Bronisław Wilkoszewski, „Widoki m. Łodzi” – Wodny Rynek

Fotografia przedstawia widok Wodnego Rynku w kierunku południowym (obecnie plac Zwycięstwa przy alei Piłsudskiego, z prawej strony widoczny fragment ulicy Targowej). Widoczne są zabudowania fabryczne Karola Scheiblera i jego pałac. Rynek wytyczono w 1840 roku. W 1854 roku Scheibler otrzymał od władz miasta plac przy Wodnym Rynku, na którym rozpoczął budowę zespołu fabrycznego, nazywanego później „Centralą”. Od 1855 roku na Wodnym Rynku powstawały: przędzalnie bawełny, tkalnie, magazyny i wykończalnie. Dodatkowo w latach 1865–1868 zbudowano zespół pięciu domów robotniczych (na północnej stronie placu, niewidoczne na zdjęciu). Obok fabryki w 1855 roku Scheibler wybudował dom mieszkalny dla siebie i swojej rodziny, w 1865 rozbudowano go według projektu Jana Karola Mertschinga do postaci pałacyku i dobudowano jedno piętro. Znacząca zmiana w wyglądzie rezydencji nastąpiła po śmierci Karola Scheiblera, kiedy to wdowa po nim zleciła projekt przebudowy spokrewnionemu z nią warszawskiemu architektowi Edwardowi Lilpopowi. Modernizacja, dzięki której gmach zyskał neorenesansowy charakter, przebiegała w latach 1884-1886. Pałac pełnił przede wszystkim funkcję mieszkalną, chociaż posiadał sale reprezentacyjne: salę lustrzano-koncertową czy palarnię w stylu mauretańskim. W rezydencji działała pierwsza winda w Łodzi, który to wynalazek Karol Scheibler podpatrzył w Paryżu i zapragnął umieścić u siebie w domu. Pałac pozostawał w posiadaniu rodziny Scheiblerów do roku 1932, kiedy to zamieszkał w nim Feliks Maciszewski, przedstawiciel Banku Gospodarstwa Krajowego, głównego wierzyciela zadłużonego przedsiębiorstwa. W czasie II wojny światowej pałac zajmowany był przez Wermacht. Od czerwca 1945 do roku 1950 budynek był siedzibą Politechniki Łódzkiej. W kolejnych latach jego lokatorzy często się zmieniali, a byli to: Biuro Dokumentacji Technicznej Remontów Budowlanych Przemysłu Lekkiego, Łódzkie Zakłady Remontowo-Montażowe Przemysłu Lekkiego, Ministerstwo Przemysłu Lekkiego, Liceum Bibliotekarskie, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, Łódzki Oddział Przedsiębiorstwa Państwowego Pracowni Konserwacji Zabytków, Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Wojewódzki Konserwator Zabytków. 1 kwietnia 1986 roku stał się siedzibą Muzeum Kinematografii w Łodzi. Od 2015 roku, na mocy rozporządzenia Prezydenta RP, został częścią Pomnika Historii „Łódź – Wielokulturowy Krajobraz Miasta Przemysłowego”. Wnętrza pałacu zagrały w „Ziemi obiecanej”, serialu „Stawka większa niż życie”, „ Powrocie wilczycy”, "Między ustami a brzegiem pucharu", "Pożegnaniu jesieni" i innych. Parterowy budynek widoczny w lewym rogu zdjęcia to dom Towarzystwa Strzeleckiego wybudowany w 1880 roku nieopodal mieszczącej się w pobliskim parku Źródliska strzelnicy. W budynku znajdowała się duża sala, w której odbywały się różne uroczystości. Po rozwiązaniu Towarzystwa Strzeleckiego gmach w 1911 roku stał się siedzibą świeżo założonej w Łodzi Resursy Rzemieślniczej. Po I wojnie światowej mieściła się w nim wypożyczalnia książek oraz Miejski Kinematograf Oświatowy, w którym wyświetlano w filmy naukowe i rozrywkowe dla młodzieży szkolnej i robotników. Sala kina była też udostępniana na wiece i masówki robotnicze, poprzedzające wystąpienia strajkowe. Oprócz tego w budynku znajdowało się też pomieszczenie Miejskiego Uniwersytetu Powszechnego. Budynek został rozebrany w końcu lat 30. XX wieku.

Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).