Związek Samopomocy Chłopskiej

Związek Samopomocy Chłopskiej (ZSCh) – społeczno-zawodowa organizacja rolników o charakterze masowym istniejąca w latach 1944–1956, powołana w celu organizowania wzajemnej pomocy i udzielania wsparcia w przeprowadzeniu reformy rolnej oraz osadnictwa na ziemiach zachodnich.

Powołanie Związku

Związek Samopomocy Chłopskiej powołany został na I Zjeździe ZSCh, który odbył w 1944 r. w Lublinie[1]. Związek zastąpił przedwojenne Centralne Towarzystwo Organizacji i Kółek Rolniczych, które zrzeszało organizacje zawodowe rolników, koła gospodyń wiejskich i kółka rolnicze.

Członkami związku byli rolnicy a szerzej biorąc wszyscy mieszkańcy wsi.

Pod względem organizacyjnym, obok centrali, funkcjonowały wojewódzkie i powiatowe zarządy oraz koła gminne.

W strukturze ZSCh jako autonomiczna organizacja działały koła gospodyń wiejskich.

Statutowe zadanie Związku

Wśród podstawowych zadań związku wymieniano[2]:

  • rozbudowę spółdzielczości wiejskiej,
  • udział w przeprowadzaniu reformy rolnej,
  • organizację wzajemnej pomocy chłopskiej w realizacji zadań gospodarczych,
  • odbudowę produkcji rolniczej,
  • przejęcie i zagospodarowanie resztówek poparcelacyjnych,
  • organizację rolniczej akcji przesiedleńczej na ziemiach odzyskanych,
  • udział w pomocy państwa dla gospodarstw chłopskich,
  • rozwój życia kulturalnego na wsi,
  • rozwój pozaszkolnej oświaty rolniczej.

Zadania Związku w 1946 r.

W 1946 r. podjęto decyzję o likwidacji izb rolniczych, zaś zadania izb rolniczych w dziedzinie rolnictwa przeszły na stowarzyszenie „Związek Samopomocy Chłopskiej”[3]. Podobnie majątek izb rolniczych jaki pozostał po umorzeniu zobowiązań, przekazano na cele rolnicze Związku.

Po przejęciu przez ZSCh izb rolniczych i powiatowych biur rolnych, zadanie organizacji, zwłaszcza w bezpośrednim kierowaniu produkcją rolnych, poważnie wzrosły. Wśród zadań gospodarczych Związku podjęto funkcję kontroli społecznej, zwłaszcza w zakresie zaopatrzenia wsi w deficytowe środki produkcji oraz w skupie produktów rolnych.

Zadania Związku w 1948 r.

W 1948 r. nastąpiła zmiana polityki rolnej, która miała doprowadzić do powstania rolniczych spółdzielni produkcyjnych[4]. W związku z tym zobowiązano Związek do aktywnego udziału w przebudowie ustroju rolnego. Taka polityka rolna znacznie osłabiła pracę samorządu, odsuwając na dalszy plan działalność gospodarczą, organizacyjną i szkoleniową.

Zniesienie Związku

Zmiana polityki rolnej w 1956 r. polegająca na reaktywowaniu działalności kółek rolniczych i kół gospodyń wiejskich spowodowała rozwiązanie Związku Samopomocy Chłopskiej.

Przypisy

  1. ↑ Radosław Gross, Związek Samopomocy Chłopskie na olsztyńskiej wsi (1945-1948), Początki „polityki klasowej”, Echa Przeszłości XIX, 2018. Wydawnictwo UWM Olsztyn.
  2. ↑ Encyklopedia Ekonomiczno-Rolnicza, PWRiL, Warszawa 1964.
  3. ↑ Dekret z dnia 26 sierpnia 1946 r. o zniesieniu izb rolniczych (Dz.U. z 1946 r. nr 47, poz. 265).
  4. ↑ Encyklopedia Ekonomiczno-Rolnicza, PWRiL, Warszawa 1984.