Zwoleń (Słowacja)

Ten artykuł od 2007-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zwoleń

Zvolen

Ratusz
Herb
Państwo	Słowacja
Kraj	bańskobystrzycki
Powiat	Zwoleń
Burmistrz	Lenka Balkovičová[1]
Powierzchnia	98,72[2] km²
Wysokość	374[3] m n.p.m.
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość	40 239[4] 409,59[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 45[3]
Kod pocztowy	960 01[3]
Tablice rejestracyjne	ZV
Podział miasta	6 dzielnic
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego Zwoleń
Położenie na mapie Słowacji Zwoleń
48°34′14″N 19°07′03″E/48,570556 19,117500
Strona internetowa

Zamek w Zwoleniu

Deptak na rynku miasta

Zwoleń (słow. Zvolen, niem. Altsohl, węg. Zólyom, łac. Vetusolium) – miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju bańskobystrzyckim, w tradycyjnym regionie Podpoľanie.

Położenie

Zwoleń leży na wysokości 293 m n.p.m. u ujścia Slatiny do Hronu, w Kotlinie Zwoleńskiej, otoczony przez pasma Gór Kremnickich, Polany, Jaworia i Gór Szczawnickich. Według spisu ludności z 25 maja 2011 liczba mieszkańców wynosiła 43 318 osób, powierzchnia miasta – 98,73 km². Dzieli się na dzielnice:

• Kráľová,
• Lukové,
• Môťová (niem. Matthiasdorf),
• Neresnica,
• Zolná,
• Zvolen.

W Zwoleniu krzyżują się słowackie drogi krajowe nr 16 (E571 / R2) z Żaru nad Hronem do Łuczeńca i nr 66 (E77 / R1 / R3) z Bańskiej Bystrzycy do Krupiny. Równolegle do dróg biegną linie kolejowe. Kilka kilometrów na północ od Zwolenia, w miasteczku Sliač, znajduje się lotnisko z połączeniami m.in. z Pragą.

Historia

Osiedle w miejscu dzisiejszego Zwolenia istniało już w epoce kamienia, następnie w epoce brązu i w czasach rzymskich. W VIII w. okolice dzisiejszego miasta zasiedlili Słowianie. Już w XI w. ze względu na strategiczne położenie – na szlaku handlowym Via Magna – królowie Węgier zbudowali powyżej obecnego miasta pierwszy zamek (następnie rozbudowany), nazwany później „Pustym”. Pierwsza pisemna wzmianka o Zwoleniu pochodzi z 1135 r. Około 1230 r. król Węgier Bela IV nadał Zwoleniowi – ówcześnie jednej z kilku osad pod Pustym Zamkiem – prawa miejskie; późniejszy przywilej je odnawiający pochodzi z 28 grudnia 1243. Od 1359 r. Zwoleń, jako jedno z pięciu miast na ziemiach słowackich, miał przywilej prowadzenia raz w roku dwutygodniowego jarmarku. Miasto stało się siedzibą władz komitatu Zólyom. W XV w. Zwoleń liczył około 750 mieszkańców, głównie Słowaków.

W XIV w. król Ludwik I wzniósł nowy zamek, który w XVI w. przejął funkcje Pustego, spalonego w 1452 r. przez wojska Jana Hunyadyego. W zamku często rezydował król Maciej Korwin; później zamek przeszedł w ręce magnackiego rodu Turzonów. Miasto podupadło w wiekach XVI, XVII i XVIII – w okresie wojen domowych o tron węgierski, wojen z Turkami i powstań antyhabsburskich. Do wojen dołączyły epidemia pod koniec XVI w. oraz katastrofalne pożary w latach 1601 i w 1708. W XVIII w. miasto odrodziło się jako ośrodek rzemiosła.

W XIX w. Zwoleń był jednym z ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego. Podczas powstania węgierskiego w latach 1847–1848 miejskim posłem na węgierski sejm był słowacki działacz narodowy Ľudovít Štúr. W 1872 r. linia kolejowa połączyła miasto z Budapesztem. Wkrótce potem powstały pierwsze zakłady przemysłowe (walcownia) i instytucje finansowe (m.in. Słowacki Bank Ludowy w 1902 r.). W 1910 r. miasto liczyło 8,8 tys. mieszkańców, z czego 5,0 tys. Węgrów, 3,6 tys. Słowaków i 0,2 tys. Niemców. W czerwcu 1919, w toku walk między nowo powstałą Czechosłowacją a Węgierską Republiką Rad, Zwoleń został zajęty przez Węgierską Armię Czerwoną, którą po sześciu dniach wyparły wojska czechosłowackie. Pod koniec II wojny światowej Zwoleń był jednym z głównych ośrodków słowackiego powstania narodowego. Po wojnie nastąpiła rozbudowa miejskiej infrastruktury i intensywna industrializacja. Zbudowano m.in. zakłady przemysłu drzewnego Bučina i wielką mleczarnię.

Obecnie w Zwoleniu działają zakłady przemysłu drzewnego i włókienniczego. Istnieje tu politechnika, działa kilka teatrów, arboretum. Działa także Uniwersytet Techniczny i Narodowe Centrum Leśnictwa (Národné lesnícke centrum)^[6].

Zabytki

Do zabytków Zwolenia należą:

• pozostałości murów miejskich z XVI w.,
• rynek z późnogotyckimi, renesansowymi i barokowymi kamienicami,
• zamek zwoleński,
• kościół pw. Świętej Elżbiety z 1390.
• pomnik – makieta pociągu pancernego z okresu słowackiego powstania narodowego, ustawiony pod zamkiem.

Sport

• HKm Zvolen – klub hokejowy

Miasta partnerskie

źródło^[7]

W ramach stowarzyszenia miast partnerskich Douzelage:

Pozostałe miasta partnerskie:

• Finlandia: Imatra
• Czechy: Prachatice
• Ukraina: Równe
• Węgry: Tótkomlós
• Polska: Zwoleń

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona w języku polskim
• Oficjalna strona (słow. • ang. • fr. • niem. • węg.)
• Zamek zwoleński. [w:] Zamky.sk [on-line]. [dostęp 2021-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-28)]. (słow.).
• Pusty Zamek. [w:] Zamky.sk [on-line]. [dostęp 2021-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-23)]. (słow.).
• Zdjęcia satelitarne w WikiMapii