Zygmunt Jan Manowarda
 podpułkownik żandarmerii | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | ? |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 5 Dywizjon Żandarmerii, |
| Stanowiska | kierownik referatu, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  | |
Zygmunt Jan Manowarda de Jana[a] (ur. 29 lutego 1884 we Lwowie) – podpułkownik żandarmerii Wojska Polskiego.
Życiorys
Zygmunt Jan Manowarda urodził się 29 lutego 1884 we Lwowie[1][2]. Został żołnierzem c. i k. armii. Służąc jako podporucznik żandarmerii w maju 1913 został awansowany do stopnia porucznika żandarmerii[3]. Tuż po wybuchu I wojny światowej służył w stopniu nadporucznika w C. K. Komendzie Żandarmerii Krajowej nr 5 dla Galicji we Lwowie[4]. 8 sierpnia 1914 na czele oddziału galicyjskich żandarmów i strażników skarbowych powstrzymał pochód armii rosyjskiej w walkach granicznych pod Podwołoczyskami (w publikacjach prasowych był określany jako Polak)[5][4][6][7]. Tuż po tym był w grupie pierwszych kilku osób odznaczony dekoracjami wojennymi przez cesarza Franciszka Józefa[4]. Później służył w stopniu rotmistrza c. i k. 5 Krajowej Komendy Żandarmerii we Lwowie[8].
1 listopada 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia rotmistrza, i przydzielony do Okręgu Generalnego „Kraków”[9][10][11]. W wydaniu z 27 września 1919 czasopisma „Myśl Niepodległa” ukazał się nie podpisany artykuł, którego autor dokonał krytyki przyjmowania do Wojska Polskiego byłych funkcjonariuszy (austriackiego) państwa policyjnego określonych jako antyki kajzerlikowskie (opisani zostali m.in. gen. mjr Eugeniusz Dąbrowiecki, płk Emil Tintz, rtm. Hugon Babel von Fronsberg oraz rtm Zygmunt Manowarda)[12]. Służącemu rzekomo w krakowskiej szkole podchorążych rotmistrzowi Manowardzie zarzucono, że jako syn oficera z Czerniowiec nie był narodowości polskiej, podczas służby w formacjach austriackich miał dokonywać szpiegowania Polaków, w listopadzie 1918 miał wnieść podanie o przyjęcie do Wojska Polskiego we wniosku napisanym w języku niemieckim, jako że po polsku miał mówić słabo[13]. W wydaniu „Myśli Niepodległej” z 18 października 1919 redakcja – po otrzymanym sprostowania – podała, że podane pierwotnie informacje nie odpowiadały prawdzie i że opisany kapitan służący w korpusie kadetów w Krakowie to w rzeczywistości oficer piechoty Artur Manowarda, któremu przywrócono szacunek i honor, przyznając że posługuje się językiem polskim i był wychowany w duchu polskim[14]. W rezultacie artykułu w „Myśli Niepodległej” rotmistrz Manowarda miał zostać nie przyjęty do Wojska Polskiego (podobnie mjr Zygmunt Ziemiański)[15]. Opisani w artykule oficerowie wytoczyli redakcji „Myśli Niepodległej” procesy sądowe na przełomie 1919/1920[16]. W tej sprawie Oficerski Trybunał Orzekający wszczął dochodzenie. W 1920 w Adiutanturze Generalnej Naczelnego Wodza była rozpatrywana „Sprawa rtm. Zygmunta Manowarda”[17]. 9 marca 1922 roku Naczelny Wódz anulował dekret skreślający Zygmunta Manowardę z listy oficerów i powołał do służby czynnej[18].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 6. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[19][20]. Od czerwca 1922 roku był kierownikiem Referatu Personalnego w Wydziale 2 Żandarmerii Departamentu I Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie, pozostając oficerem nadetatowym 5 Dywizjonu Żandarmerii w Krakowie[21]. Za okres służby na stanowisku kierownika referatu uzyskał pochwałę i podziękowanie ówczesnego szefa departamentu, generała brygady Stanisława Wróblewskiego[22]. 2 października 1923 roku został wyznaczony na stanowisko komendanta Centralnej Szkoły Żandarmerii w Grudziądzu, w dalszym ciągu pozostając oficerem nadetatowym 5 Dywizjonu Żandarmerii[23][24]. 1 grudnia 1924 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 2. lokatą korpusie oficerów żandarmerii[25]. 17 marca 1927 roku został przeniesiony do kadry oficerów żandarmerii z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V i przeniesiem służbowym do Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Powiat na okres czterech miesięcy celem odbycia praktyki[26]. Z dniem 31 października 1927 roku został przeniesiony w stan spoczynku. Na emeryturze zamieszkiwał w Grudziądzu[27][28]. W 1934 jako podpułkownik żandarmerii w stanie spoczynku był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr V jako oficer w dyspozycji dowódcy O.K.V i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto[29].
Do 1939 zamieszkiwał w Tarnowskich Górach przy ulicy Opolskiej 16[30].
W Wojsku Polskich służył także kapitan rezerwy lekarz dr Zygmunt Filip de Jana Manowarda (1889-1938)[b].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Zasługi Wojskowej z dekoracją wojenną (12 sierpnia 1914, w uznaniu waleczności wobec nieprzyjaciela)[4].
- Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa z dekoracją wojenną (1917)[8][31].
Uwagi
- ↑ W odróżnieniu od innego oficera o tej samej tożsamości w ewidencji wojskowej II Rzeczypospolitej początkowo określany jako „Zygmunt de Jana Manowarda I” (por. Rocznik Oficerski 1923). Później jego tożsamość była podawana jako „Zygmunt Jan Manowarda” (por. Rocznik Oficerski 1924).
- ↑ W ewidencji wojskowej określany jako „Zygmunt de Jana Manowarda II”.
Przypisy
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2020-12-09]..
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1709.
- ↑ Awans majowy w c. i k. obronie krajowej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 104 z 8 maja 1913.
- ↑ a b c d Pierwsze dekoracye wojenne. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 342 z 12 sierpnia 1914.
- ↑ Północno-wschodni teren wojny. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 361 z 23 sierpnia 1914.
- ↑ Z bliska i z daleka. Dekorowanie galicyjskich bohaterów. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, s. 7, Nr 151 z 21 czerwca 1915.
- ↑ 7 sierpnia 1914 r. (kalendarzyk wojenny z przed roku). „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, s. 3, Nr 199 z 8 sierpnia 1915.
- ↑ a b Kronika. Odznaczenia w żandarmeryi. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 142 z 24 czerwca 1917.
- ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922, s. 71.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 3 z 12 stycznia 1919 roku, poz. 75. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 4 z 16 stycznia 1919 roku, poz. 178.
- ↑ 178. Rozkaz. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 104, Nr 4 z 16 stycznia 1919.
- ↑ Antyki kajzerlikowskie. „Myśl Niepodległa”, s. 711-714, Nr 466 z 27 września 1919.
- ↑ Antyki kajzerlikowskie. 8. Rotmistrz Manowarda. „Myśl Niepodległa”, s. 713-714, Nr 466 z 27 września 1919.
- ↑ Kapitan Manowarda. „Myśl Niepodległa”, s. 782-783, Nr 469 z 18 października 1919.
- ↑ Byli żandarmi austriaccy. „Myśl Niepodległa”, s. 340-342, Nr 493 z 2 kwietnia 1920.
- ↑ Antyki kajzerlikowskie. „Myśl Niepodległa”, s. 523-524, Nr 502 z 5 czerwca 1920.
- ↑ Sprawa rtm. Zygmunta Manowarda. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. [dostęp 2015-06-18].
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 7 z 25 marca 1922 roku, s. 245.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 291.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1063.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 16, 1057.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 273 z 6 października 1923 roku, s. 4.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 66 z 16 października 1923 roku, s. 709.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 962, 965, 1393.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 733.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 74.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 23 z 10 września 1927 roku, s. 276.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 894.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 359, 947.
- ↑ Książka telefoniczna 1939. genealogyindexer.org. [dostęp 2017-03-07].
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 248.
Bibliografia
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
Media użyte na tej stronie
Naramiennik podpułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
.png)
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Autor: LuigiXIV, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastrino da Cavaliere dell'Ordine Imperiale di Francesco Giuseppe (Austria)
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).