Zygmunt Zakrzewski

Zygmunt Zakrzewski
Ilustracja
Zygmunt Zakrzewski (ok. 1938)
Data i miejsce urodzenia

28 marca 1867
Golina

Data i miejsce śmierci

11 marca 1951
Kraków

profesor
Alma Mater

Politechnika w Karlsruhe

Doktorat

1894
Uniwersytet w Bazylei

Habilitacja

1921 (UJ) i 1928 (UL) – numizmatyka (UJ) / historia starożytna (UL)
Uniwersytet Jagielloński / Uniwersytet Lwowski

Uczelnia

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Uniwersytet Jagielloński

Zygmunt Zakrzewski (ur. 28 marca 1867 w Golinie, zm. 11 marca 1951 w Krakowie) – polski numizmatyk, archeolog, doktor filozofii i inżynier chemii[1], profesor numizmatyki wczesnośredniowiecznej na Uniwersytecie Poznańskim i Uniwersytecie Jagiellońskim, poseł na Sejm Pruski.

Życiorys

Był synem Pawła (ziemianina i uczestnika powstania w 1863 roku) oraz Józefy z domu Szułdrzyńska[2]. Już w wieku 7 lat przejawiał zainteresowanie pradziejami[1]. Historią zajmował się podczas nauki w Poznaniu w gimnazjum realnym Gotthilfa Bergera[2]. W wieku 12 lat dysponował zalążkiem największego światowego zbioru monet piastowskich[3]. Rozkopał cmentarzysko prehistoryczne w Lubaszu z zastosowaniem precyzyjnej dokumentacji opisowej w wieku 16 lat[4]. Jeszcze w gimnazjum, w 1888 roku rozpoczął publikować artykuły archeologiczne w szwajcarskim czasopiśmie „Antiqua”[4]. Przeniósł się do Wrocławia, gdzie udzielał się w tajnej polskiej organizacji młodzieżowej. W 1889 otrzymał świadectwo dojrzałości. Na politechnice w Dreźnie i Karlsruhe studiował chemię, uzyskując dyplom inżyniera w 1893 roku. Rok później w Bazylei uzyskał tytuł doktora, następnie w Kruszwicy pracował jako chemik, by po kilku latach zostać dyrektorem cukrowni w Pakości[2]. W 1904 roku nabył majątek ziemski Mirosławice[2]. W 1910 roku był współprzewodniczącym i jedynym reprezentantem Polski na Międzynarodowym Kongresie Numizmatyków w Brukseli[4] oraz jedynym Polakiem, który uczestniczył w Zjeździe Historyków Niemieckich w Poznaniu w tymże roku[4].

W latach 1914–1917 był posłem do parlamentu pruskiego[2][4], w którym bronił sprawy polskiej wywalczając ustawę zezwalającą jedynie fachowcom na prowadzenie badań archeologicznych[4][2]. Był prezesem „Rolnika” w Strzelnie, a od stycznia do października 1919 roku pierwszym starostą powiatu strzelneńskiego[2]. W 1919 roku na Uniwersytecie Poznańskim podjął wykłady z zakresu numizmatyki średniowiecznej prowadząc je do 1939 roku. Habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim z numizmatyki w 1921 r., tamże w 1929 r. nadano mu tytuł profesora honorowego[5]. Ponadto habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim w 1928 r. z zakresu historii starożytnej[2].

W 1920 roku w Poznaniu założył Towarzystwo Numizmatyczne redagując w latach 1925–1928 „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”. Piastował, w okresie dwudziestolecia międzywojennego, urząd konserwatora zabytków przedhistorycznych na okręg Wielkopolski i Pomorza[2]. W Paryżu, gdzie przebywał na rocznych studiach, zastał go wybuch II wojny światowej. W Boulogne-sur-Mer utrzymując się z lekcji i tłumaczeń przeżył okres wojny. W 1945 roku wyjechał do Włoch, a następnie do Wielkiej Brytanii, pracując tam naukowo[2]. Do Polski powrócił w 1948 roku i osiedlił się w Krakowie, gdzie na UJ prowadził wykłady z numizmatyki średniowiecznej. Zmarł 11 marca 1951 roku w Krakowie[2]. Został pochowany na cmentarzu Salwatorskim (sektor SC6-10-16)[6].

Grób prof. Zygmunta Zakrzewskiego na Cmentarzu Salwatorskim

Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 80 pozycji z zakresu numizmatyki i archeologii. Zgromadzona przez Zakrzewskiego znaczna kolekcja często unikatowych monet piastowskich, która ocalała w czasie wojny, została (zgodnie z jego wolą) w 1960 roku przekazana do Muzeum Narodowego w Krakowie[7].

Od 1899 roku był żonaty z Emilią Antoniną (1877–1917), córką Władysława Jażdżewskiego, z którą miał córkę Jadwigę, zamężną Kleczkowską[7] oraz synów: Wojciecha (1899–1974), Stanisława (1902–1986) i Władysława (1903–1944).

Przypisy

  1. ↑ a b Jerzy Gąssowski: Z dziejów polskiej archeologii. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970, s. 133.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981 ↓, s. 859.
  3. ↑ Jerzy Gąssowski: Z dziejów polskiej archeologii. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970, s. 133–134.
  4. ↑ a b c d e f Jerzy Gąssowski: Z dziejów polskiej archeologii. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970, s. 134.
  5. ↑ Dedykacja redakcyjna, „Przegląd Archeologiczny”, 15/16 (tom 5, zeszyt 1), 1933–1934 [dostęp 2022-06-27].
  6. ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-08-02].
  7. ↑ a b Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981 ↓, s. 860.

Bibliografia

  • Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 859–860. ISBN 83-01-02722-3.

Media użyte na tej stronie

Zygmunt Zakrzewski - archeolog i numizmatyk.jpg
Zygmunt Zakrzewski - numizmatyk, archeolog, wykładowca na Uniwersytecie Poznańskim i Uniwersytecie Jagiellońskim. Fotografia sytuacyjna w wykopie archeologicznym
Grób prof. Zygmunta Zakrzewskiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób prof. Zygmunta Zakrzewskiego na Cmentarzu Salwatorskim