
Państwo

 Polska

Siedziba

ul. Jana Pawła II 116
34-471 Ludźmierz

Data założenia

3–4 sierpnia 1919

Rodzaj stowarzyszenia

Stowarzyszenie

Prezes

Julian Kowalczyk

Członkowie

~5000

brak współrzędnych

Związek Podhalan – stowarzyszenie powstałe w roku 1919, reaktywowane w 1959. Jest organizacją skupiającą polskich górali z regionu karpackiego, którzy pielęgnują swoją odrębność kulturową i obyczajową oraz sympatyków, związanych z subregionami zamieszkałymi przez górali polskich.

Historia

Powstanie związku wyrosło z działalności powstałego w 1873 roku Galicyjskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, a także powołanego w 1904 roku w Zakopanem Związku Górali i działającej w Krakowie od 1906 roku, podległej mu Akademickiej Sesji Podhalan. Związek Podhalan powstał formalnie na IV Zjeździe Związku Górali, który miał miejsce w Nowym Targu w dniach 3–4 sierpnia 1919 r. Pierwszym Prezesem Związku Podhalan został nauczyciel z Odrowąża Jakub Zachemski.

Według uchwalonego statutu Związku jego celem było „utrzymywanie towarzyskiej i duchowej łączności Podhalan, wszechstronne popieranie się wzajemne; praca nad podniesieniem ludu podhalańskiego pod względem etycznym, umysłowym i gospodarczym; utrzymywanie i pielęgnowanie swoistej kultury Podhala, wyrażającej się w mowie, stroju, obyczajach, tańcu, śpiewie, budownictwie itp; otoczenie opieką kształcącej się młodzieży podhalańskiej”[1].

W latach międzywojennych Związek, zgodnie ze statutem, prowadził liczne akcje oświatowe, organizował sympozja naukowe, propagował ruch regionalny, wspomagał tworzenie Domów Ludowych i bibliotek wiejskich, ułatwiał góralom zakup maszyn rolniczych. Inicjował szereg przedsięwzięć, jak np. powstanie Seminarium Nauczycielskiego i Wysokogórskiej Szkoły Rolniczej w Nowym Targu, założenie Spółdzielni Mleczarskiej w Szaflarach, budowa drogi z Gronia do Niedzicy na Spiszu, zakładanie Kas Stefczyka.

W latach okupacji hitlerowskiej Związek Podhalan działał w konspiracji. Również po zakończeniu wojny w 1945 roku atmosfera polityczna ówczesnej Polski nie sprzyjała rozwojowi ruchów regionalnych. Dopiero w 1957 roku w Zakopanem zaczął działać Związek Górali Tatrzańskich, którego zjazd w Zakopanem został uznany za XXIV Zjazd Podhalan. Prezesem został wówczas pisarz z Kościeliska Stanisław Nędza-Kubiniec. Oficjalnie jednak Związek został reaktywowany w 1959 r. Odtąd zjazdy odbywały się już regularnie, co trzy lata.

W 1973 roku oficjalną siedzibą Związku stał się Dom Podhalański im. Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Władysława Orkana w Ludźmierzu. Tutaj do dnia dzisiejszego spotykają się na obrady Podhalanie, tu wybierają zarząd główny i prezesów Związku[1].

W latach 1973–1979 Związek wydawał nieregularne czasopismo pt. „Podhalanka”, natomiast w latach 1990–1996 miesięcznik pt. „Hale i Dziedziny”.

Aktualnie

Obecnie Zarząd Główny stowarzyszenia oraz sekretariat znajdują się w Nowym Targu. Aktualnie (listopad 2019 r.) prezesem Zarządu Głównego Związku Podhalan jest Andrzej Skupień (Górale Podhalańscy – Oddział Poronin). Do związku należy ok. 5 tysięcy członków. Związek posiada w Polsce 75 oddziałów, ma również oddziały akademickie i młodzieżowe.

W 2011 roku Związek otrzymał Brązowy Medal Honorowy za Zasługi dla Województwa Małopolskiego[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b wg oficjalnej strony Związku Podhalan [1]
  2. ↑ Marszałek uhonorował medalami zasłużonych dla Małopolski. [dostęp 2017-06-18].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie